[HABER ANALİZ] Ruhani, cumhurbaşkanlığı görevini resmen devraldı

İran’da cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan Hasan Ruhani, görevi Mahmud Ahmedinejad’tan resmen devraldı. Başkent Tahran’da bugün düzenlenen törende, Ruhani resmen İran’ın cumhurbaşkanı görevini üstledi.

İran’da iki dönem cumhurbaşkanlığı yapan Ahmedinejad’ın ülkeyi ekonomik sıkıntılara sürüklediği ve dış dünya ile ilişkileri bozulmasına sebep olduğundan bir hayli İranlı’nın tepkisini çekmişti. Ruhani sekiz yıllık Ahmedinejad yönetiminden devraldığı kötü ekonomiyi düzletme vaadiyle seçimi kazanmıştı.

Yeni cumhurbaşkanının göreve gelmesiyle onu bekleyen birçok problemin olduğunu görüyoruz. Bunlardan en önemlisi ekonomi, İran ekonomisi bir süredir resesyonda. Resmi enflasyon oranı yüzde 30, gerçekte ise daha yüksek. Gıda maddelerindeki fiyat artışı yüzde 60′ larda seyrediyor. İşsizilik oranı yüzde 12 ve sürekli artıyor. Özellikle uluslar arası yaptırımlar ekonominin kötü gitmesinde en büyük etken. Petrol gelirlerine uygulanan ambargo sebebi ile ülkenin ana gelir kaynağı yüzde 65 azalmış durumda. Bu ekonomik tablo Ruhaniyi zorlayacak gibi gözüküyor. İran ekonomisinin düzelmesi için yaptırımların kalkması gerekiyor.

Ruhani’yi bekleyen diğer bir sorunda İran Nükleer Programı, birçok İranlı nükleer müzakerelerden ele geçen fırsatın iyi değerlendirilemediğini düşünüyor. Müzakerelerin uzaması sebebi ile ambargonun uzadığını ve ülkenin zarar gördüğüne inanılıyor.

Bazı çevreler Ruhani’nin İran’ın nükleer programını devam ettirmesi ve diğer ülkelere bu konuda güvence vermesinin mümkün olduğunu söylüyor. Fakat üst düzey yetkililer arasında derin görüş ayrılıkları Ruhani’nin işinin zor olduğunu gösteriyor.

İranlılar ekonomik sıkıntıların ön planda olmasına rağmen, birçok İranlı siyasi tutukluların serbest bırakılmasını istiyor. Resmi olmayan verilere göre bugün İran’da 800 den fazla siyasi tutuklu bulunuyor. Bunların en popüleri muhalif Yeşil Hareketi lideri Mir Hüseyin Musavi ve eşi Zehra Rahnavard.

İRAN’IN YENİ CUMHURBAŞKANI RUHANİ KİMDİR ?

Hasan Ruhani, 1949 yılında Şah döneminin karmaşık zamanlarında İran’ın kuzey eyaletlerinden Semnan’da dünyaya geldi. İlim ve kültür şehri olan Semnan’da iyi bir eğitim alan Hasan Ruhani, her lider gibi dini eğitimini Kum eyaletinde tamamladı. Tahran Üniversitesi’nde hukuk eğitimi de alan Ruhani, 1999 yılında Glasgow Caledoian Üniversitesi’nde lisans ve doktora yaptı.

Hasan Ruhani iyi bir din eğitmeni ve hukukçu olmasının yanı sıra iyi bir dini liderdir. 1960-1965 yıllarında İran’ı eyalet eyalet dolaşarak halka hitap etmiş. Genç yaşında mescitlerde hutbeler vermiş ve vaizlikte bulunmuştur.

Şah karşıtı söylemlerinden dolayı tutuklanan Ruhani’nin vaaz etmesi yasaklandı. Ancak; 1977 yılında hutbede ilk defa Ayettullah Humeyni ye “Sürgündeki Lider”değil de İmam Humeyni denmesi gerektiği lafzı Devrimci İslami Hareketi’nce benimsendi ve İmam Humeyni olarak değişmiş oldu. 1979 yılında devrimci hareketin başarısından sonra Ayetullah Humeyni’nin izinden giden Ruhani, İran’ın stratejik idari devlet yönetimlerinde görev aldı.

Ruhani’nin 1979 yılında düzensiz İran ordusuna çeki düzen verilmesinde çok katkıları olmuştur. İran-Irak Savaşı’nda orduda üst düzey komutan olan Ruhani, kısa zamanda ordu içerisinde sevilen bir kişi olmuş, savaşın sonunda başarılarından dolayı İran Devrim Muhafızları Komutanı ile beraber zafer madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Ruhani, 1980 yılında İslam Danışma Kurulu’na seçildi, 1989 yılında ise Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi üyeliğine getirildi. İran’ın yeni lideri, iki defa Savunma Komisyonu Başkanı, iki dönem de Dış Politika Komisyonu Başkanlığı ve Meclis Başkan Vekillliği’nde bulundu. Ruhani, Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreterliği görevini 2005 yılına kadar yürüttü. Ruhani , dış dünyada Muhammed Hatemi zamanında ve sonrasında Nükleer Başmüzakereci ve Sekreter olarak tanındı ve yabancı devlet adamları ile toplantıları, temasları ve müzakereleri oldu.

Eski cumhurbaşkanıları Haşimi Rafsancani ve Muhammed Hatemi dönemlerinde Ulusal Danışmanlık görevlerini de yürüten Hasan Ruhani, aynı zamanda İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nde temsilciliğini de yaptı.

İran devlet yönetiminde reformcu kimliği ile ön planda olan Muahmmed Hatemi gibi Hasan Ruhani de muhafazakârların ve reformcuların güvenini aldı. Bu da elbetteki sandığa yansıyarak yüzde 50’den fazla oy almasını sağladı.