Suriye tasarısı BM Güvenlik Konseyi’nde kabul edildi

New York’ta ABD, Rusya ve Türkiye başta olmak üzere ilgili ülkelerin katıldığı Suriye toplantısında anlaşmaya varıldı. Alınan kararlar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından da kabul edildi.

Toplantıda varılan anlaşmaya göre Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed makamını korudu, ancak önümüzdeki 6 ay içinde ‘inandırıcı, kapsayıcı mezhebe dayalı olmayan bir geçiş hükümeti kurulması’ zorunluluğu ile 18 ay içinde ‘serbest, adil bir seçim ve yeni anayasa yapılması’ şartı konuldu.

Viyana’da ekim ayında varılan üç temel madde New York’ta hayata geçirildi. Bunlar; ateşkes ilanı, muhaliflerle Esed rejimi arasında görüşmelerin başlaması ve diplomatik yol haritası.

New York’ta 7 saat süren pazarlık sonunda tarafların anlaşmaya vardığı taslak metin BMGK’ya gönderildi. Konsey’e başkanlık eden ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, metni oylamaya açtı. Oylamada 15 üyenin desteği ile varılan anlaşma uluslararası resmiyet kazandı.

Uluslararası Suriye Destekleme Grubu’nun 6 hafta içinde düzenlediği üçüncü Suriye barış toplantısına 17 ülke ile 4 uluslararası kuruluş (BM, AB, Arap Birliği ve İslam Konferansı
Teşkilatı) katıldı.

KARARA BAĞLANAN ANLAŞMADA NELER VAR?

– Tasarı, Suriye lideri Beşşar Esed ile Suriyeli muhaliflerin görüşmelerini şart koşuyor ve bunun da ocak ayında başlaması hükmünü içeriyor.

– Ateşkesin de bu görüşmelerle eş zamanlı olarak başlaması şartı var.

– Konsey’in karara bağladığı anlaşmada Suriye’de 18 ay içinde genel seçimlerin yapılması ile yeni anayasanın da hazırlanması şart koşuluyor.

– Anlaşma, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’e Rusya, İran, Suudi Arabistan başta olmak üzere bölge ülkeleri ile, Avrupa Birliği’nin diplomatik bir yol haritası oluşturması için bir araya getirme görevi veriyor.

– Karar, aynı zamanda 6 ay içinde inandırıcı, güvenilir bir geçiş hükümeti kurulmasını da içeriyor.

– Cenevre bildirgesinin de esas alınması ve Suriye in geleceğini ancak Suriye halkının belirleyeceği yolundaki prensibe bağlı kalınması anlaşmada yer alan hükümler arasında yer aldı.

– Anlaşmada Esed’in geleceği ya da BM tasarısının öngördüğü 18 ay içindeki seçimlerde aday olup olmayacağı konusuna vurgu bulunmuyor.

– Suriye’de savaşan grupların hangilerinin terör örgütü olarak tanımlanacağı ve hangilerinin BM bünyesindeki müzakerelere katılacağına ilişkin bir liste de yer almıyor. Diplomatlar, terörist gruplar listesinde anlaşma sağlanamamasını barış geçiş sürecini olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.

POLİTİK ÇÖZÜM YERİNE ARTIK ‘DİPLOMATİK YOL HARİTASI’

Cuma günü varılan anlaşma ile Suriye iç savaşına politik çözüm yerine ‘diplomatik yol haritası’ vurgusu dikkat çekti. Diplomatlar, kararı, anlaşmada şart koşulan seçimi Esed’in kazanması durumunda devlet başkanlığı görevine devam edeceği anlamına geldiği şeklinde yorumlandı.

BM Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilen karar ile Esed’in durumu açıkça dile getirilmedi ancak ‘devlet kurumlarına dokunulmayacak’ maddesi dikkat çekti. Bu ifadenin diplomatlara göre açılımı ise ülkenin laik, üniter yapısının korunacağı.

ABD, Suriye barış toplantısında Esed’in görevini terk etmesi konusundaki ısrarında geri adım attı.

Anlaşmada, Esed ile muhaliflerin, ocak ayının ilk haftasında görüşmelere başlamasını karara bağlandı. Tarafların görüşmesi BM gözetimi altında yapılacak.

ESED REJİMİNE YENİDEN YASALLIK TANINDI

Konsey’in onayladığı tasarıda dikkat çeken bir ayrıntı da Suriye devletinin tasarıya eş sponsor olması. Diplomatlar, bu durumu Esed rejimine yeniden Batılı ülkeler nazarında yasallık verildiği anlamına geldiği şeklinde yorumluyor.