Irak işgali 10 yıl önce başladı ama tahribatı hala sürüyor

Amerika’nın Irak işgaline başlamısının üzerinden tam 10 yıl geçti. Savaş sonunda Sünni-Şii çatışması, Bağdat-Kerkük gerginliği dışında Irak’ın İran eksenine girdiği gerçeği Washington’un istemese de kabul ettiği bir gerçek artık. Şimdi Amerikalıların sorduğu soru şu: Biz Irak’ı neden işgal ettik?

Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, 19 Mart akşamı (Irak’ta tarih 20 Mart’ı gösteriyordu) Amerika’nın koalisyon güçleri ile birlikte Irak’a savaş açtığını duyurduğundan bu zamana tam 10 yıl geçti. Savaşın maddi manevi götürüsü ile politik kararların arkasındaki gerekçelere cevap aranırken, Amerikan halkının Irak işgalinin hata olduğuna artık kesin kanaat getirdiği anketlerle ortaya kondu.

‘Irak’ta Ceset Sayımı’ (Iraq Body Count) adlı kuruluşun rakamlarına göre savaşta 112 binden fazla sivilin hayatını kaybetti. Ancak bazı bağımsız uluslararası sivil toplum kuruluşları bu rakamın çok daha üstünde insanın hayatını yitirdiğini savunuyor. Bazı kaynaklar ise Irak işgalinde ölen sivil sayısının 190 bin olduğunu aktarıyor. Yine resmi rakamlara göre Irak işgalinde 10 bin kadar Irak askeri ölürken Amerika’nın kaybı ise 4 bin 480. İşgalde ne kadar Iraklı’nın yaralanıp, sakat kaldığı bilinmiyor ancak 32 bin Amerikan askerinin yaralandığı da yine resmi kayıtlarda belirtiliyor. İşgal süresince Irak’ın tüm alt yapısı tahrip edilip müzelerindeki tarihi eserler yağmalandı.

Amerika’da bağımsız siyasetçilerin çalışmalarına göre işgalin Amerikan’ya maddi maliyeti 806 milyar dolar. Ancak bu çalışma içinde Irak’ta yaralanan askerler için yapılan tıbbi masraflar ile ülkelerine döndükten sonra devlet tarafından yapılan harcamalar dahil değil. Yale Üniversitesi’nin 2011 yılında yayınladığı araştırmaya göre ise Irak ile Afganistan savaşlarının ABD’ye maliyetinin 3.7 trilyon dolar olduğunu yönündeydi. Yine bağımsız kaynakların ifadelerine göre savaşın Amerika için maliyeti bugünün değeri ile 2.2 trilyon dolar.

SAVAŞ GEREKÇELERİ DOĞRU ÇIKMADI

‘Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri’ ismi ile ABD’nin öncülüğünde Irak’ın işgali için öne sürülen hiçbir iddia bugüne kadar doğrulanamadı. Saddam Hüseyin’in El Kaide terör örgütüne verdiği destekten elinde nükleer silah bulunduğu iddialarına kadar… Yalnız bir iddanın henüz yalan mı doğru mu olduğu belirlenemedi, o da Bush’un, Saddam’ı iktidardan indirmek için Tanrı’nın kendisine ilham verdiği iddiası.

2005 yılında Irak halkı ‘bağımsızlığı’ tartışmalı ilk seçime giderken, 2006 yılında yakalanan Saddam Hüseyin, idam edildi. İşgalin dördüncü yılında Amerika Irak’ta kontrolü kaybetme tehlikesine karşı asker sayısını 21 bin arttırdı. Amerika içinde savaş ilk defa 2007 yılında sert bir şekilde eleştirilip, ülkeye verdiği zarar konuşulmaya başlandı. Bir yıl sonra başkanlık seçiminin galibi olacak olan Senatör Barack Obama’da Irak savaşını eleştiren isimlerden oldu ve seçim kampanyasında işgali sona erdireceği sözünü verdi.

