Suriye’ye Kosova tipi müdahale kapıda

BM denetçilerine, Şam’ın dış mahallelerine geçen hafta düzenlenen kimyasal saldırıdan 4 gün sonra verilen inceleme iznini ‘çok geç bir adım’ olarak değerlendiren Batılı ülkeler, Esed’e sert bir cevap verilmesi konusunda mutabık.

‘Son 25 yıldaki en büyük kimyasal saldırı’dan dolayı Şam yönetiminin askerî müdahaleyle cezalandırılması tartışılıyor. Bu çerçevede Washington-Londra-Paris-Ankara hattında liderler ve dışişleri bakanları nezdinde baş döndüren bir diplomasi trafiği yaşanıyor. BM heyetinin inceleme sonuçlarını bekleyen Batı başkentlerinin, Esed’in zehirli gaz kullandığından şüphesi yok. Esed’i destekleyen Rusya’nın vetosu sebebiyle BM Güvenlik Konseyi’nden müdahale kararı çıkmasına ihtimal verilmezken, 1999’da Kosova’da Sırp zulmünü sona erdiren Amerika-NATO bombardımanına benzer bir müdahalenin gerçekleşebileceği belirtiliyor. Obama yönetiminin müttefikleriyle Kosova örneğini incelediği ifade ediliyor. İngiliz basınında, bir iki hafta içinde sınırlı bir askerî müdahale olabileceğine dair haberler yer alıyor.

İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague BBC’ye yaptığı açıklamada Suriye krizinde BM Güvenlik Konseyi’nin üzerine düşen sorumluluğu üstlenmediğini söyleyerek Esed’e cevap verilmesinin, BM’de oybirliği sağlanamasa bile mümkün olabileceğini vurguladı. Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius ise operasyon konusunda henüz bir karar alınmadığını, ancak bütün seçeneklerin masada olduğunu söyledi. Fabius, “Masada olmayan tek seçenek hiçbir adım atılmamasıdır.” dedi. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da BM Güvenlik Konseyi’nden Suriye hakkında bir karar çıkmaz ve uluslararası bir koalisyon oluşursa, Türkiye’nin bu koalisyona katılacağını açıkladı. Irak işgaline ve iki yıl önceki Libya operasyonuna karşı çıkan Almanya,  kimyasal saldırının teyit edilmesi halinde ilk kez güç kullanılmasını destekleyebileceğini duyurdu.

Vurulacak yerler belirlendi

İngiliz basını da bir ya da iki hafta içinde Suriye’ye sınırlı bir askeri müdahale olacağını yazdı. Daily Telegraph ve Independent’ın aralarında bulunduğu birçok İngiliz gazetesi manşetten verdikleri haberlerde müdahale için hazırlıkların başladığını bildirdi. İngiliz Kraliyet Donanması’na bağlı savaş gemilerinin Suriye’ye füze saldırısı için hazırlanmakta olduğu kaydediliyor. İngiliz generallerin Amerikalı meslektaşlarıyla koordinasyon halinde muhtemel hedeflerin listesini bitirmek üzere oldukları dile getiriliyor. Listede kimyasal silah tesisleri, askeri üsler, rejimin sembolü olan bazı hükümet binalarının bulunduğu ifade ediliyor. Telegraph, operasyonun bir hafta içinde başlayabileceğini iddia ederken, Amerikan ordusunun Suriye’deki hedefleri perşembe gece yarısından sonra vuracağı yönünde de spekülasyonlar yapılıyor. İngiliz basınında yer alan haberlere göre Suriye hava savunma sisteminin, düşman uçakları düşürebilecek güçte olması sebebiyle müdahale denizden yapılacak. Askeri kaynaklar, Muammer Kaddafi’ye karşı Libya’da 2011 yılında gerçekleştirilen operasyonun Suriye için model olabileceğini söylüyor. Libya’daki operasyon, Akdeniz’deki Amerikan savaş gemilerinden ve İngiliz denizaltısından fırlatılan Tomahawk füzeleri ile başlamıştı. Bu çerçevede bir İngiliz nükleer denizaltısının Akdeniz’de olduğu ifade edilirken, birkaç savaş gemisi de ‘bir tatbikat için’ bölgeye gitmek üzere İngiltere’den ayrıldı. Muhtemel operasyonda Kıbrıs Rum Kesimi’ndeki RAF üssünün de hava desteği için kullanılabileceği konuşuluyor. İngiliz donanmasının Ortadoğu’da ayrıca iki firkateyn ve helikopter gemisi HMS Illustrious’un da dahil olduğu hızlı müdahale görev gücü bulunuyor.

Amerikan ordusunun Akdeniz’den sorumlu Altıncı Filo’nun da bölgede dört destroyeri Suriye harekatında önemli görev alacak. Filoya bağlı USS Mahan destroyeri İtalya’da ana limana yol alırken, geri döndürüldü. Bölgede görev yapan USS Gravely, USS Barry ve USS Ramage destroyerleri birkaç düzine Tomahawk füzesi ile Akdeniz’in çeşitli noktalarında görev yapıyor.

BM’siz müdahale meşru mu?

Suriye’ye operasyon için müdahale hazırlıkları yapılırken bir taraftan da BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan böyle bir müdahalenin meşru olup olmayacağı tartışılıyor. Uzmanlara göre ABD ve müttefikleri, Suriye’nin kimyasal silahları yasaklayan 1925 Cenevre Protokolü’nü ihlal ettiğini ya da kitle imha silahı kullanarak insanlık karşıtı suç işlediğini belirterek müdahale için meşru bir zemin bulabilir. ‘Suriye’de nsani şartlardaki kötüleşmenin acil müdahaleyi gerektirdiği’ açıklanabilir. Suriye’de kimyasal silah kullanılmasını kırmızı çizgi ilan eden ABD Başkanı Barack Obama’nın, Esed’e karşılık vermemesi durumunda ise Amerika’nın caydırıcılığını kaybedeceğini belirtiyor.

Kerry, dünyayı Esed’e hesap sormaya çağırdı

Son birkaç gündür Suriye konusunda yoğun diplomasi yürüten ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, dün düzenlediği basın toplantısında Esed rejimine karşı net ve güçlü ifadeler kullandı. Şam’ın Doğu Guta bölgesinde kimyasal silah kullanıldığını gösteren görüntülerin ‘gerçek’ olduğunu belirtti. Saldırıya dair ellerinde ek bilgiler olduğunu, bunları daha sonra açıklayacaklarını söyledi. Şam’ın, BM denetçilerinin katliam bölgesine hemen girmesine izin vermemesi ve bölgeyi beş gündür bombalamasının delilleri yok etme amaçlı olduğunu ifade etti. Katliama bir karşılık verilmesini değerlendirdiklerini dile getirirken, tüm ülkeleri de kimyasal silah kullanımının hesabını sormaya çağırdı.