Çinli muhalif Chen Guangcheng yeni evi New York’ta

Çinli muhalif aktivist Chen Guangcheng cumartesi sabahı New York Greenwich Village’teki yeni evine ulaştı. Mayıs ayının başından bu yana Amerika’nın da içinde olduğu pazarlıkların merkezindeki Çinli ama muhalif üç haftalık bir bekleyişin ardından Amerika’ya gelebildi.

Mayıs ayında Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın Çin’de olduğu sıralarda ev hapsinden kaçan Guangcheng, tüm dünyanın ilgisini üstüne toplamıştı. Greenwich’te kısa bir açıkhava basın açıklaması yapan muhalif Çin Amerikan Büyükelçiliği’ne ve Çin devletine gösterdikleri kolaylıktan dolayı teşekkür etti. Chen “Umarım bundan sonra da açık politikalarına devam eder ve insanların saygısını toplarlar.” diyerek Çin devlet yetkililerine mesaj gönderdi.

New York Üniversitesi’nde Chen için hukuk alanında eğitimine devam etmesini sağlayacak bursu bulan Profesör Jerome A. Cohen ünlü muhalif adına Çin’le yapılan pazarlıkla ilgili de önemli açıklamalarda bulundu. Çinli yetkililer Chen’in irtica etmesine izin vermemişlerdi. Bu onlara göre ülkelerini küçültücü bir eylem olacak ve kendilerini uluslararası insan hakları arenasında istenmeyen bir pozisyona düşürecekti. Bu nedenle Chen’in eğitimine devam edeceği vurgusunda bulunulmuş, vizesi de buna göre ayarlanmıştı. Profesör Cohen, “Pekin yönetimi bu konunun yerel düzeyde etkisini en aza indirgeyecektir. Çünkü isteyecekleri en son şey baskı altındaki insan hakları savunucularının Chen’in yöntemini ülkeden kaçış için bir yol olarak benimsemesi.” şeklinde konuştu. Çinli yetkililer olayın ‘pazarlık’ ya da ‘anlaşma’ olarak anılmasını da istemiyor. Onlara göre yaşananlar için kullanılabilecek en uygun ifade: ‘karşılıklı uzlaşma’.

İki çocuğu ve eşiyle Amerika’ya varan ve uçuşuna ancak saatler kala yolculuktan haberdar olan Guangcheng, ‘mutlu’ değil, ‘duygulu’ olduğunu söyledi. Chen’i Çin’den çıkartma görüşmeleri oldukça karışık ve yoğun pazarlıklarla geçti. Chen bacağının kırılmasına neden olan ev hapsinden kaçışının ardından tedavi gördüğü hastaneye yatırılmıştı. Görüşmelerde kendisine geçici bir ikametgahın ve güvenliğin sağlanacağını söyleyen Amerikalı yetkililere Çin’de kalacağını söyleyen Chen, yetkililerin hastaneyi terketmesinden yalnızca saatler sonra fikrini değiştirmiş ve Amerika’ya gelmek istediğini belirtmişti. Chen’in bu isteği görüşmelerin seyrini tamamen değiştirdi.

Obama iç politikada da Chen olayına müdahale şekliyle insan hakları savunucuları ve Cumhuriyetçilerden yoğun eleştiri aldı. Romney, yardım isteyen Chen’e Amerika’nın tam anlamıyla yardım etmediğini söyledi. Ancak sadece 3 hafta içinde Chen’in isteğinin yerine getirilmesi Obama’nın hanesine artı bir puan olarak eklendi.

Chen evde okuyarak hukuk diplomasını almış gözleri görmeyen bir sivil aktivist. 2005 yılında Çin’in Shandong bölgesinde yaşayan kadınların kürtaja zorlanması ve kısırlaştırılmaları ile ilgili savunmalarından dolayı Çin yönetimiyle arası tamamen açıldı. Uluslararası hukuk uzmanlarına göre ‘asılsız’ suçlamalarla 5 yıl boyunca hapiste kalan Chen 2010 yılında cezasını doldurmasına rağmen evinde de Çin yönetimin tarafından rahat bırakılmadı. Chen’in kimseyle görüşmesine izin verilmedi ve evine telefon yasağı getirildi. Dışarı da çıkamayan Chen 2010 yılında hazırlayıp internete servis ettiği görüntülerden dolayı Çin polisinden işkence gördü. Şimdi Chen, geride kalan akrabaları için endişeli olduğunu söylüyor.

Amerika Çin’le ilişkilerini Chen yüzünden germeye niyetli değil

Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan bir açıklama ise Çin devletine Chen Guangcheng olayını başından itibaren yönetme tarzıyla ilgili övgülerde bulundu. Çin’in olayı ‘olağan ve küçük gösterip’ ‘çatışmaya mahal bırakmadan’ çözdüğü belirtildi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland “Çin’in Chen’in Amerika’da okuma isteğini anlayışla karşılamasını ve bu konuyu çözümlemedeki tavırlarını da takdirle karşılıyoruz.” şeklinde açıklamada bulundu.  
Öte yandan politik analistler Çin’in asıl tavrının Chen evine geri dönmek istediğinde belli olacağını belirtiyor.