Kafka İsrail tarafından kamulaştırıldı

Franz Kafka, imha edilmesini vasiyet ederek orijinal eserlerini arkadaşı Max Brod’a vermişti. Brod’un sakladığı eserlerin kültür mirası olduğuna karar veren İsrail’deki Bölgesel Mahkeme son sözünü söyledi: Yazmalar Ulusal Müze’ye verilecek.

Franz Kafka’nın, eserlerini yok etmesini vasiyet ettiği ancak bu vasiyetini yerine getirmeden eserlerini yayınlayan arkadaşı Max Brod’un sekreterinin kızlarının elinde bulunan Kafka orjinalleri ile ilgili dava nihayet sonuçlandı.

Mahkeme, Brod’un 1968’deki ölümünden önce saklaması için emanet ettiği sekreteri Esther Hoffe’nin kızlarının elinde bulunan Kafka’nın paha biçilmez eserlerinin orjinallerinin, özel mülkiyetten alınarak, İsrail Ulusal Müzesi’ne konulmasına karar verdi.

Uzun yıllar süren dava sonucunda İsrail’deki Tel Aviv Bölge Mahkemesi eserlerin, Brod’un sekreteri Hoffe’nin İsrail vatandaşı kızlarının elinde yasadışı olarak bulunduğunu ve hatta bazılarının yasadışı olarak satıldığını ortaya çıkarmıştı.

Mahkeme ayrıca sekreter Hoffe’nin, 2007’deki ölümünden önce eserlerin kızlarına bırakılmasını vasiyet etmesinin yasal olmadığına ve dünyanın çeşitli yerlerindeki özel arşivlere satılmasının da yasadışı olduğuna karar verdi. Mahkeme yargıcı kararında şu ifadeleri kullandı: “Kafka’nın, -yok edilmesini istediği- kişisel yazmalarının, arkadaşının sekreteri tarafından yüksek fiyatlarla müzayede konusu yapılması, bu sekreterin kızlarının da eserleri ellerinde bulundurmaları adaletli midir? Bu sorunun cevabı çok ama çok açıktır.”

Kafka’nın eserleri üzerindeki mülkiyetin davanın asıl meselesi olduğuna işaret eden mahkeme, İsrail için önemli bir kültürel figür, yazar, gazeteci, besteci ve Siyonist bir eylemci olan Max Brod’un, eserleri Kafka’dan bizzat aldığını ve bunu sekreteri ve yardımcısı Hoffe’ye armağan ettiğini, dolayısıyla eserlerin tek vasisinin, Max Brod olduğuna hükmetti.

Brod’un eserleri Hoffe’ye verirken, başta İsrail Ulusal Kütüphanesi olmak üzere bir dizi kuruma bağışlayabileceğini de belirttiğine işaret eden mahkeme, Hoffe’nin bu eserleri ölümünden önce İsrail ulusal kurumlarına bağışlaması gerektiğini vurguladı. Mahkeme kararının son bölümünde, Brod’un Kafka eserlerinin özel kişiler tarafından değil, kamu eliyle yayınlaması dileğinin yerine getirilmesinin bir görev olduğu belirtilerek, “Bu kararın hatalı olduğunu söyleyecekler için bu davanın, bizzat kendisinin birinci sınıf bir Kafka eseri olduğunu hatırlamak yararlı olacaktır” ifadelerine yer verildi.