Petrol fiyatı yüzde 72 ucuzlarken Türkiye’de mazot yüzde 9 zamlandı

Ham petrolün varilinin 147 dolara çıktığı Temmuz 2008’de istasyonda 1 litre mazot 3,29 TL’ye satılırken, bugün petrolün varili 40 dolar seviyesine geriledi. Buna karşı bir litre mazot 3,60 TL. Ham petrol Temmuz 2008’den bu yana yüzde 72 ucuzlarken, o döneme kıyasla mazotun fiyatı yüzde 9 arttı.

Ham petrolün (Türkiye’nin de aldığı brent türü) varil fiyatı, 40 dolar seviyesine geriledi. Ancak Türkiye’de benzin ve motorin fiyatlarındaki ucuzlama, çok sınırlı kaldı. İndirimin önünde en büyük engel olarak Maliye’nin aldığı yüksek vergiler iken, döviz kurundaki artış da fiyatları olumsuz ekiliyor. Bu durum petrol fiyatlarındaki sert düşüşe rağmen, akaryakıt ürünlerinin ham petrolün zirve yaptığı dönemden bile bugün daha pahalı satılması gibi çarpık bir yapıyı ortaya çıkardı. Temmuz 2008’de ham petrolün fiyatı 147 dolara yükselirken istasyonda 1 litre  benzin 3,61 TL, 1 litre mazot ise 3,29 TL’den satılıyordu. Bugün ise ham petroldeki yüzde 72’lik düşüşe rağmen 1 litre benzin istasyonda 4,32 TL ve motorin ise 3,60 TL’den satılıyor.

Türkiye’de akaryakıttan alınan yüksek vergi ve artan döviz kuru, sürücülere ucuzlayan petrol fiyatlarının mutluluğunu yaşatmıyor. Ucuz akaryakıt için vergilerde indirim şart. Akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren bayi ve ana dağıtım şirketlerinin temsilci kuruluşları PETDER, TABGİS, PÜİS’de sık sık Enerji ve Maliye Yönetimi’ne seslenerek benzin ve motorin üzerinden alınan yüksek vergilerin düşürülmesini, aksi halde akaryakıt ürünlerindeki indirimin çok sınırlı kalacağı hatırlatması yapıyor.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre Ocak-Eylül 2015 döneminde Türkiye’de 16,6 milyon ton akaryakıt satışı gerçekleşti. Satışların 12,4 milyon tonu motorin, 2,2 milyon tonu biodizel ve 1,5 milyon tonu da benzine ait. Aynı dönemde 18 milyon ton ham petrol, 8,9 milyon ton motorin ve 170 bin ton da jet yakıtı ithal edildi. Türkiye’de akaryakıt fiyatları için sektörü yöneten kurum olan EPDK, en yakın erişilebilir piyasa olarak Fransa, İtalya, Almanya ve İngiltere’yi baz alıyor. Kurum, iç pazardaki benzin ve motorin fiyatlarının bu pazarlara göre anormal artış göstermesi halinde şirketleri önce uyarıyor. Aykırılığın düzeltilmemesi halinde ise 2 ayı geçmemek üzere tavan fiyat uygulaması başlatıyor.

Ham petrol daha da ucuzlayabilir

Ham petrol fiyatlarının daha da düşeceği belirtiliyor. Fiyatlardaki düşüşe en önemli etken olarak Petrol Üreten Ülkeler Teşkilatı’nın (OPEC) üretim kısıtlamasına gitmemesi gösteriliyor. Ayrıca Çin gibi büyük ekonomilerdeki yavaşlama ve talepteki düşüş de ham petrol fiyatlarını aşağı çekiyor. Uluslararası piyasalarda petrolün ucuzlamasına paralel Türkiye’nin ham petrol ithalat fiyatı da sürekli düşüyor. Ancak iç piyasada döviz kurlarının sürekli artış göstermesi, petroldeki düşüşün pompa fiyatlarına sınırlı yansımasına neden oluyor. Uzmanlar, petrol fiyatlarındaki değişimler dikkate alınarak yüksek vergilerin zaman zaman düşürülerek tüketicilerin korunması gerektiğine vurgu yapıyor. Aksi halde, ham petrol 20-30 dolar rakamlarına da gerilese Türkiye’de sürücüler pompadan benzin-motorin alırken bunu çok sınırlı hissedecek.