[HABER ANALİZ] Nusayri devleti planı tutmaz

Beşşar Esed’in Lazkiye çevresine çekilerek bir Nusayri devleti kuracağı iddiaları, çarşamba günü gerçekleşen bombalı saldırılardan sonra daha da yoğunlaştı. Ancak, Suriye muhalefeti, Lazkiye ve çevresinin nüfus yapısının homojen bir etnik devlete izin verecek yapıda olmadığına dikkat çekerek Nusayri devletinin yaşayamayacağını vurguluyor.

Beşşar Esed’in, Lazkiye ve çevresinde bir Nusayri devleti kuracağı iddiaları, Çarşamba günü gerçekleşen bombalı saldırılardan sonra daha da yoğunlaştı. Bu senaryoya Rusya ve İsrail’in de olumlu yaklaştığı belirtiliyor. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın, Rusya gezisi sırasında Suriye ve bölge açısından en büyük tehdidin ülkenin bölünmesi olduğunun altını çizerek, Türkiye’nin buna kesinlikle karşı olduğunu vurgulaması dikkat çekti. Erdoğan’ın Rusya ziyareti öncesinde yayınlanan bazı haberlerde, Rusya’nın daha çok Akdeniz kıyısındaki üslerinin bekasını düşündüğü ve bu nedenle de sahil şeridinde bir Nusayri devletini stratejik olarak çıkarlarına uygun bulduğu iddia ediliyordu. İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak ise, önceki gün yaptığı açıklamada, “Suriye’nin çözülmesi varsayım değil bir gerçek” dedi. İsrail, Suriye’nin bölünmesinin sonuçlarından en büyük kazancı elde edebilecek bölge ülkesi olarak nitelendiriliyor. Beşşar Esed’in Lazkiye çevresinde bir Nusayri devleti ilan edeceği yönündeki iddialar, son günlerde yoğunlaşsa da ilk olarak Paris’te yaşayan Suriye eski devlet başkan yardımcısı Abdulhalim Haddam tarafından Ocak ayında Le Figaro dergisine verilen röportajda dile getirilmişti.

Nusayri devleti planı 1970’lerde hazırlandı

Lyon Üniversitesi Ortadoğu uzmanı Fabrice Balanche ise, bu hafta aynı dergiye yaptığı açıklamada, “Gerektiğinde geri çekilip Lazkiye’de bir Nusayri devleti kurma planı”nın Hafız Esed’in ülkede ipleri ele geçirdiği yıllardan beri hazır olduğunu iddia etti. 1916’da İngilizlerle imzaladıkları gizli Sykes-Picot anlaşması sonrası Fransızlar, Suriye’yi dört bölgeye ayırmış ve 1922’de Lazkiye merkezli bir Nusayri yönetimi de oluşturmuştu. Özerk devlet, 1936 yılına kadar yaşayabildi. Bölge daha sonra 1946’da bağımsızlığını ilan edecek Suriye’ye katıldı.

Suriye’de çatışmaların derinleşmesiyle ülkede yoğun bir iç göç yaşanıyor. Suriye rejimine sempati ile bakmayan Nusayri aileler bile kendi güvenliklerinden endişe ettikleri için ülkenin Akdeniz kıyısındaki Lazkiye ve Tartus çevresine taşınıyor. Ancak, Hatay ve Lübnan arasında uzanan dağlık sahil şeridinde bir Nusayri devleti planının bütün Nusayrilere güven verdiği söylenemez. Foreign Affairs dergisine konuşan bazı Nusayriler, üç tarafındaki karasal sınırları kapalı ve düşmanlarla çevrili bir devletin, Suriye muhalefetine karşı kendini korumayı başarsa da ekonomik olarak uzun süre ayakta kalamayacağını dile getiriyor.

Lazkiye, Suriye’nin aynası

Suriye’nin Akdeniz sahilinde zannedildiği gibi Nusayrilerin çoğunluk olmadığına dikkat çeken Suriye muhalefeti de, Esed’in Lazkiye merkezli Nusayri devleti planını gerçekçi bulmuyor. Lazkiye vilayeti genelinde Sünniler nüfusun yüzde 50’sini oluşturuyor ve bu oran Lazkiye şehir merkezinde yüzde 70’e kadar ulaşıyor. Tartus ve Lazkiye’nin ortasındaki Baniyas da Suriye muhalefetinin en erken etkinlik noktalarından biri oldu.
Suriye Milli Konseyi yöneticilerinden Abdulhamid el-Atassi, “Esed’in Nusayriler için bir devlet kurabileceğini düşünenler Suriye hakkında yeterli bilgiye sahip değiller. Çünkü Lazkiye ve çevresinin nüfus yapısı Suriye genelinin küçük bir aynası. Bu bölgede de ülke genelinde olduğu gibi Sünniler, Nusayriler, Hıristiyanlar, Ermeniler ve daha birçok topluluk var. Kimse Suriye’nin herhangi bir köşesinde etnik olarak homojen bir devlet kuramaz” diye konuşuyor. Fransız24 televizyonuna yaptığı açıklamada Lazkiye çevresine Nusayri ailelerin göçünde artış olduğunu doğrulayan Atassi, bu bölgede kurulacak bir devleti korumanın ve devam ettirmenin, 70 yıl önceki kadar kolay olmayacağını vurguluyor: “Suriye’nin komşuları da Suriye halkı da ülkeyi etnik hatlar üstünden Balkanlaştırmaya karşı. Esed’in çılgınlığı onu böyle bir devlet ilanına ve hatta askeri olarak savunmaya itebilir. Ancak, böyle bir devlet yaşayamaz.”