Muhalif yazar Vaculík hayatını kaybetti

Prag Baharı sırasında, 1968’de Çekoslovakya’nın özgürlük manifestosunu yazan Çek edebiyatçı ve muhalif Ludvík Vaculík, 88 yaşında Prag’da hayatını kaybetti.

Vaculík tarafından 1968’de yazılan ve 2000 slov /İkibin Kelime olarak bilinen Prag Baharı Manifestosu’nu iki bin Çekoslovak entelektüeli imzalamıştı. İkibin Kelime, Çekoslovakya’da görevini kötüye kullanan yetkilileri istifaya çağırıyor, bunun için halkı, eleştiriye, gösteriler yapmaya ve onlara karşı grevler düzenlemeye çağırıyordu.

Vaculík’in hedefinde, muhalefetin desteklediği Alexander Dubček’in liberal siyasetine direnen Stalinci rejimin yöneticileri vardı ancak bu manifestodan iki ay sonra, Ağustos 1968’de Sovyetler Birliği, Varşova Paktı’nı harekete geçirerek Çekoslovakya’yı işgal etti ve Dubček’i yönetimden uzaklaştırdı.

Sovyet işgalinden sonra rejime karşı muhalefetine devam eden Vaculík’in yazı yazması ve kitaplarını yayınlaması engellendi. Yayıncılık faaliyetlerinin engellenmesi üzerine başında bulunduğu yayınevinden uzaklaşmak durumunda kalan Vaculík, uzun süre Lidove Noviny gazetesinde çalışmak zorunda kaldı.

HAVEL’İN GELECEĞİNİ BELİRLEDİ

1970’lerin sonuna doğru ünlü Charter 77 insan hakları manifestosunu da kaleme alan Vaculík, o sırada rejimin zorla çalışmaya mahkum ettiği oyun yazarı Václav Havel’in serbest kalmasını sağlayarak, ileride Çek Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanı olmasında önemli bir rol oynadı. 1989’daki Kadife Devrim’den sonra yayıncılık faaliyetlerine dönen ve Lidove Noviny‘nin başyazarı olan Vaculík, yakın zamanlara kadar bu gazetede düzenli olarak yazmaya devam etti.

Rejimin değişmesinden sonra özgürlüğüne yeniden kavuşan Vaculík, bir çok edebiyat ödülünün de sahibi oldu. Çağdaşı Milan Kundera gibi 1948’deki komünist devrime sempati ile bakan ve 1968’e kadar Komünist Parti üyesi olarak kalan Vaculík, 1966’da yayınlanan ilk romanı Sekyra /The Ax ile ilk çıkışını yaptı ama rejimin hışmına uğramaktan kurtulamadı. Komünist Parti üyeliğinden atılan Vaculík, 1970’de ikinci romanı Morčata/ The Guinea Pigs‘i yayınladı.

1981’de yarı otobiyografik romanı The Czech Dreambook‘u yayınlayan Vaculík, 1987’de önsözünü Václav Havel’in yazdığı ve Readers International tarafından yayınlanan A Cup of Coffee With My Interrogator: The Prague Chronicles of Ludvík Vaculík’de Prag Baharı ve sonrasında muhalefette geçen yıllarının anılarını anlattı.

Vaculík’in İngilizce’ye çevirilen son romanı, 1993’de yazdığı How to Make a Boy oldu.

Çek Başbakanı Bohuslav Sobotka, Vaculík’in ölümü dolayısıyla yayınladığı mesajda, “Bu cesur kalem ve kelâm adamını, her rejim altında her zaman özgür ve bağımsız yaşadığı hayatıyla hatırlayacağız” ifadelerini kullandı.