ABD, Çin’e B-52’lerle meydan okudu; bölgede ipler gerildi

Çin’in geçtiğimiz gün açıkladığı yeni ‘Hava Savunma Tanıma Sahası’nı (ADIZ) ABD, iki B-52 bombardıman uçağıyla delerken, Japonya’nın sivil yolcu uçakları da söz konusu kararını tanımadığını açıkladı.

Cumartesi günü açıklanan ve tartışmalı adaları da kapsayan yeni ‘Doğu Çin Denizi Hava Savunma Tanıma Bölgesi’yle ilgili gerginlik tırmanıyor. Çin, bölgeye girecek uçakların uçuş planlarını bildirmesi, çift yönlü telsiz bağlantısına geçmesi ve uçağın kimliğinin belirlenmesine yönelik sorulara doğru ve zamanında yanıt vermesi gerektiğini, aksi halde, silahlı kuvvetlerin acil savunma önlemlerine başvuracağını açıklamıştı.

Çin’in söz konusu hava sahası açıklamasının ‘gereksiz şekilde kışkırtıcı’ olduğunu ve bölgede istikrarsızlaştırıcı etki oluşturduğunu söyleyen ABD, Guam’dan kalkan iki silahsız B-52 uçağının ‘normal prosedüre göre’ Senkaku (Çin’in Diaoyu olarak adlandırdığı tartışmalı adacıklar) üzerinde uçtuğunu bildirdi.

Bölgeye giren uçakların kurallara uymasını isteyen ve kendilerine uçuş planı ve milliyet gibi detay bildiriminde bulunmaları gerektiğinde ısrar eden Çin, B-52’lerin uçuşunu doğruladı. Çin Savunma Bakanlığı, söz konusu bombardıman uçaklarının yeni hava savunma kurallarına meydan okuyarak, tartışmalı bölgede 11.00 ile 13.22 saatleri arası uçan bu uçakların ‘izlendiği’ni açıkladı.

Tayvan’ın da hak iddia ettiği tartışmalı adalarla ilgili ABD, Çin ile Japonya’nın bu sorunu tehditler ya da kışkırtıcı açıklamalarla değil, diplomatik yollarla çözmesini istedi. ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel, Çin’in açıkladığı kararla ilgili olarak, “Çin’in ilanı, bölgedeki statükoyu değiştirmek için istikrarsızlaştırıcı bir adım. Bu tek taraflı adım yanlış anlama ve yanlış hesaplama yapma riskini arttırıyor. Çin’in bu ilanı, ABD’nin bölgedeki askeri operasyonlarını hiçbir şekilde etkilemeyecek.” şeklinde konuştu.

Japonya, Çin’in kararını ‘hiçbir geçerliliği yok’, ‘tehlikeli eylem’ diyerek kabul etmedi. Japon Hükümet Sözcüsü Katsunobu Kato, Çin’in adımını eleştirerek, “Çin’in aldığı önlem, ülkemize zorla uygulanabilir özellikte değil. Uluslararası hukukta genel bir prensip olan açık denizlerde uçma hakkını adil olmayan bir şekilde ihlal ediyor.” ifadelerini kullandı.

ÇİN, ABD VE JAPONYA’YI UYARDI

Japonya’nın açıklamalarını ‘kesinlikle temelsiz ve kabul edilemez’ olarak niteleyen Çin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Yang Yujun ise, “Japon tarafının Çin’in karasularındaki egemenliğine karşı tüm hamlelerine ve uluslararası kamuoyunu yanıltacak ve bölgesel gerilim oluşturacak sorumsuz ifadelerine son vermesini istiyoruz.” dedi.

Sözcü Yang, ABD’yi de uyararak, Washington’un Çin’in ulusal güvenliğine saygı duymasını ve sorumsuz ifadelerden kaçınmasını istediklerini dile getirdi.

Öte yandan Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Qin Gang, Avustralya Dışişleri Bakanı Julie Bishop’un, Çin’in savunma önlemi ile ilgili kaygılarını dile getirdiği açıklamasına tepki gösterdi. Çin’in söz konusu hava savunma sahasıyla ilgili Avustralya’nın kritik açıklamasının tamamen yanlış olduğunu vurgulayan Qin, bunun kabul edilemez olduğunu belirtti. Çinli Sözcü, Avustralya’nın ikili işbirliğinin zarar görmemesi için yanlışını düzeltmesi çağrısında da bulundu.

Güney Kore Dışişleri Bakanı Yun Byung-se ise, Seul’de katıldığı bir forumda, Çin’in kararının çoktandır titiz olan Kuzeydoğu Asya’daki durumu başa çıkılması daha zor hale getirdiği yorumunu yaptı.

Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Avustralya da dahil olmak üzere 20’den fazla ülke, 1950’lerden beri kendi hava savunma tanıma bölgeleri kurdu.

JAPON HAVAYOLU ŞİRKETLERİ TOKYO’YU DİNLEDİ

Japonya’nın en büyük iki havayolu şirketi Japan Airlines (JAL) ve All Nippon Airways (ANA) da Tokyo’nun baskısı nedeniyle, Çin’in açıkladığı kurallara uymayacaklarını bildirdi. Ancak Singapur ve Qantas havayolu şirketleri, uçuş planlarını Çin’e bildirmeye başladı bile.,

Bazı kaynaklar, Japonya’nın havayolu şirketlerinin de bu kurala uyduklarını, gerekçe olarak ise güvenlik ve kötü bir senaryo ihtimalini gösterdikleri kaydedildi.

Öte yandan, söz konusu bölgenin ilanının, uluslararası hukuka ve teamüle de uyduğunu söyleyen Çin, geçtiğimiz gün Japonya’nın Pekin Büyükelçisi Kitera Masato’yu Dışişleri Bakanlığı’na çağırmış ve Tokyo’nun yeni hava savunma sahasıyla ilgili açıklamalarından dolayı Pekin’in duyduğu rahatsızlık iletilmişti.

Çin, yer altı kaynakları bakımından oldukça zengin olan Diaoyu adası ve ona bağlı adacıkların, Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu iddia ediyor. Japonya, geçen yıl Eylül ayında adalardan bazılarını ‘kamulaştırma’ girişimde bulunmuş ve bunun üzerine Çin’de düzenlenen Japonya karşıtı protestolarda birçok Japon şirketi zarar görmüştü.

Tarihi nedenlerden dolayı Çin ve Japonya arasında sık sık siyasi gerginlik yaşanıyor.