Bush hükümeti tarafından ‘Irak’ı Özgürleştirme Operasyonu’ olarak adlandırılan işgal, Vietnam sendorumundan yeni çıkmış ABD için ikinci bir kabusa dönüşmedi. Ancak ABD, savaş ile Irak’a demokrasi getireceği, Orta Doğu’da rejim değişikliği transferinin bu ülke üzerinden götürüleceği gibi ayakları yere basmayan ifadelerin hiçbirini de hayata geçiremedi. Her ne kadar bugünlerde savaş için 2003’te çığırtkanlık yapan bazı Cumhuriyetçi seçilmişler Arap Baharı’nın Saddam Hüseyin’in yıkılmasına bağlasa da bu çıkarımı kimselerin ciddiye aldığı yok. İşgalin 10. yılında Irak’ta hayata geçirilen ise, bu ülkenin İsrail’i tehdit edebilecek bir güç olmaktan çıkıp Tahran’ın güdümüne girmesi oldu.

20 Mart 2003’te Bağdat ve diğer Irak şehirlerine ABD bombalarının yağmaya ilk başlamasından sonra 15 Aralık 2011’de Amerika son askerini de Kuveyt üzerinden çekerek işgali resmen sonlandırdı. ABD’de yaşanılan finansal kriz ve ekonomik durgunluk için savaşların etkisi olduğu iddiaları bir tarafa bugün halkın cevabını bulamaya çalıştığı sorunun hala ortada kalması kafaları karıştırıyor. O soru ise, ‘Irak’ı neden işgal ettik?’

2007-08 yılları, Irak işgalinde yapılan hataların artık çuvala sığmayan mızrak misali Washington’un tüm gizleme çabalarına rağmen ortaya çıktığı yıllar oldu. Ebu Garib hapishanesinde yaşanılanlar, savaşın ne kadar çirkin yürütüldüğünü ortaya çıkardı. Öyle ki, Ebu Garib’ten sorumlu General J. Kaprinski, Ebu Garib Cezaevi’nin askeri istihbarat tarafından yönetildiğini, taciz ve kötü muamelenin fiilen resmi politika olduğunu ve sorgulamalara CIA ajanlarının da katıldığını belirtmişti.

Başkan Yardımcısı Dick Cheney ile eski Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’in başrollerinde oynadığı Irak işgalinin ilk yılında Amerikan basınına yapılan baskılar sayesinde kamuoyunun işgale yüzde 72 oranında destek olduğu anketlerle belirlendi. Son olarak Washington Post ile ABC televizyonun yaptığı ortak kamuoyu yoklamasına göre ise her 10 Amerikalıdan 6’sı Irak işgalinin getirdiğinden çok götürdüğü görüşünde. Aynı ankete katılanların yüzde 70’i savaşın bir hata olduğunu düşünüyor. Savaşa şiddetle karşı olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 40 iken hala işgal taraftarlığını savunanların yüzdesi de 18 olarak ifade edildi.

‘‘GERİDE SAĞLAM BİR ŞEY BIRAKMADIK’’

Cumhuriyetçiler dışında Irak işgalinin hata olduğunu artık Amerika’da hemen herkes kabullenmiş durumda. Washington eyaletindeki Amerikan Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr. Gordon Adams, ‘‘Biz Irak’ta çevre şartlarını, koşullarını ve bu ülkenin kültürünü anlamadan girdik. Yetersiz bilgi, eksik planlama sonunda geldiğimiz nokta ortada. Çok zarar verdik, geride sağlam bir şey bırakmadan çıktık’’ diye eleştirdi.

Anket sonuçlarına göre ABD önümüzdeki 10, 20 yıl süresince tekrar bir savaşı göze alamayacağını gösteriyor. Suriye krizinde isyancılara silah vermeyi dahi kırk elekten geçiren Amerika yönetiminin bu ülkeye müdahalesi olasılık dahilinde görünmüyor. Ayrıca Suriye’nin mevcut durumu İsrail için de bir tehdit unsuru oluşturmuyor.

İlk defa 2007 yılında ortaya çıkan arabaların arka tamponlarındaki yazıda olduğu gibi, ‘Bush yalan söyledi, insanlar öldü.’. Ancak savaşın baş mimarı olan Cheney, Show Time adlı televizyon kanalının hakkında yaptığı ‘Dick Cheney’e göre Dünya’ (The World According to Dick Cheney) belgeselinde, açtığı savaşların sorulması üzerine, “Bugün olsa yine yaparım” diye cevap veriyor.