Kerry’nin sözleri Esed’i kurtarma projesine dönüştü

Rusya’nın önceki gün ortaya attığı Suriye’deki kimyasal silahları uluslararası denetime teslim etmesi teklifine Şam yönetimi ‘evet’ derken Washington da ihtiyatlı olarak yeşil ışık yaktı. 21 Ağustos’ta gerçekleştirilen kimyasal katliama tepki olarak düzenlenecek ABD müdahalesinden endişe eden Esed rejimi, Rusya’nın teklifinin üzerine atladı. Zira ABD her ne kadar saldırıyla sahadaki dengeleri değiştirmeyi hedeflemediğini söylese de Suriye rejimi, muhaliflerin önemli askeri avantaj yakalamasından korkuyor.

Suriye’ye sınırlı askeri müdahale kararına yeterli destek bulamadığı için siyasi açıdan iyice köşeye sıkışan ABD Başkanı Barack Obama da Moskova’dan gelen kimyasal silahlardan barışçı yollardan kurtulma teklifiyle biraz nefes aldı. Obama, teklif eğer ‘ciddi’ ise üzerinde çalışmaya değer buluyor. ABD Başkanı, Dışişleri Bakanı John Kerry’nin geçen günkü basın toplantısında notlarının dışına çıkarak dillendirdiği savaşsız formülün, ‘yeni’ olmadığını da söyleyerek, “Ben bunu Başkan Putin’le bir süredir görüşüyordum.” dedi. Kerry’nin kapalı kapılar ardında konuşulan formülü zamansız bir şekilde ağzından mı kaçırdığı, yoksa kasten mi söylediği ise bilinmiyor. Kesin olan tek şey varsa, o da gerek Beyaz Saray gerekse Kongre’nin Rusya’nın hemen somut bir teklif haline getirdiği formüle can simidi gibi sarıldığı.

Obama yönetimi, Suriye ve refiklerinin ancak ABD’nin askeri müdahale tehdidindeki ciddiyeti karşısında tavize yanaştığına işaret ederek, Kongre’den başkana savaş onayını her halükarda vererek diplomatik pazarlıklarda elini güçlendirmesini istiyor. Obama, “Eğer inandırıcı bir askeri baskıyı sürdürmez ve yol almazsak, görmek istediğim türde bir anlaşmayı elde edebileceğimizi düşünmüyorum.” dedi. Temsilciler Meclisi Silahlı Kuvvetler Komitesi’nce düzenlenen bir oturuma katılan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de, “Başkan bu tehdidi mutlaka masada tutmamız gerektiğini düşünüyor.” diyerek Kongre’den müdahale yetkisi taleplerini sürdürdü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Şam yönetiminin kimyasal silahlarını uluslararası kontrole devretmesinin, ABD ve müttefiklerinin Suriye’ye yönelik askeri bir operasyon yapmayacaklarını garanti etmesinin ardından gerçekleşebileceğini söyledi. Washington’ın bu şartı kabul etmesi zor gözükürken iki ülke dışişleri bakanları yarın Cenevre’de buluşarak mutabakat arayacak.

YENİ TASARIDA DENETİM MÜHLETİ VERİLİYOR

Beyaz Saray ve Senato, müdahale önergesini son diplomatik çözüm teklifini de içine katacak şekilde yeniden düzenliyor. Yeni tasarının Suriye’nin kimyasal silahlarının kontrolü konusunda Birleşmiş Milletler’e süre sınırı koyacağı, sonuç alınamazsa başkana askeri güç kullanma yetkisi vereceği tahmin ediliyor.  Gözlemciler, bu tür bir tasarının Kongre’de onaylanma şansının daha yüksek olduğu görüşünde.

