Guardian: Esed, İsrail’den Nusayri devletine ses çıkarmamasını istedi

Guardian gazetesi, Esed’in, Tel Aviv ile irtibata geçerek Akdeniz sahilinde kurulacak muhtemel Nusayri devletine İsrail’in engel olmamasını istediğini öne sürdü. Esed’in gönderdiği diplomatla görüşen eski İsrail Dışişleri Bakanı Lieberman’ın  da buna itiraz etmediği ancak esir  askerler konusunda talepte bulunduğunu yazdı.

İngiliz Guardian gazetesi, muhtemel bir Nusayri devleti için hazırlıklar yapan Beşşar Esed rejiminin bu konuda İsrail ile temasa geçtiğini iddia etti. Gazetede dün yer alan habere göre Esed, bu çerçevede geçtiğimiz yıl sonunda ‘iyi bilinen bir diplomattan’ eski İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman ile temasa geçmesini istedi. Esed, Lieberman’a Nusayri devletinin kurulması girişimlerine karşı çıkmamaları mesajını gönderdi. Lieberman da bu talebe karşı çıkmadı. Ancak bazı istekleri oldu. Görüşmeleri bilen bir kaynağa göre İsrail’in ‘şahin’ dışişleri bakanı, 1986’da Lübnan’da uçağı düşürülmesinin ardından esir alınan pilotları Ron Arad ile 1982’de yine Lübnan’da ele geçirilen üç askerin akıbetine dair bilgi istedi. Ayrıca 1965’te Şam’da idam edilen MOSSAD ajanı Eli Cohen’in kemiklerinin nerede olduğunu sordu.

Şam yönetimi son aylarda cephede kaydettiği ilerlemeler ve muhaliflerin birbirleriyle çatışması sebebiyle ayrı bir devlet için yaptığı hazırlıkların aciliyetini azaltmış durumda. Ancak, Esed’in ülkenin tamamında yeniden otorite kurmasının zor olduğuna ve iç savaşın mezhepler arasında açtığı derin yaraya dikkat çeken uzmanlar, Suriye’deki durumun artık geri döndürülemez olduğunu düşünüyor. Dolayısıyla B planının rejimin gündeminde olduğu kaydediliyor.

SÜNNİLERE KARŞI ETNİK TEMİZLİK KORKUSU

Esed rejimi, ayrı bir devlet kurma planı kapsamında yoğun Nusayri nüfusun bulunduğu Tartus, Lazkiye ve Banyas şehirlerindeki Sünnileri zorla göç ettiriyor. Nusayri devleti için en önemli bölge ise ülkenin üçüncü büyük şehri Humus. Humus ve çevresi, Suriye devletinin dağılması halinde Nusayrilere  güvenli bir bölge oluşturulması için çok kritik ehemmiyette. Çünkü Humus, Suriye sahil şeridindeki Nusayri bölgelerini Lübnan’daki Şii Bekaa Vadisi’ne bağlıyor. Guardian’a göre rejim, muhtemel devletin kurulacağı Akdeniz sahili ile güneydoğu istikametinde başkent Şam’a uzanan ve ‘Nusayri omurgası’ diye adlandırılan hattı Sünnilerden arındırmak istiyor. Bu kapsamda Humus’un ele geçirilmesi rejim için büyük önem taşıyor. Humus’taki Sünniler ise kendilerine yönelik etnik bir temizlik yapılmasından endişe ediyor. Konuya ilişkin İngiliz gazetesine konuşan Lübnanlı Dürzi lider Velid Canbolat, “Kritik nokta, Humus’ta çatışmaların başladığı zamandı ve tez zamanda anlaşıldı ki rejim, Şam ve ötesine doğru tüm rotayı temizlemek istedi. Dini temizlik de hemen sonrasında başladı. Banyas ve başka yerlerde katliamlar oldu.” diyor.

Geçtiğimiz ay Lübnan sınırındaki Kusayr kasabasını alan Hizbullah destekli Esed birlikleri haftalardır Humus’a bomba yağdırıyor. Lübnanlı Şii örgüt Hizbullah ve İran da rejim güçlerine saldırılara ciddi destek veriyor. Gözlemciler şehrin, yaz sonuna kadar rejimin kontrolüne geçebileceğini söylüyor.

TAPU DAİRESİNDE ŞÜPHELİ YANGIN

Humus’ta Bab al-Hûd bölgesinde bulunan tapu dairesinde bu ay başında çıkan şüpheli bir yangınla tüm ev ve yer kayıtları kül olmuştu. Böylelikle bölgede yaşayan Sünnilerin taşınmaz mülkleri konusundaki iddialarını ispatlayacak belgeler ortadan kayboldu. Guardian’a konuşan bir Humuslu tapu dairesinin kundaklandığına işaret ederek, “Binanın bulunduğu bölge Humus’un en güvenli yeri ve orada tek yanan bina tapu binası.” ifadelerini kullanıyor.

İç savaş öncesi Humus, Sünnilerin çoğunlukta olduğu, Nusayri toplumu ve Hıristiyan azınlığın birlikte yaşadığı bir şehirdi. Ancak çatışmalar sebebiyle harabeye dönen şehirden on binlerce Sünni ayrılırken, bunların boşalttığı   Kerem el Zeytun ve Bab el Sebaa gibi mahallelere Nusayri aileler yerleştiriliyor. Humus kırsalında Sünnilerle aynı bölgede kalan Nusayri ailelere de şehirdeki Nusayri bölgelere yerleşmeleri isteniyor.

Rejimin kalesi Tartus ve Lazki-ye’de de Nusayri siviller, devlet kurma planı doğrultusunda silahlandırıldı. Guardian’a göre sahil şeridindeki Nusayri köylerinde her eve bir Kalaşnikof, iki el bombası ve çok sayıda mermiden oluşan mühimmat paketi verildi. Muhaliflere karşı savaşa katılmaları halinde de daha fazla silah taahhüt edildi. Stratejik bazı köylerde, köy meydanında silah deposu kuruldu.

LÜBNAN’DAKİ PLAN UYGULANIYOR

Şam Üniversitesi’nde okuyan Nusayri bir öğrencinin anlattıkları da  bölgedeki kutuplaşmayı ve yaklaşan etnik temizlik tehlikesini gözler önüne seriyor: “Yedi ay önce akrabalarımın neredeyse tamamı, gönüllü olarak hava veya askeri istihbarata yazıldı. Geceleri Banyas ve el Saha’ya (Tartus’taki Sünni bölge) saldırıya ya da yollarda barikat kurmaya gidiyorlar. Kuzenim, işin içine girdikçe kendilerine verilen silah miktarının da daha fazla olduğunu söyledi. Diğer kuzenimin de çiftliğinde tanktan başka her şey var.”

Yedi ay önce muhaliflere katılan Suriyeli bir subay ise gelişmelerin Lübnan’da 1975-1990 arasında yaşanan iç savaşı hatırlattığını söylüyor: “Rejim, Lübnan iç savaşında görev almış bazı askerleri danışman olarak kullanıyor. Bunlar da Nusayri köyleri ile Sünni bölgelerin ayrılması planını ortaya koydular. Bu, Lübnan’da uygulamaya koydukları plan. Tarih tekerrür ediyor.”