ABD, Kanada ve Ürdün yalnız Sırplara söz hakkı tanıyan BM oturumunu boykot etti

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu Başkanı ve Sırbistan eski Dışişleri Bakanı Vuk Jeremiç’in Genel Kurul’da düzenlediği “Uluslararası Ceza Mahkemeleri’nin Uzlaşıdaki Rolü” başlıklı oturuma tepkiler sert oldu. Jeremiç’in Boşnaklar ve Hırvatları dışlayıp oturuma yalnızca Sırp yetkilileri davet etmesine Amerika, Kanada ve Ürdün sert tepki gösterip oturumu boykot etti.

Jeremiç ile BM Genel Sekreteri Ban Ki-mon’un ana konuşmacı olduğu toplantıya Srebrenitsa mağdurları davet edilmezken, Bosnalı Sırp Cumhurbaşkanı Nebojsa Radmanoviç ile Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç programda konuşmacı olarak yer aldı. Bu durum toplantıyı boykot eden ABD, Kanada ve Ürdün dışında diğer Avrupa ülkelerinin de tepkisine neden oldu. Diplomatlar, Jeremiç’i bulunduğu makamı istismar etmekle suçlayıp, Lahey’de devam eden davayı etkilemeye çalışmakla itham etti.

Yugoslavya döneminde Ürdün’ün ülkedeki büyükelçisi olan Prens Ra’ad Zeid al-Hüseyin boykotun nedenini Jeremiç’in Bosna savaşı mağdurlarını toplantıya katılımcı olarak kabul etmemesi olarak açıkladı. Hüseyin, Bosna savaşı ve Srebrenitsa katliamı sırasında bu ülkede büyükelçi olduğunu hatırlarak, “Benim gördüklerimi, bildiklerimi bir çoğu bilmiyor. Kimseyi bundan dolayı suçlayamam ama herkesin bunları bilmesini isterim” dedi.

Hüseyin, Genel Kurul’daki toplantıyı yalnızca üç ülkenin değil BM üyesi 193 devletin boykot etmesi gerektiğini söyledi. Srebrenitsa’da yaşanan soykırımın bir insanlık suçu olduğunu belirten Hüseyin, “Oradaki mağdurların sesini dünyaya duyurmak bizlerin görevidir” diye konuştu.

“Jeremiç makamını siyasi çıkarı için kullanıyor”

Genel Kurul’daki toplantıyı dengeli olmadığı ve tüm taraflara söz hakkı vermediği gerekçesiyle eleştiren Ürdün ve Liechtenstein’ın BM daimi temsilcilikleri ‘Srebrenitsalı Anneliler Derneği’ Başkanı Munira Subasiç’in katılımıyla bir basın toplantısı düzenledi. Liechtenstein’ın BM Daimi Temsilcisi Chirstian Wenewaser ve Ürdün büyükelçisinin katıldığı toplantıda zaman zaman duygulu anlar yaşandı.

Bosna savaşında öldürülen oğlunun kemiklerini 20-25 km mesafede topladığını hatırlatan Subasiç, “Ben çocuğumu kolsuz, ayaksız doğurmamıştım” dedi.

Savaş yıllarında çok acılar çektiklerini belirten Subasiç, yaşadıklarını asla unutmayacağını ancak kimseye karşı da nefret beslemediğini söyledi. “Nefret, her türlü kötülüğün yolunu açar, o nedenle asla nefret duygularıyla hareket etmeyeceğim” diyen Subasiç, BM’den ve dünyadan yaşadıkları soykırım için bir an önce adaletin tesis edilmesini istedi.

Boşnaklarla Hırvatları BM Genel Kurulu’nda gerçekleştirilen toplantıya çağırmayan Jeremiç’i eleştiren Subasiç, “Sırpları burada savaşın en mağdur insanları olarak gösterip Lahey’deki davayı etkileme çabasında” dedi.   

Subaşiç, daha önce yaptıkları bütün başvurulara rağmen bugünkü etkinlikte kendilerine söz hakkı verilmediğini dile getirerek, bunu protesto için New York’a geldiğini söyledi.

Salona girdiğinde güvenlik görevlilerinin kendisini takip etmeye başladıklarını anlatan Subaşiç, “Sırp Devlet Başkanı konuşmaya başlayınca üzerinde ‘Srebrenitsa – Adalet yavaş ama ulaşılabilir’ yazan tişörtümü giydim. Ardından da ‘Sırbistan, soykırım üzerine kurulan bir cumhuriyettir’ yazan bir pankart kaldırarak tepkimi gösterdim. Ama korumalar beni dışarı çıkardı” dedi.

Daha sonra aynı tişörtü, makamında görüştüğü BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun’a hediye ettiğini belirten Subaşiç, Ban’ın tişörtü kabul ettiğini ve kendilerine sıcak davrandığını dile getirdi.

Bosna’da yaşananları affetmeyeceklerini vurgulayan acılı anne, BM’nin Bosna’daki ölümler ve tecavüzlerin sorumlularına konuşma imkanı vermesinin büyük bir utanç kaynağı olduğunu ifade etti.

Wenewaser da Jeremiç’e ağır ithamlarda bulunarak, “Açıkça, kendi siyasi hedeflerini takip ederek Genel Kurul’u istismar etti. Böyle birşeyi Genel Kurul başkanı olarak yapmaması gerekiyordu” diye konuştu.

Amerika’nın toplantıyı boykot etmesinin haklı gerekçeleri olduğunu belirten ve ismini açıklamak istemeyen bir ABD’li diplomat ise, Genel Kurul Başkanı Jeremiç’i eleştirerek, “Bulunduğu mevkiyi, ülkesinde kendisi için düşlediği makama araç olarak kullanıyor” dedi.

ABD’nin BM Büyükelçiliği sözcüsü Erin Pelton ise yaptığı yazılı açıklamada, Amerika’nın uluslararası ceza temalı toplantıyı düzenleyen BM Genel Kurul Başkanı ile aynı fikirde olmadığı ve bu nedenle katılmayarak toplantıyı boykot ettiklerini söyledi.

Türkiye dengeler uğruna toplantıya katıldı

Türkiye’nin toplantıyı boykot etmemesine gerekçe ise Balkanlar’da Ankara’nın üstlenmiş olduğu kritik rol gösterildi. Türkiye’nin Balkanlar’da birçok girişimin öncüsü olduğu ve buradaki anlaşmazlıkların diyalog yoluyla çözümü konusunda üstlendiği rolün bir şekilde zarar görmemesi adına Jeremiç’in düzenlediği toplantıya katıldığı belirtildi.

Türk tarafı adına oturuma katılan Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi yardımcısı Levent Eler, Ankara’nın savaş suçlularının cezasız kalmaması gerektiğini savunduğunu söyledi. Eler ayrıca savaş suçlularının cezalandırılmaları durumunda ise tüm milletin üzerinden suçlamaların kalkacağına işaret etti.