“Şanghay Beşlisi’nin amacı ekonomi, demokrasi değil”

Japonya’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından Tokyo Vakfı’nda görev yapan Kenji Someno, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) amacının ekonomik olduğunu, demokrasi gibi bir derdi olmadığını belirtti. ŞİÖ’yü “Amerikan karşıtı” bir örgüt olarak niteleyen Someno, Türkiye’nin istemesi halinde örgüte üye olabileceğini söyledi.

Tokyo Vakfı’nda görevli Someno, Türkiye’de son günlerde gündeme gelen ŞİÖ’ye üyeliği Cihan’a değerlendirdi. Someno, 1996’da Şanghay Beşlisi olarak kurulan örgütün daha sonra Özbekistan’ın üye olmasıyla Şanghay İşbirliği Örgütü olarak ismini değiştirdiğini söyledi. Çin ve Rusya’nın örgütü kurmasındaki ilk amacın Sovyetler’in dağılmasıyla Orta Asya’daki durumu istikrara kavuşturmak olduğuna dikkat çekti. Gözlemci üye statüsü bulunan Hindistan’ın ise ŞİÖ’ye üye olmaya şimdilik sıcak bakmadığını bildirdi. Hindistan’ın böyle bir adımı “Amerikan karşıtı” olarak değerlendirdiğini, ancak böyle bir adım atmak istemediğini vurguladı. Pakistan ve Afganistan’ın üye olmaya sıcak baktığını, İran’ın da istediğini ancak Tahran’ı üye ülkelerin aralarında görmek istemediğine dikkat çekti. Moğolistan’ın ise üyelik için Japonya’nın da üye olmasını talep ettiğini ancak böyle bir üyeliğin mümkün görünmediğini vurguladı. Someno, Moğolistan’ın ayrıca Çin ile de sorunları olduğunu hatırlattı.

AMERİKAN KARŞITI BİR YAPILANMA

Tokyo Vakfı’nda görevli Someno, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün amacının ekonomik işbirliği olduğunu, demokrasiyi derinleştirme gibi dertleri olmadığını belirtti. “Üye ülkelerin demokrasi karnesi ortada.” yorumunda bulunan Someno, ekonomi ve eğitim gibi alanlarda işbirlikleri olduğunu bildirdi. Ayrıca askeri konularda küçük adımlar attıklarını, ancak NATO gibi bölgesel bir askeri yapılanma olmaktan uzak olduklarına dikkat çekti. Someno, “Üye ülkeler bağımsızlıklarını korumak istiyorlar. Ortak bir ordu kurmak istemiyorlar.” dedi. Someno, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne askeri bir unsur da eklemek istediğini ancak Rusya’nın buna sıcak bakmadığını vurguladı. ŞİÖ’nün Avrupa Birliği gibi de olmadığını ve olmayacağını belirtti. Someno, ŞİÖ’nün Avrupa Birliği üyesi ülkeler gibi egemenliklerinin bir kısmını ortak bir yapıya devretmeyeceğini kaydetti. Someno, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün “Amerikan karşıtı” bir yapılanma olarak da görüldüğünü, ABD’nin gözlemci üye olma istediğinin de kabul görmediğine dikkat çekti.

TÜRKİYE YÜZÜNÜ ORTA ASYA’YA DÖNMÜŞ OLUR

Kenji Someno, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye ülkeler arasında da çekişmeler olduğunu belirtti. Örgüte askeri bir yapı da eklemek konusunda Çin ve Rusya arasında anlaşmazlık olduğunu belirten Someno, örgüt üzerinde etkin olma noktasında da iki ülke arasında çekişme olduğunu ifade etti. Ayrıca Çin’in Doğu Türkistan ve Tibet gibi problemleri de olduğuna dikkat çekti. Someno, Türkiye’nin arzu etmesi halinde ŞİÖ üyesi haline gelebileceğini söyledi. Bu adımla Ankara’nın yüzünü Orta Asya’ya dönmüş olacağını vurguladı. Someno, “Üyelerin büyük bir bölümü Orta Asya’dan.” hatırlatmasında bulundu. Türkiye’nin ŞİÖ yerine Güneydoğu Asya Uluslar Birliği’ne (ASEAN) üye olabileceğini, bu şekilde demokratik bir gruba üye olacağını belirtti.

ÖRGÜTÜN KAZANCI EKONOMİK OLUR

Kenji Someno, Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olması halinde örgütün bundan kazancının ekonomik olacağını vurguladı. Someno, “Ticari hacmi artar. Hindistan da katılırsa güçlü bir örgüt haline dönebilirler.” dedi. Çin’den bazı uzmanların da Ankara’nın üyeliğine destek veren yazıları olduğunu kaydetti. Someno, bu uzmanların ŞİÖ içinde dini bir birlik olmadığını, bu yüzden Türkiye’nin üye olabileceğini yazdıklarına dikkat çekti.