Zikirler neden sayıyla çekilir?

Kur’an-ı Kerim’de farklı ayetlerde pek çok sayı geçiyor. İbadetlerin de bazıları adetlerle çevrelenmiş. Sözgelimi namaz beş vakit. Ardından tavsiye edilen tesbihler, 33’er kere çekiliyor. Bilelim bilmeyelim hepsinin birer hikmeti var.

Sayılar yalnız bir’in kendi dalgalanışı/ Sayılar kemiyetin keyfiyeti anışı’ diyor şiirinde Necip Fazıl Kısakürek. İnsan ömrünün bir sınırı vardır ya da uyuma saatinin, koşma hızının, bir saatte yapacaklarının… İnsan varsa sınır, sınır varsa da sayı vardır.

Ayet-i kerimede “Rabb’in katında bir gün, sizin saymakta olduklarınızdan bin yıl gibidir.” (Hac Sûresi/47) buyrulur. Ahirette ‘1’ günün sınırı ve sırrı ‘1000’ yıla denk düşer.

Mevlânâ yokluğu, hiçliği, “Varlığın aynası nedir? Yokluk. Ahmak değilsen yokluğu seç… Bir yerde yokluk, noksan var mı, orası, bütün sanatların, hünerlerin aynasıdır.” diyerek anlatır. Hiçliği anlatmak için sıfıra ihtiyaç duyulmuştur. Mevlânâ’ya göre ise yokluğun, hiçliğin tanımı ‘1’de yani tek olanda kaybolmaktır. Platon da evrenin uyumunu sayıların oluşturduğunu savunur. Pisagor ise evrenin derinliklerinin ancak sayılarla anlaşılabileceğini söyler.

Kur’an-ı Kerim’de verilen her sayının anlaşılsın ya da anlaşılmasın bir hikmeti olduğunu söylemeye gerek yok. İslâmî kaynaklarda Allah’ın bazı isimlerinin, bazı duaların belli sayıda tekrarlanmasıyla ilgili tavsiyelerin de aynı şekilde bir hikmeti olmalı. İlahiyatçı yazar Ali Demirel’in bu konuda söyledikleri, sayıların İslâm’daki önemine vurgu yapar nitelikte: “Hz. Muhammed (sas), 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahüekber demenin faziletinden bahseder. Ya da 70 defa istiğfar bazen 100 defa istiğfar çekiyor. Demek ki Hz. Muhammed’in (sas) hayatında sayılar var ve sayıların hikmeti, şifreleri var. Hayatımızda da açmamız gereken kapılar, her kapının anahtarı ve bu anahtarın sayılarla ifade edilen sembolleri var. Bu kapıları açabilmemiz için sayıların hikmetiyle yön bulabiliriz.”

Namaz bile beş vakit

İlahiyatçı Prof. Dr. Osman Güner ise sayıların önemini anlatmaya başlarken, “Namaz beş vakit, burada bile sayıyla karşılaşıyorsunuz.” ifadesini kullanıyor. Güner’e göre sayılar Allah ile ilişkinizde takip edilen manevî bir yol gibi. “İbadet ta’budiliktir.” diyen Güner, şöyle devam ediyor: “Yani ibadetleri Allah tayin eder kul da o şekilde yapar. Namaz beş vakit. İnsana bakan donanım itibarı ile demek ki beş uygun. Namazın detaylarında da sayılar var. İki rekât kılınması gibi. Kâbe yedi defa tavaf edilir. Çünkü Allah bu şekilde belirlemiştir. Bunun hikmeti var mıdır? Allah hiçbir şeyi hikmetsiz var etmemiştir. Biz bunu keşfedemeyiz. İç ve dış alemine bakan yönü itibarıyla sayıların hikmeti vardır.”

Efendimiz Hz. Muhammed’in (sas) bir sahabeye “Ayda üç gün oruç tut ya da haftada iki gün tut ya da bir gün tut, bir gün ye.” demesine dikkat çeken Güner, bu hadiste hikmetini bilmediğimiz ama net olarak ifade edilen sayıların var olduğunu söylüyor.

İlahiyatçı Süleyman Sargın da tesbihlerin sayılara uygun şekilde çekildiğinde duaların kabul olacağının sıkça rivayet edildiğini ifade ediyor. Örneğin namazlardan sonra 33 kere Sübhanallah, Elhamdülillah ve Allahüekber dememizin nedeni Efendimiz’in (sas) bir hadisi. Allah Resulü buyuruyor ki: “Her namazdan sonra 33 Sübhanallah, 33 Elhamdülillah, 33 Allahüekber ve ‘Lâ ilâhe illallâhü vahdehû lâ şerike leh lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü ve hüve alâ külli şey’in kadîr’ diyenin deniz köpüğü kadar günahı olsa da affedilir.” Süleyman Sargın da Osman Güner gibi sayıların hikmetini tam olarak bilememiz mümkün olmasa da güçlü rivayetlerin olmasının sayılara uygun yapılan ibadetlerin ve zikirlerin önemini ortaya koyduğunu ifade ediyor. Sargın, bir diğer örnek olarak Salât-ı Tefriciye’nin 4444 kere okunmasını gösteriyor. Bunun İmam-ı Kurtubî Hazretleri’nin rivayetlerine dayandığını anlatarak, Kurtubî’nin söylediklerini şöyle aktarıyor: “Bir kimse, çok önemli bir işinin veya önemli bir dileğinin gerçekleşmesi ya da üzerinde devam edip duran büyük bir belanın üzerinden çekilip gitmesi için Salât-ı Tefriciye’yi 4444 defa okuyup, bu mübarek salât ü selâm ile Yüce Peygamberimiz’i vesile edinse, hiç şüphe ve tereddüt yoktur ki, Yüce Allah, o kulunun istek ve muradının olması için hayırlı bir sebep yaratır ve ona muradını verir.”

İslâm’da sayılar denince akla gelen diğer bir konu da Esmaü’l-Hüsna. Süleyman Sargın, evliyaullahın Esmaü’l-Hüsna’yı ebced hesabına göre okumanın daha uygun olacağını söylediğini aktarıyor. Sargın’a göre, sayılara uygun şekilde çekilen Esmaü’l-Hüsna’nın duaların kabul edilmesi noktasında güçlü etkileri olduğuna dair rivayetler var. Bu rivayetler, çoğunlukla Allah dostlarının ve velilerin bununla amel ettiklerinde dualarının kabul olduğuna dair keşiflerine dayanıyor.