Freedom House’un yıllık raporu: Basın özgürlüğü dibe vurdu

Her yıl ülkelerin basın özgürlüğünü inceleyen Freedom House, 2016 raporunda Türkiye’yi “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde tutmaya devam etti. Kuruluş, Zaman’a kayyım atanmasına da geniş yer verdi. 

Dünyada basın özgürlüğünün korunması için önde gelen kuruluşlardan birisi olan Washington merkezli Özgürlük Evi (Freedom House), 2016 Basın Özgürlüğü Raporu’nu açıkladı. Dünya genelinde, 2015’in son 12 yıl içinde basın özgürlüğünün dibe vurduğu bir sene olduğu belirtilen raporda, “siyasi iktidarların, teröristlerin ve suçluların, kendi güçlerini artırabilmek için, özgür medyayı susturmaya çalıştıkları” belirtildi.

Freedom House raporuna göre 7 puan kaybeden Bangladeş’i, 6 puanlık kayıpla Türkiye takip etti. Basın kuruluşlarının özellikle Ortadoğu ve Türkiye’de baskı altında tutulduğunun altı çizildi.

Raporda Freedom House’un Araştırma Direktörü Jennifer Dunham’ın, “Basın özgürlüğüne karşı güçlerin, hükümetlerin ve militan grupların gazetecileri susturmaya çalıştıkları, ‘ya bizlesin yada bize karşısın’ politikası izlenerek, gazetecileri taraf tutmaya, medya kuruluşlarını baskı altında bırakmaya yönelik eğilimler en güçlü olarak Ortadoğu’da ve Türkiye’de çıktı” ifadelerine yer verildi.

Suriye ve Irak’ta İŞİD gibi terör örgütlerinin, Meksika, Kolombiya ve Brezilya’da uyuşturucu kartelleri ya da suç örgütlerinin gazetecilerin canlarına kıydıkları, gazeteciler için ön ölümcül ülkenin ise hala Suriye olduğu belirtildi.

ZAMAN’A VE İPEK KOZA’YA YAPILAN BASKIN RAPORDA YER ALDI

Türkiye ile ilgili bölümde, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sadık yetkili güçler, bağımsız medya kuruluşlarına saldırıp, onları ele geçirerek kendi propagandalarını yapan kurumlar haline getirdiler.  Hükümet, Ekim 2015’te eleştirel yayınlar yapan Kanaltürk ve Bugün kanalları ile Bugün ve Millet gazetelerinin sahibi İpek Koza Holding’e el koydu. Mart 2016, Feza Gazetecilik’in sahibi olduğu ve Türkiye’nin büyük gazetesi Zaman’a kayyım atanarak el konuldu” görüşüne yer verildi. Bu medya kuruluşlarına el konulmasının en büyük sebebi ise şirketlerin Fethullah Gülen’e olan yakınlığı gösterildi.

Türkiye’nin medya çalışanlarının ulusal güvenlik uydurmaları tutuklanarak hapse gönderdiği belirtilen raporda, yabancı gazetecilerin tutuklandığı, sınır dışı edildiği ve şiddete maruz kaldığı hatırlatıldı.

2015’te Suriye’nin en fazla gazetecinin hayatını kaybettiği ülke olduğunu belirten Washington merkezli kuruluş, Türkiye’de de 2’si Suriyeli olmak üzere toplam 14 gazetecinin öldürüldüğünü kaydetti. Türkiye’de yaşanan bu ölüm vakıalarının IŞİD tarafından yapıldığını savunan kuruluş, IŞİD’in dünya geneli propagandalarında  sosyal medyayı yaygın olarak kullandığını belirtti.

DÜNYA NÜFUSUNUN SADECE 14’Ü ÖZGÜR BASINA SAHİP

Raporda  geçen sene boyunca, dünya nüfusunun sadece yüzde 14’ü özgür bir basına sahip olmanın avantajını yaşadı. Başka bir deyişle, dünyadaki her 6 kişiden sadece 1’i özgür basının ayrıcalığını yakalayabildi. Kategorilere ayrılan ülkelerin nüfusları toplandığında ise Dünya nüfusunun yüzde 40’ı “kısmen özgür”, yüzde 46’sı ise “özgür olmayan” ülkelerde kaldı.

İnsanların gazeteciler ile medya kuruluşlarına karşı uygulanan sansür,  ekonomik baskılar ve tehditler yüzünden  özgür haber alamadığı vurgulandı.

Freedom House  raporunda, Türkiye 71 puanla, 199 ülke içinden başını özgür olmayan ülkeler  arasında yer aldı.

ERDOĞAN, KUZEY KORE İLE AYNI KARİKATÜRDE

Düşünce kuruluşu raporunda istatistiklerin yanı sıra haritalar ve bir de karikatür yayınlandı.

Karikatür’de, özgür basına karşı saldıran, Kuzey Kore, Mısır, Çin, Rusya liderleri ve bir teröristin gösterildiği karikatürde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir elinde sopa, bir elinde de çekiçle resmedildi.

Basın özgürlüğünün en kötü olduğu ülkeler ise sırasıyla Kuzey Kore (97), Türkmenistan (96), Özbekistan (95), Kırım (94) olarak açıklandı.

Türkiye, son olarak 2013’te yaşanan Gezi olayları sonrası basını ‘özgür olmayan’ ülke kategorisine gerilemişti.

PUANLAMA NASIL YAPILIYOR?

ABD merkezli sivil toplum örgütü Freedom House, 1980’den beri yaptığı basın özgürlüğü araştırmasında 197 ülkeyi de analitik bir anket üzerinden teker teker inceliyor.

Sonuçları başta ABD yönetimi, dünya genelindeki hükümetler, uluslararası örgütler, üniversiteler, aktivistler ve medya kuruluşları tarafından dikkate alınan araştırmada ise hazırlanan 23 soruluk bir anket üzerinden her ülkeye 0-100 arasında bir kötü puan veriliyor.

Anket sonucunda ne kadar düşük puan alırsanız, basın özgürlüğünde o kadar ileri sayılıyorsunuz. Örneğin 2016 sonuçlarına göre en özgür basına sahip gösterilen Norveç (9), Hollanda ve  İsveç (11) puan, basının cenderede olduğu Kuzey Kore ise 97 puan almış gözüküyor. Her soruya puan verdikten sonra ulaşılan toplam üzerinden 0-30 puan arası çıkanlar “özgür”, 31-60 “kısmen özgür”, 61 üstü ise “özgür olmayan” sayılıyor.