ABD Türkiye’ye kendini dizginlemesini salık verdi

Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest, Pazartesi günü yapılan basın toplantısı esnasında bir çok kez Türk hükümetine ve Erdoğan’a itidalli davranmasını, darbe girişimi sonrasında kendisini dizginlemesini salık verdi.

Earnest’e yöneltilen ilk soru Türkiye’nin NATO üyeliğinin riskte olup, olmadığı idi. Bu soru Dışişleri Bakanlığı’ndaki toplantıda da soruldu. Dışişleri Bakanı John Kerry’nin gün içinde Türkiye’nin NATO üyeliği ile ilgili yaptığı açıklamalardan sonra bu konu en çok konuşulan konulardan olmuştu.

Earnest ABD’nin darbe girişimini güçlü bir şekilde kınadığını hatırlattı, NATO’nun Türkiye’nin demokratik kurumlarına olan desteğini tekrar etti. Gün içinde birçok kez yapıldığı gibi Türkiye’ye, daha doğrusu Erdoğan’a kendisini dizginlemesi (restraint) tavsiyesini yaptı ve şunu söyledi: “Bu çok zor şartlarda dahi tüm taraflara itidal göstermesi, hukukun üstünlüğüne göre hareket etmesi ve daha çok şiddete ve istikrarsızlığa götürecek adımlardan sakınmaları gerektiğini tekrar ediyoruz.’’

ABD’nin soruşturmaya yardım etmeye hazır olduğunu söyleyen Earnest, hafta sonunda Türk muhataplarına birçok kez “itidalli olmaları, yargı sürecine saygı göstermeleri ve Türk anayasasında bulunan özgürlükleri korumalarının kritik’’ öneme sahip olduğunu ilettiklerini söyledi.

Gülen’in iadesi en çok konuşulan bir başka konu oldu. Bu soruya karşılık Earnest, “ABD iadeye ilişkin Türk hükümetinden herhangi  spesifik bir talep almadı.” dedi. Ayrıca Earnest, bu tür talepleri genelde kamuoyu önünde tartışmadıklarını belirtti.

Earnest, “Ancak sayın Gülen’le ilgili olarak, Türk hükümetinden şu ana kadar bir iade talebine ulaşmadık. Eğer bu talep gelirse, bunu ABD ile Türkiye arasında 30 yıldan fazla bir süre önce imzalanan Suçluların İadesi ve Cezalara Karşılıklı Anlaşması uyarınca değerlendireceğiz.” diye konuştu.

Earnest, bu noktada iade anlaşmaları ile ilgili olarak uzun zamandır taraflarca kabul edilmiş bir sürecin var olduğunu, bunca önce suçun söz konusu anlaşmayı kapsayıp kapsamadığının değerlendirildiğini, ikinci olarak ise ABD’nin dışişleri ve adalet bakanlıklarının anlaşma uyarınca istenen kanıtların karşılanıp karşılanmadığı değerlendirmesinin yapıldığını kaydetti.

ABD GÜLEN’E YATAKLIK ETMİYOR

Haberdar’ın haberine göre, Earnest bundan sonra ise bir zamandır birçok Türk bakan, başbakan ve cumhurbaşkanının dolaylı, doğrudan ABD’yi suçlamasına cevap verdi ve şunu söyledi: ‘’ABD’nin Gülen’e yataklık ettiği iddiaları gerçeği yansıtmıyor. Gerçek şu ki şu ana kadar iade talebi bize iletilmedi” dedi.

Türkiye’deki siyasi liderlerin ABD ile ilişkilerin tehlikede olduğu yönünde kullandığı dilden rahatsız olup, olmadığı sorulduğunda ise Earnest, Türkiye’deki yetkililerin şiddeti ve istikrarsızlığı durdurmaları gerektiğinin farkında olduklarını söyledi.

OBAMA-ERDOĞAN DARBEDEN BERİ GÖRÜŞMEDİ

Sorulan soru üzerinde Obama ile Erdoğan’ın 15 Temmuz’dan beri görüşmediklerini, bu görüşmenin yakında yapılmasının beklendiğini söyledi.

TÜRK HÜKÜMETİ KENDİSİNİ DİZGİNLEMELİ

Earnest, Türk yönetiminin darbe girişiminin ardından, 6000 kişiyi hızlıca tutuklaması ve diğer insan hakları konularındaki kötü karnesi hatırlatıldığında “Türk hükümetinin şu anda olağanüstü bir duruma karşılık verdiğini” söyleyerek, şimdilik son 48 saat içinde Erdoğan’ın yaptıklarını yargılamayacağını söyledi. Earnest bir kez daha Türk hükümetinin ‘’kendisini dizginlemesinin bir sorumluluk’’ olduğunu hatırlattı. İfade özgürlüğü, basın özgürlüğü ve toplanma özgürlüğü gibi temel hakların korunması gerektiğini söyledi.

