Dünya bu belgeselin peşinde

Başta İngiliz televizyon kanalları olmak üzere birçok ülke son günlerde bir Fransız belgeselinin peşinde koşuyor.

Illustrious Yet Unknown/ Illustre et Inconnu adlı belgesel, İkinci Dünya Savaşı sırasında Louvre Müzesi’nin Müdürü Jacques Jaujard’ın, çok gizli bir operasyonla, başta Mona Lisa olmak üzere, müzede sergilenen değerli eserlerin tamamını savaştan 10 gün önce nasıl sakladığını anlatan gerçek bir hikâyeyi anlatıyor.

Yönetmenliğini Jean- Pierre Devillers ve Pierre Pochart’ın üstlendiği belgesel, gerçek arşiv görüntüleri, animasyonlar ve Fransız aktör Mathieu Amalric’in sesiyle hayat buldu.

Jaujard’ın emrinde çalışan Rose Valland, Naziler tarafından yağmalanan 45 bin değerli tablonun gizlice tek tek kaydını tutmuş ve bu kayıtlar, 1945’den sonra eserlerin yerlerine iade edilmesinde çok önemli bir rol oynamıştı.

Valland’ın bu cesareti ayrıca, Oscar’lı aktör George Clooney’nin yönettiği ve başrolünde Cate Blanchett’ın yer aldığı The Monuments Men filmine de konu olmuştu. Ancak Jaujard, pek az kişi tarafından biliniyordu.

Jacques Jaujard, ilk kez 1938’de İspanya  İç Savaşı sırasında, Madrid’te bulunan  Prado Müzesi’ndeki eserlerin, İsviçre’ye korunma amacıyla kaçırılmasında görev almıştı.

Büyük savaşın hemen öncesinde Hitler’in, taviz verilerek yatıştırılması politikasına asla inanmayan Jaujard, ülkesi için en kötü senaryoya karşın hazırlık yapmaya başladı. 1939’da, İkinci Dünya Savaşı başlamadan 10 gün önce Louvre Müzesi’ni “tamirat” bahanesiyle üç gün boyunca kapatan Jaujard, yüzlerce çalışanı ve sanat öğrencisiyle, bu sanat hazinesini tahta kasalara yerleştirdi. Tahta kasalara sığmayacak kadar büyük olan Veronese’in Cana’da Evlenme Töreni, başarıyla rulo yapıldı, Géricault’nun Medusa’nın Salı tablosu da üstü açık bir kamyonete konularak, çok büyük battaniye ile örtüldü.

Eserler, üç farklı renkle işaretlenerek kategorize edildi. Sarı daire çok değerli parçaları, yeşil daire büyük çalışmaları, kırmızı daireyse dünya mirasını temsil ediyordu. Mona Lisa’nın konulduğu beyaz kasanın üzerinde üç tane kırmızı daire vardı. Özel araçlar, ambulanslar, kamyonlar, nakliye kamyonetleri ve taksilerin seferber edildiği 203 araçlık konvoy, bin 862 parça tahta kasayı, bir Ağustos sabahı erkenden Fransa’nın çeşitli yerlerine dağılmış çok sayıda şatoya taşıdı.

Naziler Fransa’yı işgal ettikten sonra Hitler, Fransız sanat koleksiyonu için Kont Franz Wolff-Metternich’i görevlendirdi.

1940’da Fransa’ya gelerek Jaujard ile görüşen Metternich, Louvre’u gezmek istedi. Jaujard’ın anılarında yazdığına göre, Louvre’un tamamen boşaltıldığını gören Metternich’in içi rahatlamıştı.
Metternich gibi Nazi Partisi üyesi olmayan Alman aristokratların, Jaujard’a Fransız sanat hazinelerini Nazi yağmasından koruma konusunda yardım ettikleri sanılıyordu. Nitekim, Jaujard, savaştan sonra De Gaulle’e başvurarak, Metternich’e Légion d’honneur nişanı verilmesini istemişti.