Obama, Amerikan kamuoyunu ve siyasetçileri müdahaleye ikna çalışmalarını yoğunlaştırdığı bir anda gelen Rusya’nın teklifini eğer ‘ciddi’ ise üzerinde çalışmaya değer buluyor. Obama, NBC televizyonuna verdiği mülakatta Esed’in kimyasal silahlarını uluslararası denetime teslim etmesinin bu ülkedeki ‘korkunç çekişmeyi’ çözmeyeceğini ifade ederken, “Ama bu sınırlı hedefe askeri müdahaleye girişmeden ulaşabilirsek, benim tercihim bu yol olur.” şeklinde konuştu. Ancak söz konusu planın ‘doğruluğu ispatlanabilir’ şekilde uygulanması şartını koştu. Bakan Kerry de Rusya’yı ‘hızlıca’ hareket etmeye çağırırken, “Bu bir oyalama taktiği olamaz.” dedi.   

Suriye’ye yönelik askeri müdahale için en güçlü desteği veren ülkelerden biri olan Fransa, Washington’dan gelen olumlu sinyallerin ardından teklifi BM Güvenlik Konseyi’ne getirmeye hazırlanıyor. Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, Konsey’e sunulmak üzere hazırlayacakları bir karar tasarısıyla Suriye’nin kimyasal silahlarını uluslararası denetime vermesi ve bu silahların imha edilmesini kabul etmesi için gerekli şartları belirleyeceklerini belirtti. Fabius, Şam yönetiminin bu şartları ihlal etmesi durumunda kendisi için “son derece ciddi” sonuçlar doğacağı konusunda Esed’i uyaracaklarını dile getirdi. Suriye konusunda her türlü seçeneğin hâlâ masada olduğunu vurguladı.

Moskova ile somut bir plan üzerinde çalışan Suriye rejimi ise Rus inisiyatifini desteklediğini ilan etti. Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim dün düzenlediği basın toplantısında kimyasal silahların yerlerini deklare etmeye, bu silahların üretimini durdurmaya ve bunları yasaklayan uluslararası anlaşmayı imzalamaya hazır olduklarını duyurdu. Rusya parlamentosu üst kanadı Federasyon Konseyi Uluslararası İlişkiler Komisyonu Başkanı Mihail Margelov da önerinin herkesi memnun ettiğini söyledi. Margelov’a göre ABD’nin kırmızı çizgisinin geçilmesi önlenecek, Moskova’nın ısrarla karşı çıktığı dış askeri müdahale de gerçekleşmemiş olacak. Margelov, yeni girişimin Suriye’ye askeri operasyonu destekleyen ülke sayısında önemli bir azalmaya da yol açacağı görüşünde.

SENATODAKİ TASARI OYLAMASI ERTELENDİ

ABD Senatosu’nun Demokrat Partili liderlik kadrosu, hem yeterli lehte oy çıkmayacağı endişesiyle hem de yeni formülün konuşulmasına fırsat tanımak amacıyla normalde çarşamba günü yapılması beklenen askeri müdahale oylamasını ertelemişti. Temsilciler Meclisi’nin ise tasarıyı zaten çok kısa sürede görüşmesi beklenmiyordu. Obama NBC’ye verdiği röportajda oylamanın sonucundan ‘emin’ olmadığını itiraf etti. Bağımsız analizler, Kongre’nin özellikle Temsilciler Meclisi kanadında savaş karşıtı eğilimin baskın olduğunu ortaya koyuyor. Son CBS News New York Times anketine göre Amerikan halkının da yüzde 61’i Suriye’ye askeri müdahaleye karşı. Obama kendi aile fertlerinin kuşkucular arasında olduğunu itiraf etti.

Bu arada Obama, Esed rejiminin ABD’ye misilleme tehditlerini ‘inandırıcı’ bulmadığını, İran ve Hizbullah’ın da ABD’ye saldırmayacağını kaydetti. Kerry’nin ‘inanılmaz derecede küçük’ bir askeri operasyon yapılacağı yönündeki sözlerine Obama’nın yorumu ise şöyle oldu: “ABD’nin yaptığı iğne batması gibi olmaz. Dünya ordumuzdan daha büyüğünü görmedi. Sınırlı şekilde vursak bile Suriye gibi bir ülkede tesiri yüksek olur.”