NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO ve Danimarka Dışişleri Bakanlığının Kopenhag’da ortaklaşa düzenlediği, ‘Silahların Kontrolü, Silahsızlanma ve Kitle İmha Silahlarının (KİS) Yayılmasının Önlenmesi’ konulu 17. Yıllık NATO Konferansı’nın açılış konuşmasında çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
45 ülkeden 100’den fazla yetkilinin katıldığı ve iki gün sürecek toplantının açılışında konuşan Stoltenberg, dünyanın gittikçe daha rekabetçi ve daha tehlikeli hale gelediğine işaret etti. Teknolojinin de gelişmesiyle daha yıkıcı silahların geliştirildiğini, bu silahların kontrolü ile ilgili şeffaflığa ve güvene dayalı çalışmaların kaçınılmaz olduğuna vurgu yaptı.
Rusya ve Çin tehdit unsuru
Genel Sekreter Stoltenberg, Çin’in çok sayıda füze silosu inşa etmek de dahil olmak üzere nükleer cephaneliğini hızla genişletirken, Rusya’nın uluslararası silahların kontrolü kurallarını görmezden gelmeye ve esnetmeye devam ettiğinin altını çizdi. NATO devletlerini uyaran Genel Sekreter, bunun, herhangi bir sınırlama veya kısıtlama olmadan ve şeffaflıktan oldukça uzak bir şekilde gerçekleştiğini kaydetti. İran ve Kuzey Kore’nin de tehlikeli füze teknolojilerini yaydığını ifade etti.
New Start anlaşmasının uzatılmasını memnuniyetle karşılayan Genel Sekreter, silahların kontrolünü daha da güçlendirme ve modernize etme gereğini vurguladı. Stoltenberg, küresel bir güç olarak Çin’in silahların kontrolü konusunda sorumluluğu olduğunu açıkça belirtti. Rusya’nın Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nı (INF Treaty) ihlal etmesine atıfta bulunan Genel Sekreter, NATO’nun silahların kontrolü rejimine yönelik ihlallere yanıt vermeye devam edeceğini duyurdu.
Stoltenberg’e göre, silahların kontrolü NATO ülkelerinin ve diğer ülkelerin çıkarlarına hizmet ediyor ve bu yüzden her durumda diyaloğa açık biçimde diğer ülkelerle işbirliği yapılması gerekiyor. Küresel bir güç olarak Pekin, sayılar üzerindeki karşılıklı sınırlamalardan, artan şeffaflıktan ve daha fazla öngörülebilirlikten faydalanacak. Bunlar uluslararası istikrarın temellerini oluşturuyor. Rusya ve Çin ile görüşülürken naif olunmaması gerekiyor. Çünkü, NATO kitle imha silahlarından vazgeçerken, Rusya ve Çin’in vazgeçmemesi ‘dünyayı daha güvenli bir yer yapmıyor.’ Bu yüzden, Rusya ve Çin ile masaya oturulurken sabırlı olunmalı ve tüm taraflar bu silahların yaygınlaşmasının önlenmesi için siyasi istek göstermeli.
Stoltenberg, bu konuda tarafların isteksiz davranması halinde NATO üyelerine tüm tehditlere kolektif olarak karşı koymak için hazır olmaları çağrısında da bulundu.
Anlaşmalar gelişen teknolojiye adapte edilmeli
Genel Sekreter ayrıca, yapay zeka, otonom sistemler, 5G, yüz tanıma sistemleri ve siber gibi yeni teknolojilerin hızla geliştiğini ve bunların çok daha yıkıcı olabileceğini ifade ederken, bu teknolojilerin silahların kontrolü üzerindeki etkisinin de ele alınması gerektiğini söyledi.
Stoltenberg, uluslararası toplumu, küresel nükleer silahların kontrolü rejiminin “temel taşı” olarak nitelendirdiği Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı (NPT) korumaya ve önümüzdeki onuncu NPT İnceleme Konferansının başarıya ulaşması için gerekli eforu göstermeye çağırdı.
