Kimyasal Silah Sözleşmesi’ne imza atan Suriye’yi bundan sonra neler bekliyor?

Kimyasal silaha sahip olduğunu kabul eden Kimyasal Silahlar Sözleşmesi’ni (CWC) onaylayarak katılım belgesini Birleşmiş Milletler’e (BM) sunan Suriye’nin, CWC’ye göre 60 gün içinde kimyasal silah stoklarını ve imha planını sunması gerekiyor.

Kimyasal Silahlar Sözleşmesi hükümleri içinde bu antlaşmaya taraf olan ülkelerin kimyasal silah kullanmasını, geliştirmesini, stoklamasını, transfer etmesini yasaklıyor. Sözleşmenin özellikle 2. ve 3. maddeleri Suriye’nin bundan sonra izleyeceği yol haritasını belirliyor. Sözleşmenin 2. maddesine göre taraf ülke tüm kimyasal silah stoğunu ve üretim tesislerini imha etmek zorunda.

1997 yılının 29 Nisan tarihinde yürürlüğe giren Sözleşmeye yalnızca 7 ülke onay vermemişti. Bu ülkeler arasında Suriye’nin yanı sıra Mısır, Kuzey Kore, Sudan (o dönem Güney Sudan yoktu) ile Angola bulunuyor. İsrail ile Myanmar sözleşmeye imza atmış olsalar da 1997 yılında antlaşmanın hükümlerinden hiçbirini yerine getirmedikleri için imzalamayan ülkeler listesinde yer alıyor. Suriye’nin de artık Sözleşmeye imza atması dünya genelinde yalnızca bu uluslar arası işbirliğine imza atmayan ülke sayısını 6’a düşürüyor; ancak Şam’ın hükümleri yerine getirdiği takdirde bu geçerli olacak.

BM’e sunduğu belgeyi Suriye’nin 30 gün içinde hayata geçirmesi zorunlu. Suriye, BM’e gönderdiği mektupta, sözleşme hükümlerini BM gözlemci heyeti ülkeye gelmeden önce hayata geçireceğine dair ibare yer alıyor.

Sözleşmenin 3. maddesine göre ise, antlaşmanın yürülüğe girmesinin ardından taraf olan ülke 30 gün içerisinde kimyasal silah stoklarına ilişkin bilgileri ve bunların imha programını ‘Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne bildirmekle yükümlü.  

Ancak, Suriye eğer katılım belgesinde beyan ettiği şekilde 30 gün içinde elindeki kimyasal silahları ilgili örgüte bildirmediği takdirde ya da uluslararası toplumun çabaları takvimi değiştirmezse Sözleşmeye göre Suriye’nin kimyasal silah stoklarını ve bunların imha planını beyan etmek için 60 gün süresi olacak.

Tüm bu hükümlere karşılık ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Cenevre’de Rus mevkidaşı Sergei Lavrov ile görüşmesinden sonra yaptığı açıklamada, Suriye’nin kimyasal silah kullandığını ve bu nedenle de 30 gün hükmünün Şam için geçerli olamaycağını ileri sürdü. Kerry, “Suriye rejiminin tutumu ve bu silahlara sahip olunmasının yanında kullanılmış olması sebebiyle bu sürecin şu noktada bir bir standardı olmadığına inanıyoruz. Suriye rejiminin ifadeleri üzerinden bizim yaptığımız verdiğimiz hükmümüz açıkça yeterli olmadığıdır” şeklinde konuştu.

SURİYE’NİN BM TEMSİCİSİ; SURİYE ARTIK CWC’E ÜYE

Suriye’nin BM Daimi Temsilcisi Beşar Caferi, Suriye’nin CWC’ye katılım belgesini BM’ye sunarak artık bu Sözleşmeye tam üye olduğunu savundu. BM’de gazetecilere açıklama yapan Caferi, Suriye’nin Sözleşme’ye katılarak, tüm kitle imha silahlarına karşı olduğunu göstermek istediğini de söyledi.  

BM Genel Sekreterlik Sözcülüğü’nden yapılan yazılı açıklamada da, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in CWC’e üyelik için gönderdiği mektubu Genel Sekreter Ban Ki-mun’un memnuniyetle karşıladığını açıkladı.