Yedi yıldır beklenen ‘Irak raporu’ açıklandı: İşgal son seçenek değildi

İngiltere’nin 2003’teki Irak Savaşı’ndan önce ve sonraki süreci kapsamlı olarak inceleyen ve 7 yıldır beklenen Chilcot Raporu bugün kamuoyuna açıklandı.

Irak soruşturmasını yürüten heyetin başkanı ve adını rapora veren John Chilcot, İngiltere’nin barışçıl çözümler halen geçerliyken işgale katılmayı tercih ettiğini ve işgalin son seçenek olmadığını belirtti.

Söz konusu raporda, dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair’e yönelik sert eleştirilere yer veriliyor. 2009’da Tony Blair’in ardından Başbakanlık koltuğuna oturan İşçi Partili Gordon Brown’ın, Sir John Chilcot başkanlığında, Irak Savaşı’na dair oluşturduğu beş kişilik soruşturma komisyonunun hazırladığı Chilcot Raporu, bugün kamuoyuna açıklandı.

Raporda, 2001 – 2009 yılları arasında Irak Savaşı’na yönelik alınan kararların kapsamlı olarak incelendiği belirtiliyor. Raporu hazırlayan heyetin başkanı Sir John Chilcot, İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ilk kez bağımsız bir devlete saldırı ve işgal kararının ‘son derece önemli’ olduğunu kaydetti.

Irak’ın Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin’in o dönem kendi vatandaşına karşı ‘şüphesiz acımasız bir diktatör’ olduğu bildirilen raporda, Tony Blair’e ilişkin ise şu ifadelere yer verildi: “Birleşik Krallığı’n barışçıl ve silahsızlandırma sürecini bitirmeden Irak’a saldırı kararı aldığı sonucuna varılmıştır. O dönem askeri harekât tercihi son çare değildi.”

Raporun ‘dersler’ bölümünde Blair’in kendi kendine inancıyla savaş kararı alındığı belirtilerek, “Hükümet, potansiyel bir askeri müdahale ortaya çıktığında, siyasi bir karara, başarılabileceği düşünüldüğü takdirde bağlı kalmamalıdır. Düzenli değerlendirmeler bu konularda temel alınmalıdır.” ifadeleri kullanılıyor.

Chilcot raporunda ayrıca, Başbakan Blair’in 2002’nin Eylül ayında Irak’ın biyolojik ve kimyasal silahlar bulundurduğuna yönelik parlamentoya sunduğu raporun ispatlanamadığı yazıldı.

“150 BİNDEN FAZLA SİVİL ÖLDÜRÜLDÜ, 1 MİLYONDAN FAZLA KİŞİ YURDUNU TERK ETTİ”

Irak Savaşı’nda dönemin İşçi Partisi hükümetinin savaşın yıkıcı sonuçlarını tahmin edemediği, “çoğu sivil 150 binden fazla kişinin öldürüldüğü”, “bir milyondan fazla sivilin yurdunu terk etmek zorunda kaldığı” ve “Irak halkının çok acı çektiği” belirtiliyor.

BLAIR’DEN BUSH’A: NE OLURSA OLSUN, SENİNLEYİM

Raporda, Blair’in dönemin ABD Başkanı George W. Bush’a fikirlerini beyan ettiği notları da ortaya çıktı. Blair’in 28 Temmuz 2002 tarihli gönderdiği bir mesajında Bush’a “Ne olursa olsun, seninleyim” dediği dikkat çekiyor. Notta ayrıca şu ifadeler yer alıyor: “Bu açıkça zorlukları değerlendiren bir an. Dahası bu planlama ve strateji de zor. Burası Kosova değil. Afganistan da değil. Hatta bu Körfez Savaşı bile değil”

Rapora göre, Blair’in Saddam’a yönelik diplomatik ilişkileri ve Irak liderini tehdit olarak görmesiyle harekete geçme sürecinde, “İngiltere Savunma Bakanlığı işgali aceleyle planladı ve oluşan güvenlik tehditleri karşısında geç davrandı.” ifadeleri kullanılıyor.

BLAIR: İYİ NİYETLE ALINMIŞ KARARDI

Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair DE Chilcot Raporu’nun ardından yaptığı açıklamada, Saddam Hüseyin’e karşı uygulanan askeri harekâtın “iyi niyetle ve ülkenin çıkarları doğrultusunda alınmış bir karar olduğuna inandığını” belirtti.

Blair, “Saddam Hüseyin’in iktidardan uzaklaştırılmasının bugün Ortadoğu’da ve herhangi bir başka yerde gözlemlediğimiz terörizmin nedeni olduğuna inanmıyorum” ifadelerini de sözlerine ekledi. Eski Başbakan ayrıca yapılan bütün yanlışların sorumluluğunu üstleneceğini de söyledi.

İNGİLİZ LİDERLERİN TEPKİSİ

İngiltere Başbakanı David Cameron, parlamentoda her Çarşamba düzenlenen “Başbakan’a Sorular” oturumunda yayımlanan rapora yönelik yaşananlardan ders çıkarılması gerektiğini belirterek, “Hükümet çalışmalarını daha iyi yapmak ve yasal tavsiyeleri nasıl daha iyi değerlendirmemiz gerektiğini dikkate almamız gerekiyor.” dedi. İngiliz liderin oturumdan sonra raporla ilgili kapsamlı bir açıklama yapması bekleniyor.

Irak Savaşı sürecinde savaş karşıtı açıklamalarıyla bilinen ve tezkereye karşı çıkan 140 milletvekili arasında bulunan ana muhalefet İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn ise savaşın, gerçeklerin kasıtlı olarak yanlış yansıtılmasına dayalı bir işgal hareketi olduğunu söyledi.

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ DE RAPORU İNCELEYECEK

Uluslararası Ceza Mahkemesi Pazartesi günü, adı geçenler liderlere yönelik olarak soruşturma açılıp açılamayacağını tespit etmek için raporu kapsamlı şekilde inceleyeceğini açıklamıştı. Irak’ta ölen 179 İngiliz askerinden 29’unu temsil eden avukatlar Chilcot Raporu’nun, Blair, kabinesi ve dönemin İngiliz hükümeti aleyhine dava açılmasına zemin hazırlayabileceğini belirtiyor.

Photo by U.S. Army Europe