WSJ – “Türkiye’nin beklenen “Demokrasi Paketi”

İstanbul- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin hazırladığı “Demokratikleşme Paketi’ni” açıkladı. Paket uzun zamandır beklenen reform önerilerini içeriyor. Başbakan bunun demokrasi yolunda “tarihi” bir adım olduğunu vurgularken muhalif hukukçular ise seçim propagandası olarak yorumladı.

Paket Türk Hükümeti ve PKK (Kürdistan İşçi Partisi) arasında yapılan görüşmelerin bir parçasını oluşturuyor. PKK 1984 yılından beri Türk Devleti’ne karşı 40,000 kişinin hayatına malolan silahlı bir mücadele sürdürmekteydi. Parti halen Türkiye’nin Kürtler’in çoğunlukta olduğu güneydoğu bölgesinde otonomi elde etmek için çaba sarfediyor. PKK görüşmelerin başlamasından sonra ateşkes ilan etti ve bazı militanlarını Türkiye’den çekti.

Önemli noktalar şunlar

·       Türkiye’de uygulanan yüksek seçim barajının düşürülmesi parlementoda tartışmaya açılacak. Parlementoda en fazla koltuğa sahip olan AKP haricindeki  tüm partiler şeçim barajının düşürülmesi için baskı yapıyor. Yüksek seçim barajı uygulaması 1980 yılında yönetimi devralan cunta rejimince küçük ve radikal partileri parlemento dışında bırakmak için başlatıldı. O zamandan beri de Kürt partilerinin hepsini meclisten uzak tutmaya yaradı. Başbakan Erdoğan barajın %5’e düşürülebileceğini ve daraltılmış bölge sistemine geçilebileceğini açıkladı. Siyaset analizcilerine göre bu sistem pek çok bölgede büyük partilerin özellikle de AKP’nin işine yarayacak.

·        %3 seçmen desteğine sahip partilere devlet desteği verilecek. Halen, parlemento seçimlerinde %7’lik seçmen desteği olan partiler mali yardım alabiliyor. Bu düzenleme Kürt yanlısı BDP’ye yarayacak. Nitekim BDP %6’dan fazla seçmen desteğine sahip.

·       Irkçı, etnik, cinsel, dini veya başka bir temele dayanan nefret suçları üç yıla kadar hapisle cezalandırılacak.

·         Kürtçe dilinde eğitim özel okullarda sağlanacak ama devlet okullarında böyle bir eğitim verilmeyecek. (Devlet okullarında bunun uygulanması için anayasanın Türk dili Türkiye’de tek resmi dildir ifadesinin değiştirilmesi gerekecek.)

·         Kürtçe ve diğer azınlık dilleri seçim kampanyalarında serbestçe kullanılabilecek. Bu uygulama zaten Kürtler’in yoğun olduğu bölgelerde gerçekleştiriliyor.

·         Türkiye’nin güneydoğu bölgesindeki bazı bölgelerde daha önceden kullanılan Kürtçe köy isimleri tekrar kullanılabilecek.

·         Türkçe’de kullanılmayan fakat Kürtçe’de kullanılan Q, W, ve X gibi harfler serbestçe kullanılabilecek.

·         Okullarda her gün sabah tekrarlanan “Türküm, doğruyum, çalışkanım” şeklinde devam eden okul andı kaldırılacak. Kürt aileler bu uygulamadan dolayı yıllardır rahatsızdılar. Pekçoğuna göre bu ayrımcılık ve asimilasyon uygulaması yapan bir yöntemdi.

·         Devlet görevlilerinin İslami tarzda başörtüsü kullanması serbest olacak fakat üniforma gerektiren askerlik ve mahkemeler gibi görevlerde başörtüsü yasak olacak.

·         Dini ibadetlerin yapılmasını tehdit veya zorla engelleyenlere üç yıla kadar hapis verilecek.

Daha önceden tartışılan ama pakette yer almayan konular:

·         Aleviler’in ibadet yerleri olan Cemevleri’nin resmi ibadethane olarak tanınması. Sünni çoğunluğun inancındansa daha çok Şii inancına yakın olan Aleviler’in konumlarının iyileştirilmesi Cemevleri’nin devlet yardımı almasını resmileştirecekti.

·         Hükümet karşıtı kimselerin belirttiğine göre pek çok Kürt aktivist, gazeteci ve politikacının tutuklanmasına zemin hazırlayan terör yasası reforme edilecekti.

·         Kürtler’in yaşadığı bölgelerde ve Türkiye’nin diğer bölgelerine daha fazla otonomi sağlayacak Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartnamesi’nin tamamıyla uygulanması konusunda bir gelişme yok.

·         Türkiye Rum Ortadoks Kilisesi bünyesinde eğitim yapacak olan Heybeliada Ruhban Okulu’nun tekrar açılmasına dair herhangi bir gelişme olmadı. Okul Rum azınlığa hizmet edecek din görevlileri yetiştiriyordu ve kırk yılı aşkın süredir kapalı durumda.

Haberin Orijinali: http://blogs.wsj.com/emergingeurope/2013/09/30/turkeys-long-awaited-democracy-package-the-rundown/