ABD merkezli biyoteknoloji şirketi Moderna tarafından geliştirilen Kovid-19 aşısının yüzde 94,5 oranında etkili sonuç verdiği haberi, küresel salgının yakın gelecekte sona ereceğine dair umutları artırdı.
Moderna’nın geliştirdiği aşı nasıl koruyor, yan etkileri neler, kaç paraya satılması bekleniyor, hangi ülkeler ilgileniyor, Pfizer-BioNTech aşısı ile farkı ne?. İşte Moderna’nın geliştirdiği aşı ile ilgili merak edilenler sorular ve cevapları:
AŞI NASIL KORUYOR?
Pfizer BioNtech işbirliğinde geliştirilen aşı ile benzer bir teknoloji kullanılarak geliştirilen Moderna aşısı da virüse İspanyolca ‘korona’ yani ‘taç’ adını veren sivri uçların sentetik olarak laboravutar ortamında üretilmesini hedefliyor. mRNA olarak bilinen ve virüsün sivri uçlu proteinlerini taklit eden genetik maddeler insan vücuduna zerkedildiğinde çoğalmaya başlıyor ve bu şekilde bağışıklık sistemini tetiklemesi hedefleniyor.
Her iki aşının da etkin olabilmesi için birkaç hafta arayla iki doz uygulanması gerekiyor.
YAN ETKİLERİ NELER?
Moderna’nın geliştirdiği Kovid-19 aşısı için yapılan denemelerde aşının güvenliğine dair herhangi kaygı verici gelişmenin rapor edilmediği ve ciddi yan etkilerin gözlenmediği bildiriliyor. Görülen bazı yan etkilerin aşı yapılan kolda hafif ağrı, yorgunluk hissi ve başağrısı şeklinde olduğu belirtiliyor.
KAÇ DERECEDE SAKLANMASI GEREKİYOR?
Moderna’nın geliştirdiği Kovid-19 aşısının en büyük avantalarından biri standart buzdolabında saklanabilecek olması. Aşıyı geliştiren araştırmacılar aşının 2 ila 8 derece santigrad düzeyinde 30 gün boyunca, eksi 20 derecede ise altı aya kadar saklanabileceğini belirtiyor.
Pfizer-BioNTech’in geliştirdiği aşı ise ancak eksi 70 ila 80 derece santigrad düzeyinde korunabiliyor. Aşının korunabilmesi için çok düşük ısıya gerek duyulması, fiyatı onbinlerce doları bulabilen soğutuculara yatırım gerektirmesi ve genel dağıtımında çıkabilecek zorluklar açısından dezavantajlı konumda.
FİYATI NE OLACAK?
Kovid-19 aşısı ile ilgili araştırmalarını daha ilk başından kâr amaçlı olarak yürüttüğünü açıklayan Moderna, geliştirilmekte olan Kovid-19 aşıları arasında en pahalı olanı. Moderna iki doz aşı için 50-60 dolar (yaklaşık 380-450 tl) arası bir fiyat belirlemesi bekleniyor.
Pfizer’ın iki doz aşısı halen ABD’de yaklaşık 40 dolara (yaklaşık 310 tl) satılıyor. Denemelerde son aşamaya gelen diğer aşılardan biri olan Oxford Üniversitesi-Astra Zeneca tarafından geliştirilmekte olan aşının bir dozunun 3 sterlin (yaklaşık 30 tl), Johnson&Johnson ve ayrıca Sanofi-GSK tarafından geliştirmekte olan aşıların bir dozunun ise yaklaşık 10 dolardan (yaklaşık 80 tl) satışa sunulması bekleniyor.
HANGİ ÜLKELER İLGİLENİYOR?
Moderna öncelikle ABD pazarını hedefliyor. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri ve ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı tarafından federal düzeyde fonlanan aşı çalışmalarında şirket ABD hükümetinden yaklaşık 2 buçuk milyar dolar destek aldı. Moderna, ABD Başkanı Donald Trump’ın aşı programı Operation Warp Speed’in en büyük umudu olarak görülen bu aşının 20 milyon dozunu 2020 yılı sonu itibariyle yalnızca ABD’de piyasaya sürmeyi hedefliyor.
YOKSUL ÜLKELER MODERNA’NIN AŞISINA NASIL ERİŞEBİLECEK?
Hem fiyatının yüksekliği hem de ABD hükümetiyle bağlantısı sebebiyle Moderna’nın geliştirdiği aşının dünya çapında kullanıma sunulması için henüz beklemek gerekiyor.
Moderna’nın satış için planladığı fiyatın yüksekliği, Birleşmiş Millletler’in Kovid-19 aşılarının yoksul ülkelere erişimini kolaylaştırmak adına başlatığı Covax destek programı kapsamında desteklenmesini zorlaştırıyor.
Aşıya erişimin zorluğu karşısında Moderna pandemi bitene kadar aşının patent hakları ile ilgili dayatmada bulunmayacağını açıkladı. Bu sayede aşının Çin ya da Hindistan gibi üretici ülkelerde daha düşük fiyata üretilmesinin önünün açılabileceği belirtiliyor.
