ABD’nin önde gelen isimleri, İsrail’in özrünü Zaman Amerika’ya değerlendirdi

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun 9 Türk vatandaşının öldürüldüğü Mavi Marmara baskını için Türkiye’den özür dilemesi, Amerika Birleşik Devletleri’nde memnuniyetle karşılandı. Gelişmeyi Zaman Amerika’ya değerlendiren uzmanlar, sürecin bölge için büyük önem taşıdığı görüşünde birleşti. ABD eski Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral James Cartwright, dilenen özrün tüm bölgeyi etkileyeceğini ifade ederken ünlü Ortadoğu uzmanı Alon ben Meir, “İsrail, nihayet doğru olanı yaptı” dedi. Princeton Üniversitesi öğretim üyesi Michael A. Reynolds ise başkan Obama’nın baskısının sonuç getirdiğini söyleyerek, “Amerikan dış politikasının uzun yıllardır Türk-İsrail ilişkilerinin iyi olması üzerine kurulu. İsrail nihayetinde ciddi bir hata içinde olduğunu anladı. Obama’nın da baskısı ile özür açıklaması geldi” diye konuştu. 

“YAŞANAN KÖTÜ BİR KAZAYDI, GEÇTİ”

‘Türkiye ve İsrail’in çok iyi ilişkileri vardı ama kötü bir kaza geçirdiler.’ diyen ABD eski Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral James Cartwright, aynı bölgede yer alan iki ülkenin kötü ilişkilere sahip olmasının iki taraf için de zararlı olduğunu söyledi. 

Dilenen özrün sorunu tamamen çözmesini beklemediklerini belirten Cartwright, “Sürecin nasıl ilerleyeceğini zaman gösterecek. Ancak şu açık ki bu gelişme ilişkiler adına çok önemli.” dedi. 

ALON BEN-MEIR: İSRAİL NİHAYET DOĞRU OLANI YAPTI

Ortadoğu konusunda en etkin isimlerin başında gelen Bagdat doğumlu New York Üniversitesi öğretim görevlisi Alon Ben-Meir, İsrail’in özür dilemekte çok geç kaldığını ama ‘nihayetinde doğru olanı yaptığını’ söyledi.

Netanyahu hükümetini eleştiren Meir, sorunun daha önce çözülebilmesi için kendisinin de içinde bulunduğu temas grubunun başkan Obama öncülüğünde büyük çaba gösterdiğini anlattı. Özür açıklamasını Suriye’de devam eden iç savaş nedeniyle çok önemli bulduğunu ifade eden Meir, Zaman Amerika’ya yaptığı özel açıklamada, “Suriye’deki iç savaşın sonunda Esed gitse de gitmese de bu ülkedeki durum Türkiye ile İsrail’i yakından ilgilendiriyor. İki ülke bu süreçte hem yakın işbirliği içinde olmalı hem de yardımlaşmalı” diye konuştu.

Türkiye-İsrail arasındaki normalleşmenin önemli bir yansımasının da Hamas konusunda olacağını savunan ünlü akademisyen, “Türkiye, Hamas’ın alacağı pozisyon ile İsrail arasında yine bir denge unurusu olabilir. Bu, kısa sürede olmayacaktır belki ama Türkiye’nin, Filistin sorununda Hamas’ın barış sürecine katılımı ve sorunun çözümüne katkısı olacağını düşünüyorum. Türkiye, bugünkü şartlarda bunu yapamazdı” dedi.

“DÜZELEN İLİŞKİ ARAP ÜLKELERİ İÇİN DE ÇOK ÖNEMLİ”

Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşme sürecine girmesinin üçüncü olumlu yansımasını da ‘dini unsurlar’ olarak yorumlayan Meir, iyi ilişkilerin Türkiye ve İsrail’e getirebileceği faydalara dikkat çekti. Irak asıllı akademisyen şöyle konuştu; “İsrail gibi Türkiye’nin de Ürdün’ün de hatta Lübnan’ın da faydasına olacak neticelere yol açacaktır. İki ülke arasındaki ilişki, bölgede istikrarın sağlanması adına büyük önem arz ediyor. Bugün Irak’ta, Mısır’da devam eden olumsuz şartların düzelmesinde Ürdün, Lübnan, İsrail ve Türkiye arasında kurulacak iyi ilişkilerin olumlu yansımaları olacaktır ve bölgede istikrar adına olumlu yansımaları olacaktır. Hatta bu olumlu süreç Suriye’nin de faydasına olacaktır.”

Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesinin özellikle İsrail açısından çok önemli olduğunu belirten Ben-Meir, buna gerekçe olarak Tel-Aviv’in giderek bölgede  izole olmasını gösterdi. “Netanyahu hükümetinin yürüttüğü yerleşim ve yayılmacı politikaları İsrail’i uluslararası toplumdan izole etti. Geride İsrail dostu ülke kalmadı” diyen Ben-Meir şöyle konuştu; “Türkiye ile kurulacak olan iyi bir diplomatik ilişkinin İsrail için büyük önemi var, diğer İslam ülkeleri ile iyi ilişkiler geliştirmesinin yolunu açama kapasitesi. İsrail komşularıyla olduğu gibi Endonezya, Malezya gibi Güney Asya’daki Müslüman ülkelerle de tekrar ilişkilerini geliştirebilir. Yani bu yeni süreç bir ılımanlaşma olacak. Bu, Arap ve Müslüman ülkelerle İsrail arasındaki buzların erimesine yol açacaktır.”

“IRAK’TAKİ İRAN NÜFUZU KIRILIR”

Amerika’nın bölgede iki önemli müttefiği olan Türkler ile İsraillilerin iyi ilişkiler içinde olmasını her zaman desteklediğini hatırlatan Alon Ben-Meir, Irak’ta etkisi artan İran’ın bölgede daha fazla nüfuz kazanmasının önüne geçeceğini savundu. İran’ın nükleer çalışmasından hem İsrail’in hem de artık Türkiye’nin rahatsız olduğuna dikkat çeken Meir, “İki ülkenin iyi ilişkiler geliştirmesi İran’ın nükleer silah edinmesine dolaylı da olsa olumsuz etkisi olacaktır” dedi.

“OBAMA BÜYÜK ÇABA GÖSTERDİ”

Mavi Marmara olayının yaşanmasından sonra Obama hükümetinin bozulan Türk-İsrail ilişkilerini düzeltmek için özel çaba sarf ettiğine değinen Ben-Meir, “Ben de bu süreçte direkt olarak yer alan biri oldum. Yani gelişmelere birinci dereceden tanığım. Yaşanan son gelişme bana sürpriz olmadı doğrusu. Amerika’nın iki önemli müttefiği olan Türkiye ve İsrail ilişkilerinin durumu Washington’u çok yakından alakadar ediyor.”

NOAM CHOMSKY: ÖZÜR BENİ ŞAŞIRTMADI, İSRAİL TÜRKİYE’DEKİ ÜSLERİ İRAN’I VURMAK İÇİN KULLANABİLİR

Dünyaca ünlü düşünür Noam Chomsky ise İsrail cephesinden gelen özrün kendisini şaşırtmadığını söyledi. İsrail ve Türkiye’nin yarım yüzyıla aşkın bir süredir müttefik ve ortak çıkarlara sahip iki ülke olduğunu vurgulayan Massachusetts Institute of Technology (MIT) profesörü, söz konusu sorunun bir şekilde çözülmesini zaten beklediğini ifade etti. Chomsky, Türkiye’nin doğusunda bulunan askeri üslerin İsrail tarafından muthtemel bir İran operasyonunda kullanılmasının da kendisini şaşırtmayacağını belirtti.

“ABD DIŞ POLİTİKASI TÜRK-İSRAİL İLİŞKİLERİNİN İYİ OLMASI ÜZERİNE KURULU”

İsrail’in özür açıklamasına bir olumlu tepki de Amerika’nın en saygın üniversitelerinden Princeton Üniversitesi öğretim üyesi Michael A. Reynolds’dan geldi. Özür açıklamasını iki önemli unsurun getirdiğine dikkat çeken Reynolds, bu unsurların Netanyahu hükümetinin giderek bölgede yalnızlığı ve başkan Barack Obama’nın İsrail hükümetine yapmış olduğu baskı olduğunu söyledi. Amerikan dış politikasının uzun yıllardır Türk-İsrail ilişkilerinin iyi olması üzerine kurulu olduğuna dikkat çeken Reynolds, “Bence İsrail nihayetinde ciddi bir hata içinde olduğunu anladı. Obama’nın da Mavi Marmara konusunda İsrail hükümetine baskısı ile özür açıklaması geldi” dedi.

