SAĞLIK – Evde prematüre bebek bakımı nasıl olmalı?

Yenidoğan Hekimi Uzm. Dr. Didem Yeşilırmak, “Evde prematüre bebek bakımı” hakkında bilgi verdi.

Dr. Yeşilırmak, “Prematüre bebeğin evde bakımında anne ve babanın yaşayabileceği kaygı ve sıkıntıları ortadan kaldırmak için bebeğin yatışından itibaren hastanedeki bakımında aileye küçük görevler vererek taburculuğa hazırlık süreci başlatılmalıdır. Bu görevler bebek kuvözde iken ona dokunmakla başlar, sonrasında ebeveynlerin bebeklerini kucaklarına alması, kuvözde iken altını değiştirmesi, beslenme esnasında ailenin yardımcı olması gibi devam eder. Kuvöz dışına çıkabilecek şartları sağladığında ise anne ve baba ile beraber özel bir odada ev yaşamı taklit edilerek eve adaptasyon süreci başlatılır” dedi.

Prematüre bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitesinden taburcu edilme zamanının önemli olduğunu belirten Dr. Yeşilırmak, “Erken taburculuk bebek ile anne adaptasyonunun erken sağlanması ve hastane enfeksiyonlarının önlenmesi açısından faydalı iken; bebeğin genel durumunun bozulmasına ve tekrar hastaneye yatırılması gereksinimine de yol açabilir. Bu nedenle prematüre bebekler ancak bazı şartları yerine getirebildiklerinde taburcu olabilirler. Ne kadar küçük doğmuş olursa olsun prematüre bebekler; eğer solunum problemi ortadan kalkmışsa, kuvözden çıkartıldığında üşümeyecek kadar kendi ısısını koruyabiliyorsa ve yeterli büyüme ve gelişmeyi sağlayabilecek kadar emmek suretiyle beslenebiliyor ise eve taburcu olabilirler. Prematüre bebekler ortalama 34-35 haftaya ulaştıklarında tüm kriterleri sağlayabilecek hale gelirler. Taburculuk sonrası büyüme gelişmenin takibi için düzenli olarak takip planı oluşturulur, bebeğin ilk kontrolü taburculuktan 1 hafta sonra yapılır” şeklinde konuştu.

Uzm. Dr. Didem Yeşilırmak, “Cilt altı yağ dokusu yetersiz olarak doğan prematüre bebekler için hipotermi (vücut ısının düşmesi) sık karşılaşılan bir problemdir. Zamanında doğan bebeklere göre daha çabuk üşürler. Bu sebeple vücut ısılarının korunması için uygun boyutta, pamuklu kıyafetler temin edilmesi gerekmektedir. Eğer uygun giyecekler sağlanamaz ise el ve ayaklarına pamuk, gazlı bez sarılarak, iki tulum üst üste, eldiven ve çoraplar çiftli giydirilerek çözüm üretilebilir. Oda sıcaklığı 24-25 derecede sabit tutulmalıdır. Bebeğin vücut sıcaklığının ortam sıcaklığı ile ilişkili olarak değişebileceği unutulmamalıdır. Oda sıcaklığı termometre ile takip edilip dijital termometre ile bebeğin ısısının gün içerisinde birkaç kere takibi uygun olacaktır” bilgilerine yer verdi.

Bebek için önerilecek uyku alanında sert bir yatak kullanılması ve bebeğin yatak içerisine gömülmesinin engellenmesi gerektiğine dikkat çeken Dr. Yeşilırmak, “Beşik etrafında yumuşak koruyucular yastık kullanılmamalı, bebek yatağında yumuşak oyuncaklar bulundurulmamalı, battaniyesi ince ve delikli olmalıdır. Böylece baş kontrolü yeterli olmayan bebek boğulma tehlikesinden korunmuş olur. Tüm bebekler için tavsiye edilen uyuma pozisyonu sırtüstü pozisyondur. Prematüre bebeklerde ‘ani beşik ölümü sendromu’ daha sık görüldüğünden yatırılma pozisyonuna çok dikkat edilmelidir. Ayrıca başlarında kalıcı şekil bozukluklarına sebep olmamak için bebeğin yatış pozisyonu her 3-4 saatte bir değiştirilmelidir” açıklamasında bulundu.

PREMATÜRE BEBEĞİN BESLENMESİ

Yenidoğan Hekimi Uzm. Dr. Didem Yeşilırmak şöyle devam etti: “Emme yutma koordinasyonu tam olarak 34. haftada sağlanmaktadır. Bebeğin özel durumlar hariç taburculuk kriterlerinden biri de ağız yolu ile yeterli büyüme hızını sağlayabilecek düzeyde beslenebilmesidir. Prematüre bebeklerin besin ihtiyaçları zamanında doğmuş bebeklerden farklıdır. Yoğun bakım izlemi süresince bebeğe anne sütü verilmesi bebeğin fiziksel ihtiyaçları yanında anne ve bebeğin duygusal ihtiyaçları açısından da büyük faydalar sağlar. Anne sütünün olmadığı ya da yetersiz olduğu durumlar için ise prematüreler için hazırlanmış adapte mamalar kullanılır. Biberon ile beslenen bebekler için yavaş akış hızlı emzikler tercih edilmelidir. Biberon ve emziklerin kaynayan suda 10 dakika tutularak sterilize edilmesi gereklidir.”

Prematüre bebeğin uyuma ortamında dikkat edilmesi gerekilenlere değinen Dr. Yeşilırmak, “Gündüz ve gece ayrımının zamanla yapılabilmesi ve ev içi yaşama daha kolay adaptasyonun sağlanabilmesi uyku saatleri için daha loş ve sessiz bir ortam hazırlanmalıdır. Uygun ortamlar sağlandığında kişisel farklar olmak ile beraber prematüre bir bebek günde 14-16 saat uyuyabilir” ifadelerini kullandı.

Prematüre bebeklerin haftada 2 veya 3 kez yıkanılabileceğini söyleyen Dr. Didem Yeşilırmak, “Daha sık yıkamak ciltte kuruma ve pullanmaya yol açar. Banyo için bebeğin cilt pH’sına uygun sabun ve şampuanlar kullanılmalı, banyo suyu sıcaklığı 37C civarında olmalıdır. Sıcak havalarda sabun kullanılmaksızın sadece su ile her gün duş aldırılabilir. Bebeğin alt bakımı sadece su ve pamuk ile yapılmalı, pişik olmadıkça krem kullanılmamalıdır. Her gaita çıkışında bezi değiştirilmeli, idrarlı dahi olsa 3-4 saat aralar ile bez değişimi yapılmalıdır” dedi.

Uzm. Dr. Didem Yeşilırmak açıklamasını şöyle tamamladı: “Beslenme esnasında bebeğin rengini ve hareketlerini gözlemlemek mutlaka anneye öğretilmeli, solukluk ve siyanoz gibi fiziksel değişkenlerin önemi aileye anlatılmalıdır. 10 saniyeden uzun süren solunum durması halinde beslemeye ara verilerek gaz çıkarır şekilde bebeğe uyarı verilmesi öğütlenmelidir. Prematüre bebeğin aşılaması kronolojik yaşa uygun yapılmalıdır. Aşı dozları miad bebekler ile aynıdır, doz azaltılmaz. Sadece hepatit B aşısı için 2000 gram sınırını bekleyerek aşı takvimi oluşturmak gereklidir.”