İsrail’de erken seçim

Son seçimlerin üzerinden henüz iki yıl geçen İsrail, bir kez daha sandık başında.

Erken seçimler, başbakanlıkta dördüncü dönem için yarışan sağcı lider Netanyahu için referandum niteliğinde. Merkez sol ittifak Siyonist Birlik ile Netanyahu’nun Likud’u başa baş gözükürken, seçimlerin ardından ülkeyi uzun koalisyon pazarlıkları bekliyor.

İsrail bugün erken seçimler için sandık başına gidiyor. 5,6 milyonu aşkın seçmen, kaosun yaşandığı Ortadoğu’da İsrail’i önümüzdeki dört yıl yönetecek kadroları belirleyecek.

Üç dönem iktidarda bulunan “Bibi” lakaplı sağcı lider Binyamin Netanyahu, seçimleri kazanarak ülkenin en uzun süre görev yapan başbakanı unvanını elde etmek istiyor. Ancak anketler, Netanyahu’nun Likud Partisi ile İşçi Partisi ile Hatnuah (Hareket) Partisi’nin oluşturduğu  merkez sol ittifak Siyonist Birlik’in kafa kafaya olduğunu gösteriyor. Birçok ankete göre 120 sandalyeli mecliste Likud ve Siyonist Birlik, 23’er vekil kazanıyor.

İsrail Kanal 2 Televizyonu’nun son anketi ise İşçi Partisi lideri Isaac Herzog ile Hatnuah lideri Tzipi Livni’nin eşbaşkanlığındaki ittifakın Likud’dan 4 sandalye daha fazla alarak 25 vekil çıkaracağını gösterdi.

Dünyanın yakından taklip ettiği seçimler, adeta Netanyahu için referanduma dönüşmüş durumda. Ülkede Netanyahu’ya karşı artan bir öfke ve büyüyen bir değişim talebi var.  Cuma günü yayınlanan bir ankete göre İsraillilerin yüzde 72’si değişim istiyor. Çeyrek asırdır İsrail siyasetine damga vuran sağcı başbakan, aralık ayında koalisyon ortağı iki bakanını kovarak erken seçim kararı aldığında güçlenerek başbakanlık koltuğuna yeniden oturmayı umut ediyordu. Ancak, Netanyahu’ya destek lüks harcamalarını ifşa eden raporların ardından düştü.

Eski Likud’lu Moshe Kahlon tarafından yeni kurulan Kulanu Partisi de  Netanyahu’nun tabanından destek buluyor.  65 yaşındaki İsrail başbakanı, ekonomi yönetimi ve sosyal refah  konularında başarısız bulunuyor. Netanyahu, geçen yaz Gazze’ye gerçekleştirilen 51 günlük kanlı saldırıları “başarı” olarak sunsa da birçok İsrailli, 2 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybettiği operasyonun İsrail’in güvenliğine katkısını sorguluyor.

Netanyahu, kampanya boyunca İsrail’in varlığına yönelik en büyük tehdit olarak gördüğü İran nükleer programı ve güvenlik konularına vurgu yaptı. Filistin topraklarında yasadışı Yahudi yerleşim birimi inşasına devam edeceğini, Filistin devletinin kurulmasına izin vermeyeceğini söyledi. İsrailli gazetecileri, kendisini iktidardan indirmek için kurulan uluslararası bir kumpasın parçası olmakla suçladı. Siyonist Birlik ise artan ev ve kira fiyatlarına, eğitim ve sağlık alanındaki sorunlara gelir dağılımındaki eşitsizliklere dikkat çekti. Bu alanlarla iyileşme vaat etti.

KOALİSYON SENARYOLARI

İsrail’in Batılı liberal müttefikleri,  ‘güvercin’ Yitzhak Rabin’in, Netanyahu’nun akıl hocası Yitzhak Shamir’i mağlup ettiği 1992 seçimlerinin tekrarını bekliyor.  Herzog-Livni ittifakının kazanarak diğer küçük partilerle koalisyon hükümeti kurulması ümit ediliyor. Ancak böyle bir sonuç çıksa bile başta Filistin ile barış konusu olmak üzere dış politikada büyük bir değişiklik beklenmiyor. Merkez sol ittifak da Netanyahu gibi ABD’nin  İran’la imzalayacağı bir nükleer anlaşmanın İsrail için büyük bir tehdit olduğu görüşünde. İttifakın lideri Herzog,  Filistin’le barış konusunda ise müzakerelerin yeniden başlaması için çalışacağı sözüne rağmen bu konudaki en büyük engel olan Filistin topraklarındaki Yahudi yerleşim birimi inşaatlarını durdurma konusunda herhangi bir taahhütte bulunmadı.

Merkez sol ittifakın iyimserliğine ve halktaki, “Bibi olmasın da kim olursa olsun” eğilimine rağmen Netanyahu’nun yeniden hükümeti kurma görevini alması ihtimali yüksek. Daha önce 19 vekille bile başbakanlık koltuğuna oturmayı başaran “Kral Bibi”,  aşırı sağcılar, Ortodoks Yahudiler ve küçük merkez partilerle hükümeti kurmak için yeterli 61 sayısına rahat ulaşabilir. Merkez sol içinse koalisyon aritmetiği daha zor gözüküyor. Uzmanlar Likud ile Siyonist Birlik arasında büyük koalisyon ihtimalini de dışlamıyor.

ARAPLAR İLK KEZ TEK LİSTE İLE GİRİYOR

Seçimlere dört Arap partisi ise ilk kez aynı çatı altında giriyor. Anketler, Birleşik Arap Listesi’nin sandıktan üçüncü parti olarak çıkabileceğine işaret ediyor. Arap partileri, şimdiye dek 120 sandalyeli meclise 11 civarında milletvekili gönderebiliyordu. Ortak listenin 14 kadar vekillik alabileceği ifade ediliyor. Herhangi bir koalisyon hükümetinde yer alması beklenmeyen Birleşik Arap Listesi, anamuhalefet partisi olabilir.

Eski haber spikeri Yair Lapid’in başkanlığındaki merkez Yesh Atid Partisi’nin 12, eski İletişim Bakanı Kahlon’un Kulanu (Hepimiz) Partisi’nin de en az 10 sandalye alması bekleniyor. Her iki büyük partiyle koalisyon kurmaya açık Kulanu’nun, başbakanı belirleyici unsur olacağı ifade ediliyor. ‘İsrail devletine sadakati olmayan Arap vatandaşlarını kafalarını kesmekle’ tehdit ederek tepki toplayan İsrail’in “şahin” Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman’ın Yisrael Beitenu (Evimiz İsrail) Partisi’nin ise  5-6 vekil kazanması öngörülüyor.