İyi asker, iyi polis: John Kerry

2004 başkanlık seçimlerinde Demokratların adayı olarak Başkan George W.Bush’a yenilen Kerry’nin ikinci büyük hayali dışişleri bakanı olmaktı. Diplomat bir babanın oğluna yakışırdı da. Nitekim Senato’da 27 senedir devletin kendisine verdiği uluslararası görevleri çoğu kez başarıyla yerine getiren Kerry, dünya diplomasi camiasında ABD’nin en tanınan yüzlerinden. Beyaz Saray’ın ricasıyla birçok netameli konuda ‘back channel’ (arka kapı) diplomasisi yürüttü. Obama, Kerry’ye katkılarından dolayı müteşekkir. Ne var ki Hillary Clinton’dan boşalacak makam için birinci tercihi en yakın arkadaşlarından ABD’nin BM Daimi Büyükelçisi Susan Rice’dı. Rice’ın Senato Dış İlişkiler Komitesi’nden onayı koparamayacağını anlayıp devreden çıkmasıyla, Kerry’ye gün doğdu. Halihazırda başkanlığını yaptığı komitede Rice’a en büyük muhalefeti yapanların başını, kendisi gibi Vietnam gazisi olan yakın dostu Cumhuriyetçi John McCain çekiyordu. Böylelikle, birkaç hafta önce arkadaşına şakayla “Sayın bakanım” diyen McCain de, Kerry de muradına ermiş oldu…

Peki Obama’nın Kerry’yi tercihteki muradı ne olabilir? Her şeyden evvel, Dışişleri gibi kilit bir kurumun başına sadece yetkin değil, uyumlu, sadık ve yakinen tanıdığı birini getirmek istedi. Asker kökenli Kerry, iyi bir takım oyuncusu olmakla biliniyor. 18 yaş büyük olsa da, başkomutanına itaat ve hürmette kusur etmeyecektir. Obama, Kerry’nin Senato’da Cumhuriyetçiler dahil geniş sempati halesinden faydalanarak dış politikada iç siyasi hareket alanını rahatlatmayı da umuyor. Bütçe ve tayinleri onaylama musluğunun başındaki Senato ile yönetimler arasındaki tarihi limoniliği ne kadar azaltsam kârdır diye düşünüyor.  Obama ile Kerry’nin dış politika görüşleri ve üslupları büyük ölçüde örtüşüyor. İkisi de angajmancı, sağlamcı, akılcı, barışçı ve pragmatik. Askerî güç kullanımı konusunda ne şahin ne de çok romantikler.

Diplomatik yollar tüketilmeden silahlara sarılmayı istemiyorlar. Ancak hayati milli çıkar görürlerse, gözlerini kırpmadan savaş düğmesine basarlar. Yabancı liderlerle şahsi teması ve kimyasal uyumu önemsiyorlar. Muhataplarını dinlemeyi, onlara saygı duyduklarını hissettirmeyi, yapıcı çözümler önermeyi biliyorlar. Operasyonel boyutta uzlaşmacılar. Ama temel değerlerinden taviz vermiyorlar. Ellerini, zihinlerini okumak kolay değil. Sır tutmayı seviyor ve çok iyi beceriyorlar.

Kerry’nin en dikkat çekici özelliklerinden biri, iyi polis rolünü oynamayı sevmesi ama zamanı geldiğinde kötü polise çark etmesini de bilmesi. Örnek: Suriye. Obama yönetiminin yaktığı yeşil ışıkla Şam’ı tecrit politikasını yumuşatma zeminini araştıran Kerry, 2009-2011 arasında dokuz kez Suriye’yi ziyaret etti. Ayaklanmalar başladıktan bir süre sonrasına kadar rejimin ehilleştirilebileceğine inancını yitirmedi. Ancak halkın özgürlük talepleri çok kanlı şekilde bastırılınca, tepkisinde Beyaz Saray’ın da birkaç adım önüne geçti. Mesela gerekirse Suriye sınırları içinde güvenli bölge oluşturulması ve muhalefetin münasip şekilde silahlandırılması gibi yönetimin sıcak bakmadığı görüşler serdetti. Başkanlık seçim kampanyasının son aylarında ise Beyaz Saray’la çok daha senkronize hale geldi. Foreign Policy dergisinde 4 Eylül’de yayımlanan makalesinde “Suriye’de doğru cevap yok, fakat Irak’ta öğrendiğimiz gibi, bundan sonra ne yapacağımız noktasında çok vahim neticelere yol açabilecek yanlış bir cevap olabilir.” diyerek, ihtiyatlı bir yaklaşım sergiliyordu.