“Eğer ABD hükümeti, Türkiye’deki başarısız olmuş bir darbeden kaygı duyuyorsa, Türk hükümetinin bu başarısız olan darbeden daha fazla kaygı duyduğunu düşünebilirsiniz. Dolayısıyla onların kaygıları anlaşılabilir.”

Gülen ile darbe arasında bir ilişkisi konusunda ABD’nin elinde kanıt olup, olmadığı sorusuna ise Earnest, kendisinin podyumdan bu tür konuları konuşamayacağını ama Türkiye’nin darbe girişimine ilişkin soruşturmasında ülkesinin kaynaklarını sunmaya hazır olduğunu ifade etti.

Beyaz Saray Sözcüsü Earnest, Türk hükümeti ve halkının uzun zamandır demokrasilerinden gurur duyduğunu hatırlattı. Earnest ayrıca Türkiye ve ABD’nin IŞİD ve diğer aşırıcılara karşı etkilli bir şekilde ortaklaşa koordine olmakta bir sıkıntı yaşamadıklarını ekledi.

Erdoğan’ın idam cezasını getirmeyi düşündüğünü söylemesiyle ilgili olarak Earnest tekrar Türk yetkilileri kendilerini dizginlemeleri gerektiğini söyledi. Bu sorudan sonra gelen iki benzer soruda tekrar ‘itidal’ çağrılarını yineledi. Türkiye’nin demokratik değerlere saygı duymaması halinde ne yapacağı sorusuna bir kez daha Türkiye’nin kendisinin dizginlemesi gerekliliğini hatırlatarak cevap verdi.

Beyaz Saray Sözcüsü Earnest’e, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin Türkiye’nin NATO üyeleri için zorunlu olan demokratik hükümet modeline uymadığının belirlenmesi durumunda üyeliğinin risk altına olacağına dair açıklamaları da soruldu.

Türkiye’nin Anayasası’nda evrensel değerlerin ve hakların kutsal olarak kabul edildiğine dikkati çeken Earnest, Türkiye’nin demokratik değerlerden fayda sağladığını ve bunların korunması gerektiğini, bu yönde herkesi bu değerleri destekleme tavsiyesi yaptıklarını söyledi.

SÖZCÜ BROOKİNGS’DEKİ ERDOĞAN KORUMALARINI HATIRLATTI

Türkiye’de Haberdar da dahil olmak üzere 20 kadar haber sitesinin kapatıldığını, tutuklanacak gazetecilerin listelerinin yayınlandığı hatta gazetecilere gözaltı kararlarının çıkmaya başladığı sorulduğunda ise Earnest, Brookings önünde Erdoğan’ın korumalarının gazetecilere yaşadığı itişme anlarını hatırladığını söyledi. Bu tür yaklaşımları asla tasvip etmediklerini söyleyen Earnest, ABD’nin basın özgürlüğüne inandığını vurguladı ve bu özgürlüğün Amerikan demokrasinin güçlenmesi adına çok önemli olduğunu söyledi. Bu özgürlüğün Türk anayasasında korunduğunu hatırlattı. Bu tür adetlerin herkesçe korunmasını gerektiğini söyledi.

ABD DARBE GİRİŞİMİNDEN NE ZAMAN HABERDAR OLDU?

Darbe girişimini ne zaman öğrendiklerine dair bir soruya ise Earnest, spesifik bir saat hakkında bir bilgisi olmadığını, askeri harekeketlilik hakkında haberlerin yayınlandığını ve ABD’li yetkililerin de Türk muhataplarıyla devamlı temas halinde bulunduğunu kaydetti. Earnest, “Açıkçası bu Türkiye içinde bir kaç saatlik karmaşık bir durumdu. Bunun Türk hükümeti dahil, Türkiye’deki tüm insanlar için de geçerli olduğunu düşünüyorum. Türkiye dışında bulunan insanlar için tam olarak ne olduğuna dair net bir şey yoktu.” diye konuştu.

Darbe girişiminden önce mi sonra mı haberdar oldukları sorusuna da Earnest bu yönde bir istihbarat değerlendirmesine sahip olmadığını ama darbelerin tabiatı gereği önceden pek kimse tarafından bilinmediğini söyledi.