Dokuz aylık normal bir gebelik sürecinin sonuna yaklaştıkça müstakbel anne ve babanın heyecanı doruk noktasına ulaşır. Artık uzunca bir zamandır hem de merakla bekledikleri bebeklerine, yani evin yeni neşe kaynağına kavuşmaya çok az zaman kalmıştır. Sıcak ve konforlu anne rahminden şefkatli ve mis kokulu anne kucağına adım atmaya hazırlanan bebeğin hangi süreçlerden geçerek dış dünyaya adaptasyon sağlayacağını bilmek taze anne ve babanın heyecanla karışık endişelerini izale etmek adına yol gösterici olabilir. Göbek kordonunun kesilmesiyle artık yenidoğan nefes alma, beslenme ve vücuttan zararlı maddeleri uzaklaştırma gibi temel yaşamsal fonksiyonları kendisi başarmak zorundadır.
İlk Ağlama Güçlü bir ilk ağlama sesi sağlıklı bir akciğer gelişmesinin güvenilir bir göstergesi olarak kabul edilir. Yeni doğanın sonraki saatlerde annesiyle temel iletişim metodlarından biri olan ağlama sesi her ne kadar özellikle geceleyin anne ve babaların ana stress kaynağı olsa da bu durum akcigerdeki küçük hava kesecikleri de denilen alveollerin gelişimine devam etmesi için önemlidir.
Cilt rengi normal mi? Rahimden yeni çıkan bebeğin cilt rengi neredeyse mosmordur ve dakikalar içinde kan dolaşım ve kalp fonksiyonlarında meydana gelen mükemmel adaptasyonun ürünü olarak rengi kırmızıya döner. Eller ve ayaklar ilk 24 saat boyunca mor kalabilir. Periferik siyanoz da denilen bir durum yenidoganin vücut ısısını kontrol etme fonksiyonunun tam olarak olgunlasmamasindan kaynaklanır ve tamamen fizyolojik bir durumdur. Nadiren bu durum 48 saate kadar sürebilir.
Anne sütü Kalp ve akciğer fonksiyonlarının normal ve stabil olduğu anlaşıldıktan sonra ilk 3 saat içinde bebeğe ilk beslenmesi verilmelidir. American Academy of Pediatrics anne sütunu ilk 6 boyunca (özel mamayı gerektirecek bir sağlık problem olmadıkça) bebeğin tek besin kaynağı olarak önermektedir. Bu amaçla anne ve bebek mümkün olan en kısa süre içinde buluşmalı ve yenidoğan annenin göğsüne ilk sütunu emmesi için verilmelidir. Bazen sadece birkaç damla ile sınırlı olan bu ilk beslenmenin bebek için büyük önemi mevcut. içerdiği immunoglobulinler vesilesiyle özellikle enfeksiyonlara karşı koruma sağladığı için kolostrum denilen ilk sütü bebeğe muhakkak verilmelidir. Artık bütünüyle bağımsız bir beden olan bebeğin barsak ve böbreklerinin de çalışmaya başlamasıyla zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılması da mümkün olur. Yenidoğan bebeğin ilk 24 saat içinde en az bir kere idrar ve bir kere de diski çıkarması normal kabul edilir.
Standart bakım Standart bakımın bir parçası olarak yenidoğan bebeğin gözüne doğar doğmaz eritromisin denilen antibiyotikli krem sürülür. Bu, bebeğin doğum kanalından geçerken maruz kalması ihtimal bazı zararlı bakterilere karşı önlem olarak yapılır. Bunun haricinde Vitamin K iğnesi ve Hepatit B aşısı da yine yenidoğana hastaneden çıkmadan önce verilen ilaçlardan. K vitamini yenidoganin kanamalı hastalığını önlemek için önlem için verilirken, Hepatit B aşısı da tehlikeli bir virüs olan HBV’nin çocukta hastalık oluşturmasını engellemek için önerilir. Rutin bakımın bir başka bölümü de işitme testidir. Yaklaşık on dakika kadar süren bu test bebek uyurken de yapılabilir ve hiçbir rahatsızlık durumu oluşturmaz. Son olarak da 24 saatini dolduran bebeklerden topuk kanı örneği alınır. Bu testle de erken tanı ile uygun tedavinin sağlanabileceği hastalıkların ortaya çıkarılması hedeflenir.
*Chicago Üniversitesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Emir Taş
Gercekten guzel bir yazi. Yeni anne babalarin egitimi icin cok onemli. Ellerinize sagilk.