İran seçimlerini ‘ılımlı aday’ Hasan Ruhani aldı

İran’da önceki gün yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy sayımı tamamlandı.

İçişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre halk, beklentilerin aksine en büyük desteği yüzde 51 ile ‘ılımlı aday’ Hasan Ruhani’ye verdi. Seçimleri ilk turda kazanarak zarefini ilan eden Eski Millî Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreteri Ruhani, en yakın rakibinden üç kat daha fazla oy aldı. İran’daki seçimlerin sonucu, dünya medyasında  geleneksel siyasi yapılanmanın ekonomik ve siyasi sebeplerle halk tarafından cezalandırıldığı şeklinde yorumlandı.

Katılımın yüzde 70 civarında olduğu seçimlerde aldığı açık ara galibiyet sonrasında Ruhani, 3 Ağustos’ta İran’ın yeni cumhurbaşkanı olarak işbaşı yapacak. Uzmanlar, Ruhani döneminde özellikle İran dış politikasında önemli bir değişiklik olmasının beklenmediğini, dini lider Hamaney’in mutlak kontrolü altındaki rejimin ülkenin tartışmalı nükleer programı ve Suriye’deki kanlı iç savaş konularındaki tavrını aynen sürdüreceğini belirtiyorlar. Rejimin adaylığını engellemediği Ruhani’nin uluslararası medyada kendisini takdimde kullanılan ‘ılımlı’ sıfatını ne derece hak ettiği de tartışılıyor. Hamaney’e sadık 12 üyeden oluşan Konsey, mevcut Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın başdanışmanı İsfendiyar Rahim Meşai ve eski cumhurbaşkanlarından Ali Ekber Haşimi Rafsancani’nin de aralarında olduğu 600’den fazla aday adayını veto etmişti. Konsey’in adaylığını onayladığı ve önceki günkü seçimlerde yarışan 6 kişi arasında ise yalnızca Ruhani’nin ülkedeki geleneksel siyasi çizginin dışında yer aldığı yorumları yapılmıştı. Rafsancani gibi eski cumhurbaşkanlarından Muhammed Hatemi de oyunun Ruhani’den yana olacağını açıklamıştı.

Yaklaşık 76 milyonluk İran’da 50 milyon civarında seçmen bulunuyor. Ülke, seçimlerin dış gözlemciler tarafından denetlenmesine izin vermezken, oylamaları takip eden gazeteciler de ciddi kısıtlamalarla karşılaşıyor. Mevcut cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın 2. kez bu göreve seçildiği 2009 yılındaki bir önceki oylama sonrasında hile iddiaları nedeniyle muhalif adayları destekleyen halk sokaklara dökülmüş, güvenlik güçlerinin sert müdahalesi ile çıkan olaylarda 10’larca insan hayatını kaybetmişti.

Diplomat Şeyh

Dün yapılan tasnife göre seçim öncesinde iddialı görülen Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bakir Kalibaf yüzde 16, devam eden nükleer müzakerelerde İran’ı temsil eden Said Celili yüzde 12 ve eski dışişleri bakanı Ali Ekber Velayeti ise ancak yüzde 6 oy oranı yakalayabildi.

Ruhani, İran’ın gizliden geliştirdiği uranyum zenginleştirme programının ortaya çıkarılması sonrasında 2003-2005 yılları arasında ülkesi adına dünya güçleri ile müzakereler yürütmüş, bu görüşmeler sonrasında da İran söz konusu programı askıya almayı kabul ederek üzerindeki uluslararası baskıyı azaltmıştı. Beş yabancı dil (İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça ve Arapça) bilen ve Birleşik Krallık’ta hukuk doktorası yapmış olan Ruhani, bu dönemde sergilediği uzlaşmacı tavırla tanınmış ve dini eğitiminin yanı sıra müzakere yeteneğine de atıfla ‘Diplomat Şeyh’ lakabı ile anılır olmuştu. Seçim kampanyası döneminde “dünya ile yapıcı bir etkileşim” merkezli dış politika ve vatandaşları için de “temel haklar sözleşmesi” oluşturma ve siyasi hükümlüleri salıverme vaatlerinde bulunan Ruhani’nin hangi alanlarda ne gibi adımlar atacağı merak konusu.