NYT – “Hıristiyanlar şiddetli çatışmalar nedeniyle Kuzey Suriye’den kaçıyor”

Mardin’deki 1600 yıllık tarihi Deyrulzafarân Ortodox Süryani Manastırı’nın bahçesi oynayan çocukların neşeli sesleriyle çınladı. Çocuklar dışarıda oynamaya devam ederken anne ve babaları içerde onları Suriye’deki evlerinden uzaklaşmaya zorlayan şiddet ve kargaşadan dolayı yas tutuyorlar.

Suriye’nin Hasiçi kentinden bir anne komşusunun bir çocuğu muhalif kuvvetler taraftan kaçırılınca üç oğlunu korumak icin ailece sınırın diğer tarafına Türkiye’ye geçtiğini anlattı. Genç bir adam “sadece Hıristiyan olduğu için” muhaliflerce ayaklarından asıldığını ve dövüldüğünü belirtti. Mülteciler Suriye’nin kuzeyindeki yoğun Süryani nüfusuna sahip Hasiçi şehrinde Hıristiyanlar’a karşı şiddetin ciddi boyutlara ulaştığını belirttiler.

Suriyelilerce Cezire olarak bilinen bölge Resuleyn, Kamışlı ve el-Malikiye ilçelerinden oluşmakta. Hıristiyan halk ise hükümet kuvvetleri, Arap Bağımsız Suriye Ordusu ve Kürt savaşçıların güç mücadelesinin ortasında kaldı. Mardin’deki vekil metropolitan papazı Gabriel Akyüz geçen hafta bir röportajda, zaman zaman çatışmalar yaşanan bölgede tamamen hukuksuzluğun kol gezdiğini ve Hıristiyanların silahlı direnişçilerin hedefi haline geldiğini belirtti. “Çeteler insanları kaçırıp fidye istiyorlar. Adaletsiz davranıyorlar. Bu yüzden, Süryaniler ülkeyi terkediyorlar.” dedi.

Yüzlerce Hristiyan mülteci son zamanlarda Türkiye’ye iltica etti. Süryani kilise üyeleri ve organizasyon temsilcileri ile geçen hafta yapılan röportajlara göre Kürtler tarafından kontrol edilen bölge Arap milislerin eline geçecek olursa binlerce mülteci Türkiye’ye akın edecek.

Türkiye’ye kaçan Hristiyan mülteciler kampları atlayarak Tur Abdin bölgesindeki Mardin ve Midyat sehirlerindeki manastır ve kasabalara doğru hareket ediyorlar. Güneydoğu Türkiye’nin Suriye sınırından itibaren 50 km içeriye kadar uzanan bu alan Ortadoks Süryanilerinin tarihi anavatanı sayılıyor.

Deyrulzafarân Manastırı’na sığınan dört aile ve pek çok bekar mülteciyle ilgilenen Suriyeli Süryani bir papaz “Kamplarda kalmaya korkuyorlar. Kendi insanlarının içinde daha güvende hissediyorlar.” dedi. Üç çocuk annesi bir öğretmen “Direnişçilerden kaçıyoruz, ve kamplar direnişçi dolu.” dedi. Direnişçilerin ülkesindeki akrabalarına zarar vermemesi için ismini gizledi.

Türkiye Süryani Dernekleri Federasyonu Başkanı Evgil Türker Hıristiyan mültecilerinin çoğunun erkek olduğunu çünkü zorunlu askerlik yapmaktan kaçmak amacıyla Türkiye’ye geldiklerini bildirdi. Ayrıca, kamplarda kalırlarsa direnişçilerin ordusuna katılmak zorunda kalacakları için farklı alternatifler deniyorlar” dedi. El Nusra Cephesi “ve diğer direnişçiler 20-30 kadar erkeği guruplaştırıp sınırın diğer tarafına savaşmaya gönderiyorlar.” diye konuştu.

Türker kamplardan onlarca Süryani mülteci topladıklarını ve bu kişilerin bir kısmının sınırı geçerken Türk güvenlik güçlerine yakalandıklarından kamplara gönderildiklerini belirtti. “Onlara kefil oluyoruz ve bizim teminatımızla kamplardan çıkabiliyorlar.” dedi.

Son yüzyılda zulüm ve göç nedeniyle sayıları oldukça azalan Türkiyeli Süryani toplumu iltica eden akraba ve dindaşlarının yardımına koştu. Süryaniler Tur Abdin bölgesindeki manastır, kilise ve boş evlere mültecileri yerleştirdiler. Türkiyeli ve diasporadaki Süryaniler’in bağışları sayesinde mültecilerin ihtiyaçları karşılanıyor.
Midyat’taki Deyrulzafarân Manastırı’nda yardımcı papaz olarak çalışan ve aynı zamanda yardımların dağıtımından sorumlu Süryani Kültür Derneği’nin başkan yardımcılığını yürüten Ayhan Gürkan “Direnişçiler Cezire’yi Kürtlerin elinden alırsa Tanrı yardımcımız olsun. O zaman mahvoluruz.” diye konuştu.

