Dünyada petrol fiyatları düştükce Türkiye’de benzin zamlandı

Ham petrol fiyatlarındaki rekor düşüşe rağmen Türkiye’de benzin ve motorin pahalı satılıyor. Petrolün varili 147 dolara çıktığı Temmuz 2008’de istasyonda 1 litre benzin 3,61 liradan satılırken, petrol fiyatlarının 48 dolara gerilediği bugün benzin 4,55 liradan satılıyor. Nedeni, Maliye’nin aldığı yüksek verginin yanında son dönemde ekonomideki bozulmaya paralel dolar kurunda yaşanan artış.

Dünyada son aylarda sürekli düşen ham petrol fiyatlarının mutluluğunu, Türkiye’de vatandaşlar yaşayamıyor. Nedeni Maliye’nin aldığı yüksek vergi ve son dönemde yaşanan siyasi belirsizlik ve ekonomideki bozulmaya paralel sürekli artan döviz kuru. Türkiye,Benzin ve motorinden en fazla vergi (ÖTV, KDV) alan ülkeler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Yüksek vergi, akaryakıt ürünlerini pahalı sattırıyor. Vergiye ilave haziranda yapılan genel seçimler sonrası ortaya çıkan siyasi tablo içinden bir koalisyon hükümeti kurulamaması, döviz kurunu 2,7 lira seviyelerine yükseltti. Tam ham petrol fiyatlarının düştüğü döneme gelen kur artışı da benzin ve motorinin ucuzlamasını engelledi. Petrolün varili 147 dolara çıktığı Temmuz 2008’de istasyonda 1 litre benzin 3,61 liradan satılırken, sürücüler petrol fiyatının 48 dolara düştüğü bugün benzine 4,55 lira ödüyor.

Türkiye’de akaryakıt fiyatları 1 Ocak 2015’ten itibaren serbest bırakıldı. Ancak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), denetleyici kurum olarak pazarda fiyat hareketlerini izliyor. Kurul, akaryakıt fiyat oluşumu için  en yakın erişilebilir piyasa olarak Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere olmak üzere 4 ülkeyi baz alıyor. Kurul’un ana dağıtım şirketleriyle bayilerin mevzuata aykırı fiyat oluşumu veya ortak hareket ettiklerini tespiti halinde tavan fiyat koyma yetkisi bulunuyor. EPDK, son olarak Türkiye’de yapılan 2 ayrı seçim dönemi öncesi akaryakıt ürünlerine tavan fiyat koymuş ancak  bayi ve dağıtım şirketleri ‘ekonomik gerçeklerden uzak’ diyerek kararı eleştirmişti. EPDK’nın ayrıca, seçim öncesi tavan fiyat koyması ‘Sektör siyasete alet ediliyor’ tartışmalarına da neden olmuştu.

EN FAZLA PARAYI MALİYE ALIYOR

Son dönemde siyasî belirsizlik ve ekonomideki bozulmaya paralel döviz kurları hızlı bir artışa geçti. Aralık 15 sonunda 2,3 lira civarında olan dolar kuru, Ağustos 2015’te 2,7 lira gibi rekor seviyelere yükseldi. Kurdaki artış, petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 90’ını ithalat yoluyla temin eden Türkiye’de benzin ve motorin fiyatlarına olumsuz yansıdı. Ve pompada 1 litre benzinin fiyatının 4,55 lira (EPDK en yüksek işlem hicimli ilk 8 şirket fiyat ortalaması) ile, ham petrol varilinin 147 dolara çıktığı (Temmuz 2008) dönemin bile üzerine çıkmasına neden oldu. Rekor fiyat döneminde benzinin litresi istasyonda 3,61 liradan satılıyordu. 8 Ağustos EPDK fiyat ortalaması ise 4,55 TL. Bunun yanında Maliye’nin verginin de vergisini alması (ÖTV’nin KDV’si) pompa fiyatının düşmesini engelleyen bir diğer etken olarak öne çıkıyor. Sonuç olarak, dünyada ham petrol fiyatları rekor seviyede ucuzladı. Gelişmiş ülkelerde vatandaşlar, düşüş nedeniyle ucuz benzin-motorin kullanırken Türkiye’de bu indirim sevinci yaşanamıyor. Bunun için de öncelikle Maliye’nin yüksek vergilerde indirime gitmesi gerekiyor. Yine Ekonomi Yönetimi’nin döviz kurunda istikrarı sağlaması, akaryakıt fiyatlarını aşağı çekecektir.