SAĞLIK- Orucun böbrek sağlığına etkileri

Ramazan ayının gelmesi ile birlikte sıkça gündeme gelen bir sorudur orucun beden sağlığına etkileri. Bu hafta size orucun böbrek sağlığı üzerine olan etkilerinden kısa bir derleme aktarmak istedim. Böbrek, insan vücudunun en önemli organlarından biridir. Böbregin önemli görevlerinden bazıları, metabolizma sonucu meydana gelen artıkları ve toksik maddeleri atmak, vücutta su ve kan hacmini, elektrolit dediğimiz iyon dengesini ve kan basıncını düzenlemek, hormon salgılamak, vücudun asit baz dengesini ayarlamak.

Orucun insan sağlığı üzerine çok fazla olumlu etkileri mevcuttur. Bu etkinin bir çeşidi de kan ve idrar tablosu üzerindedir. Yapılan araştırmalarda 12-18 saatlik açlık ve susuzluk devresinde, serum protein fonksiyonları üzerinde belirli bir değişme tespit edilmemiştir. Orucun olumlu bir giger tesiri de kan yapımı üzerindedir. Oruçlu iken kandaki besinler en az seviyeye düşünce, kemik iliği uyarılır. Bu yüzden, kanlı kişilerin tersine, kansızlık çekenler, oruç tuttuklarında daha kolay kan yaparlar.

Ramazan ayında vücudun değişen düzene uyum sağlaması 3 haftaya kadar sürebilir. Bu durum böbrek ve kalp hastalarının tedavisinde bazı zorluklara yol açarabilir, bu nedenle ilaç alım saatlerinin yeniden düzenlenmesini gerektirir. Sıvı nitelikli gıdalardan tüketmek, kızartma ve yağlı yiyeceklerden uzak durmak oruç tutan kimseler için çok çok önemlidir. İftarda yağlı yemekleri fazla miktarda yememek ve orucu açtıktan sonra, bir müddet dinlenip, yemeğe yavaş yavaş devam etmek uzmanların tavsiyeleri arasındadır.

Orucun normal insan böbreği için çok faydalı olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Örneğin, kandaki toksik maddelerin düşmesi ve hatta organizma tarafından kullanılması ile böbrek yükünün önemli derecede azaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte orucun bazı böbrek hastalıklarında olumsuz etkileri olabilir. Aynı durum kalp ve mide rahatsızlıklarında da geçerli. Bu nedenle Ramazan ayında veya diğer zamanlarda oruç tutmak isteyen kimselerin mutlaka rutin olarak kendisini takip eden ve hastalığının gidişatı hakkında bilgi sahibi olan doktoru ile görüşmesi tavsiye edilir.

Örneğin, basit bir böbrek iltihabı, küçük bir taş veya kum rahatsızlıkları, prostat veya idrar boşaltım yolu gibi basit hastalıklarında oruç tutmaya engel bir durum yoktur. Ancak bazı rahatsızlıklarda böbrek fonksiyonlarının bozulması nedeniyle kalıcı hasar meydana gelmişse bu kişilerde dikkatli olunmalıdır. Örneğin, böbrek yetersizliği olan hastalarda böbreğin çalışma ve fonksiyon derecesine göre yaklaşımımız değişir. Düşük ve orta seviyeli yetersizliklerde, su içmek kesin tedavi olduğu için ve buna uyulmadığı zaman hastalığın kötüleşme riski olduğundan bu kişilerin oruç tutmaları sakıncalı olabilir. Çünkü bu grup hastalar çoğu defa iftarla sahur arasında su açıklarını kapatamazlar. Fakat iftarla sahur arasında 2-2.5 litre su içiliyorsa sıvı açığı kapatılabilir. Diyalize (böbrek makinesi) giren hastalarda ise zaten orucu bozacak işlemler yapıldığı için konumuz dışıdır.

Diet tavsiyeleri:

• Kalorinizi yükseltmek için çay, ıhlamur, et suları, tuzsuz yağ, nişasta, şeker, sade akide şekeri, pişmaniye, sade lokum yiyebilirsiniz.
• Sebzeleri yıkadıktan sonra küçük parçalara bölüp haşlayın, haşladığınız bu suyu dökun, yağ istenirse et ilavesi ile pişirin. Yemeklerin suyunu içmekten kaçının.
• 1 yumurta ve 1 köfte kadar et (30 gr) aynı değerdedir. İstenirse birinden biri yenebilir.
• 1 köfte kadar (30 gr) et yerine 3 yemek kaşığı kuru fasulye, nohut, kara bakla, barbunya, mercimekten birini yiyebilirsiniz.
• Etlerden koyun, tavuk ve balık etini tercih ediniz.
• Bitkisel sıvı yağlar ve zeytinyağı kullanınız.

Yenilmemesi önerilen yiyecekler:

• Önerilenden fazla süt, yumurta, et, balık, dil ve işkembe (işkembeyi 10 günde bir yiyebilirsiniz).
• İçeriği bilinmeyen çörek, kek, kurabiye, pastalar
• Konserve, turşu, salamuralar, sucuk, pastırma, sosis, salam, sakatatlardan karaciğer, beyin, böbrek, dalak, yürek.
• Çikolata, kuruyemişler, meşrubatlar, boza, kahve, kakao, neskafe
• Tahin helva, tahin, pekmez
• Bulgur
• Pancar, bakla, ıspanak, pazı tatlı kabağı,. mantar, enginar, asma yaprağı,kara lahana
• Muz, kavun
• Tuz ve tuzlu yiyecekler, kabartma tozu, et suyu tabletleri

Bu yazı Op. Dr. Ali Hatay’in Böbrek ve Oruç isimli yazısından faydalanılarak yazılmıştır.