BM Genel Sekreteri yeniliklerle seçiliyor

Birleşmiş Milletler’in (BM) yeni Genel Sekreteri olabilmek için dokuz aday yarışıyor.

Hafta içinde 3 gün süreyle bu dokuz aday toplam 800 soruya cevap vererek BM Genel Sekreteri olmak için ter döktü.

BM’nin 70 yıllık tarihinde ilk defa bu yıl Genel Sekreterlik koltuğuna aday olanlar kamuoyuna açık olarak yapılan oturumda, kendilerine büyükelçiler ve tarafların sorularını yanıtlayarak makama seçilmek için ter döktüler.

BM Genel Sekreteri’nin kim olacağı ilgili adayların dinlenmesinin ardından BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi yani İngiltere, ABD, Fransa, Çin ve Rusya’nın ortak bir aday üzerinde anlaşması ile belirlenecek. Bu ülkelerden birisinin itiraz edeceği ismin seçilme şansı yok. Çünkü daimi üyelerin veto hakkı bulunuyor. Konsey’in geçici 10 üyesinin ise veto hakkı bulunmuyor.

Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinin anlaştıkları isim Konsey’in geçici 10 üyesi ile birlikte BM Genel Kurulu’na tavsiye edilecek. Genel Kurul, Güvenlik Konseyi’nin tavsiye edeceği isim üzerinde oylamaya halihazırdaki genel sekreterin görev süresinin dolmasına en son bir ay kalıncaya kadar gitmek zorunda. Genel Kurul’da oylama BM tarihinde hiç bir zaman son aya kadar ertelenmiş değil. Güvenlik Konseyi’nin bir adayı tavsiye etmesinden kısa bir süre sonra oylamaya gitmesi genel uygulama.

GENEL KURUL’DA EN AZ 3’TE 2’NİN OYUNU ALMAK ZORUNDA

Genel Kurul’a tavsiye edilecek olan aday BM’e üye 193 ülkenin en az 3’te 2’sinin oyunu almak zorunda. Oylama aşamasından başarı ile çıkacak aday,  genel sekreterlik makamında 1 Ocak 2017 tarihinde oturacak.

Halihazırdaki BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, kurumun 8.ci Genel Sekreteri. İki dönemdir (her bir dönem 5 yıl) bu görevi sürdüren Ban, yıl sonunda makamına veda edecek.

Genel Sekreter en fazla iki dönem bu makamda kalabiliyor. İkinci dönem için Genel Sekreter’in yeniden seçilme zorunluluğu var.

Genel Sekreterliğe aday 9 adayın katıldığı oturumlara BM Genel Kurul Başkanı Mogens Lykketoft başkanlık etti. Lykketoft, adayların açık oturum ile sorular yönetilmesini “Bir fark oluşturdu. Genel Sekreter Seçimi’ne hem standart getirmiş olduk hem de şeffaflık ve kapsayıcı oldu’’ diye değerlendirdi.

Lykketoft, yeni yöntemin ‘‘oyun değiştirici’’ diye nitelerken Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi üzerinde baskı oluşturduğunu ve kapalı kapılar ardında yeni Genel Sekreter’in belirlenmeyeceğini ifade etti.

Bu yıl ilk defa BM Genel Sekreteri’nin bir kadın olması yolunda kurum üzerinde ciddi kamuoyu baskısı var. Genel Sekreterlik için aday olan 9 isimden 4’ü kadın. Genel Sekreterlik makamına aday olan erkeklerde kurumun başına gelmeleri durumunda kendilerine yardımcı olarak bir kadın atayacakları sözü verdi. BM’nin Genel Sekreteri bir kadın olmayacak olsa da en azından yardımcısının olacağı şimdiden garanti. Genel Sekreterlik makamına aday erkekler kurumun üst düzey yönetiminde kadın-erkek oranının yüzde 50-50 olacağı sözünü de verdi.

BM kulislerinde 9 aday içinde kimin Genel Sekreterlik makamına daha yakın isim olduğu konusunda çeşitli rivayetler var. Kimilerine göre Yeni Zelanda eski başbakanı Helen Clark kimilerine göre ise Portekiz asıllı BM eski Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres.

GENEL SEKRETERLİĞE ADAY İSİMLER

Dünyanın tamamını temsil edecek olan genel sekreterlik makamına aday isimler şöyle;

Irina Bokova; Bulgaristan asıllı ve UNESCO Genel Direktörü. Bu kurumun başına gelen ilk kadın. Bokova 63 yaşında.

Helen Clark; Yeni Zelanda eski başbakanı. Clark 63 yaşında.

Natalia Gherman; Genel sekreterlik makamına aday dört kadından birisi. Gherman, 47 yaşında ve Moldova Dışişleri Bakanı.

António Guterres; 2005-2015 yılları arasında BM Mülteciler Yüksek Komiserliği görevini üstlenmiş Portekiz asıllı. Guterrs, 66 yaşında

Vuk Jeremic; Genel sekreterlik için en genç iki isimden birisi. Jeremic henüz  40 yaşında. Jeremiç Sırbistan eski dışişleri bakanlığı ile BM Genel Kurul başkanlığı gibi önemli görevlerde bulunmuş bir isim.

Srgjan Kerim; Makedonya eski dışişleri bakanı ve BM Genel Kurulu eski başkanı, 67 yaşında.

Igor Luksic; Genel sekreterlik makamına aday en genç isim. Henüz 39 yaşında. Bir dönem Montenergro başbakanı olan Luksic, bugün hala ülkesinin dışişleri bakanı olarak görev yapmakta.

Vesna Pusic; Geçtiğimiz ocak ayında kadar Hırvatistan dışişleri bakanı olan Pusic,  63 yaşında.

Danilo Turk; Slovenya eski devlet başkanı olan Turk, 64 yaşında.