“Türkiye ile İsrail ilişkileri normalleşebilirse bunun uzun vadede İsrail’in Müslüman ülkelerle kopan ilişkilerini tamirde etkili olacağını düşünüyorum” diyen Reynolds, öncelikle iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin tekrar normal düzeye çıkması gerektiğini söyledi.

“Özür açıklaması İsrail’in Hamas ile olan problemine de yardımcı olabilir” diyen Reynolds, “Mavi Marmara trajedisi Filistin sorununa çözüm arayan tüm diğer girişimleri de kesmiştir. Mavi Marmara baskını Filistin sorunun çözümünde yardımcı olmaya çalışan Türkiye’nin de diğer ülkelerin de girişimini engelleşmiştir” diye konuştu.

İsrail ile ilişkilerini normalleştiren Türkiye’nin bölgesinde daha aktif rol üstlenebileceğine dikkat çeken Reynolds, bunun da Ortadoğu’da istikrarın tesisi adına önemli olduğunu söyledi.

“İSRAİL’LE İLİŞKİLER ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK”

İsrail ve Türkiye arasındaki ilişkilerin seyir değiştireceğini beklediğini söyleyen Dış İlişkiler Konseyi (CFR) Türkiye uzmanı Steven Cook ise Netanyahu’nun dilediği özrün kendisini şaşırttığını itiraf etti. “İki ülke arasındaki ilişki düzelecek gibi görünmüyordu” diyen Cook, diplomatik ilişkilerin normale dönmesinin İsrail, Türkiye ve ABD açısından çok önemli olduğunu kaydetti. İlişkilerin 90’lı yıllarda olduğu gibi sıkı ve stratejik uyum içinde olmasını beklemediğini kaydeden Türkiye uzmanı, her iki ülkenin, Suriye ve İran’a karşı işbirliği içinde olacağını tahmin ettiğini söyledi. Sürecin hızlı bir şekilde gelişmesini beklemediğini vurgulayan Cook, ABD’nin iki hükümeti uzlaştırmak için çok çaba sarf ettiğini ifade etti.

“ERDOĞAN VE NETANYAHU’NUN NİHAYET SAKİNLEŞMESİ MEMNUNİYET VERİCİ”

Washington Post gazetesinin ünlü  yazarı Richard Cohen ise Mavi Marmara baskını ve İsrail-Türkiye ilişkilerini şu sözlerle değerlendirdi: “Zamanla ilgili bir durum. İsrail ordusunun yüzüne gözüne bulaştırdığı bir operasyondu ve İsrailliler bunu biliyordu. Hem Erdoğan hem de Netanyahu bazen fazla asabi olabiliyor. Nihayet sakinleşebilmeleri memnuniyet verici. Bölge onlar birbirleriyle didişmeden ve diplomatik ilişkileri askıya almadan da yeterince sıcak.”

BROOKLYN YAHUDİ CEMAATİ: KRİZİ 500 YILLIK DOSTLUĞUN GÜCÜ ÇÖZDÜ

1917 yılında kurulan ve New York’un en köklü Musevi toplum merkezlerinden biri olan YM-YWHA’in Brooklyn Bölge Direktörü Leonard Pethlak, Zaman Amerika’ya konuyla ilgili açıklamalarda bulundu.

Brooklyn’de yoğun ve etkin bir Musevi nüfusun temsilcisi olan Pethlak, gelişmenin kendisini çok heyecanlandırdığını belirterek, “İki başbakanın da talihsiz olayları geride bırakabilecek bir yol bulmasından dolayı çok memnunum. Bu olay, kökleri 500 yıl geriye uzanan Türk-Musevi dostluğunun bir çok badireyi atlatabileceğinin bir göstergesidir.” diye konuştu. Pethlak açıklamasında ayrıca İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu’nun, İsrail donanması tarafından yapılan birçok ‘operasyonel hatayı’ dillendirmesinden de büyük mutluluk duyduğunu ifade etti. Pethlak sözlerini, “Umuyorum ki gelecekte Türkiye ve İsrail arasında yaşanabilecek herhangi politik bir problem bundan böyle bağırarak değil konuşarak çözüme ulaştırılır.” diye noktaladı.