Türkiye, basın özgürlüğünde Kuzey Kore’yle aynı lige düştü

Ülkeleri basın özgürlüğü açısından değerlendirmeye tabi tutan Freedom House, 2014 raporunda Türkiye’yi, ‘yarı özgür’ kategorisinden ‘özgür değil’ kategorisine aldı.

Washington merkezli sivil toplum kuruluşu Freedom House’un bugün yayınladığı rapora göre, dünya çapında basın özgürlüğü son 15 yılın en düşük seviyesini gördü. Raporda, Türkiye 100 üzerinden 62 puan alarak 134.sırada yer aldı. Buna göre Türkiye basın özgürlüğü konusunda Ermenistan, Ekvador, Libya ve Güney Sudan ile aynı sırayı paylaştı. Sonuca göre Türkiye’nin Avrupa’da basını özgür olmayan tek ülke olması ise dikkat çekti.

SADECE 7 KİŞİDEN BİRİ ÖZGÜR

Dünya medyasında yüzde 14’lük oranla yalnızca 7 kişiden birinin basın özgürlüğüne sahip olduğu belirtildi. Rapora göre, dünya nüfusunun geri kalan yüzde 44’ü “özgür değil” ve yüzde 42’si ise “kısmen özgür”.

Raporun Proje Direktörü Dr. Karin Karlekar, hükümetlerin medya üzerinde baskı oluşturmaya çalıştıklarının altını çizdi. Karlekar, “Basın özgürlüğü açısından küresel düzeyde bir düşüş görüyoruz.” diye konuştu. Dr. Karin Karlekar, 56 puandan 62’ye çıkan Türkiye’nin basın özgürlüğü konusunda önemli ölçüde bir düşüş gösterdiğini dile getirdi.

Raporda Türkiye hakkında “İstanbul’da Gezi protestolarını haber haline getirmeye çalışan gazetecilerin taciz edilip, saldırıya uğradığı, onlarca gazetecinin işten atıldığını ve protestocuların taleplerine sempati gösterenlerin istifaya zorlandığı belirtildi. Yine aynı rapora göre ‘Hükümet ile PKK arasındaki görüşmalerde veya Başbakan ve yakınlarının dahil olduğu yolsuzluk skandalları gibi hassas konuları yazan önemli gazeteciler kovuldu. Bu girişim, hükümet ve birçok medya patronu arasındaki yakın ilişiyi ve bunun gazeteciler üzerinde oluşturduğu resmi veya gayri resmi baskı oluşturdu. Türkiye 2013 istatistiklerine göre hala çok sayıda gazeteciyi cezaevinde tutuyor.” ifadelerine yer verildi.

HÜKÜMETLER MEDYAYI HEDEF ALDI

Ayrıca 2013 yılında, hükümetinlerin yabancı gazeteci ve medya organlarını hedef aldığı daha fazla durumla karşılaşıldığını belirten Karlekar, “Rus ve Çinli yetkililer tanınmış yabancı muhabirlerin vizelerini yenilemeyi reddetti veya vizelere el koymakla tehdit etti. Hatta yeni Mısır hükümeti terörü desteklediği gerekçesiyle bazı El Cezire muhabirlerini tutuklayarak daha da ileri gitti.” dedi.

Raporda, basın özgürlüğü adına Sahraaltı Afrika ülkeleri başta olmak üzere bazı ülkelerde görülen olumlu gelişmelerin yanı sıra, dünyanın geri kalan pek çok bölgesinde gerilemenin hâkim olduğu belirtildi. Düşüşün nedenleri arasında özellikle Mısır, Libya ve Ürdün gibi Ortadoğu ülkelerindeki gerilemeler gösterilirken, Türkiye ve Ukrayna ile doğu Afrika ülkelerindeki olumsuz gelişmelere ek olarak ABD’nin nispeten açık medya ortamında meydana gelen bozulmaya da işaret edildi.

Rapor kapsamında 2013 yılı boyunca değerlendirilen 197 ülkenin yüzde 32’si (63 ülke) “özgür”, yüzde 35’i (68 ülke) “kısmen özgür” ve yüzde 33’ü (66) ülke “özgür değil” olarak belirlenmişti.

Basın özgürlüğünde Türkiye’nin önünde yer alan ülkelerin bir kısmı ise şöyle: Kuveyt, Uganda, Kenya, Tanzanya, Liberya, Guatemala, Butan, Bangladeş, Endonezya, Moğolistan, Lübnan, Tunus, Cezayir, Kuveyt, Makedonya, Bosna-Hersek, Kosova, Arnavutluk, Gürcistan, Paraguay.

Dünya’da basının en az özgür olduğu ülkeler arasında Belarus, Küba, Ekvator Ginesi, İran, Kuzey Kore ve bazı Orta Asya ülkeleri yer alıyor.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ NASIL BELİRLENİYOR

1980’den beri basın özgürlüğü konusunda araştırmalar yapan Freedom House 197 ülkeyi tek tek inceliyor. Kuruluş, araştırma gayesiyle ülkeler için anket hazırlıyor. Her ülke 0-100 arasında bir ‘kötü puan’ verilerek değerlendirmeye tabi tutuluyor. Anketten alınan sonuç ne kadar düşük olursa, basın özgürlüğünde o kadar ileri olarak değerlendiriyor. Sonuçlara göre 0-30 puan arası ‘özgür’, 31-60 ‘yarı özgür’, 61 ve üstü ise ‘özgür olmayan’ şeklinde kategorilere ayrılıyor.

Türkiye 2012 raporunda 55 puanla 117.sıradaydı, 2013 raporunda ise 56 puanla 120.sıraya gerilemişti.