Manastır yöneticisi Yusuf Türker sınırın iki tarafındaki Süryaniler’in Kürtler ve Araplar arasındaki mücadeleyi korku içinde izlediklerini belirtti. “Resuleyn düşerse ve milisler bölgeyi kontrol ederlerse, Tanrı korusun, o zaman 40,000 veya 50,000 Hıristiyan sınırı alelacele geçerler.” dedi.

Süryani Dernekleri Federasyonu’ndan Evgil Türker bu olasılığa karşı Türkiye’li Süryaniler Türk yetkililerin desteğini aldıklarını söyledi. Süryaniler’in kamplar dışında yaşamalarına izin veren ve her türlü yardımı sağlamaya çalışan Ankara’daki Başbakanlık dairesi gerekirse Süryaniler için ayrı kamplar kurulabileceklerini belirttiklerini bildirdi.

Türk yetkililer bu ifadeyi destekliyor. Suriye’den kaçan Süryani Hıristiyanlar Türk yetkililerden yardım talep ettiler. Üst düzey bir Türk yetkili kimliğinin belirtilmemesi şartıyla email yoluyla yorum yaparak “ve onlara yardım etmekten çok mutluyuz.” dedi. “Talep ederlerse Mardin’deki Türkiye’li Süryaniler’e yakın bölgelere yerleştirilebilirler.” diye konuştu.

Ismini vermek istemeyen başka bir Türk yetkili Türkiye’nin Hıristiyan mülteciler için başka kamplar oluşturmaya hazır olduğunu belirtti. Bu kamplar “dini gereksinimlere” cevap verecek şekilde düzenlenecek dedi.
Pek çok Süryani mülteci, Mardin ve Midyat’ta görüştüklerimiz dahil, Avrupa vizesi veya Tur Abdin manastırında bir odayı mülteci kampına tercih edeceklerini belirtti. Türker ” Çoğu hayatını devam ettirmek ve bölgeyi terk etmek istiyorlar, fakat biz onlara bunu yapmaları için yardım etmeyeceğiz.” dedi.

Süryani Federasyonu Ankara’daki Avrupa Büyükelçilikleri’den ve Adana’daki Amerikan Konsolosluğu’ndan mültecilere vize vermemelerini, ama onların bölgede kalmalarına yardım etmelerini istedi. Tur Abdin bölgesindeki Süryani beldesi Kafro’nun belediye başkanı Aziz Demir “Süryaniler’in anavatanımızadan göç etmelerine karşıyız.” dedi. Avrupa’dan geri dönen Süryaniler bu bölgeye tekrar yerleşiyorlar. Aynı zamanda federasyonla bağlantılı bir Süryani derneğinin başkanı olan Demir “Her mülteciye Avrupa ve Amerika’ya göç etmemeleri, Türkiye, Lübnan veya Ürdün’de kalmaları gerektiğini anlatıyoruz çünkü göç bizim anavatanımızı ve köklerimizi unutmamız anlamına geliyor.”

Türker Süryaniler Suriye’nin Cezire bölgesini Orta Doğu’daki son yerleri olarak görüyorlar dedi. Türkiye’nin Tur Abdin bölgesinde sayıları 200,000’den 5,000’ne düştü. Son on yılda yüzlerce Hıristiyan Irak’ı terketti.  Türker “Eğer kaçmaya devam edersek, sonumuz ne olacak? Direnmemizin zamanıdır.” dedi. Süryani federasyonu Türkiye’yi Suriye’den gelen Hıristiyanlar’a vatandaşlık vermek ve onları Tur Abdin’e yerleştirmek için ikna etmeyi umuyorlar.

Türkiye vatandaşlığına geçmeleri nispeten kolay olabilir çünkü bu çoğu 20. yüzyılın başında Türkiye’deki baskı ve kuraklık neticesinde Tur Abdin’den Suriye’ye kaçmak zorunda kalan Süryaniler. Fransız sömürgesindeki Suriye’ye yerleştiler ve Hasiçi’nde hala varlığını koruyan Cezire ve Fırat Süryani Ortadoks Başpisikoposluğu’nu kurdular.

Türker Başbakanlık dairesindeki ve Mardin Valiliği’ndeki yetkililerin yorumlarını işaret ederek “Çoğu mültecinin atalarının Türkiye’de kayıtları var. Dolayısıyla, vatandaşlık alabilirler: nitekim bize öyle söylendi.” dedi.
Midyat’ın dışındaki manastırda yaşayan Hannibal adındaki bir mülteci bu duruma bir iç çekerek karşılık verdi. Ailesinin 1940’larda Ikinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’deki Müslüman olamayanların askerlik vazifesi yerine gönderildikleri çalışma kamplarına gitmekten kaçıp Midyat’tan Hasiçi’ne göç ettiğini belirtti. “Simdi ise aynı şey benim ve arkadaşlarımın başına geliyor. Sanırım 40-50 sene içinde Suriye’ye geri döneriz.” dedi.
36 yaşındaki patalog Hannibal hayatını kurtarmak için direnişçilerden kaçtı. “Orta Doğu’daki Hıristiyanlar ızdırap içinde yaşıyorlar ve pek çok zorluğa göğüs geriyorlar. Başka bölgelere göç etmekten başka birşey istemiyoruz.” dedi.