Beyzbol nasıl oynanır, kuralları nelerdir?

Amerikalıların dünyaya ihraç etmekte başarılı olamadığı spor dallarından biri beyzbol.

Maçların uzunluğu, haftanın 6 günü takımların maç yapması, oyun içinde heyecanın diğer spor türlerine göre düşük olması nedeni ile beyzbol çok eleştirilen bir spor dalı. Bunlara rağmen Amerikan halkının en fazla sevdiği üç spordan birisi beyzbol. Amerika dışında beyzbol Japonya, Karayip ülkelerinde tanınan bir spor dalı.

Aslında Anadolu insanın hiç de uzak olmadığı bir spor beyzbol. Bizde “çelik-çomak” olarak adlandırılan ve çocukların yalnızca oyunlarında kalmış oyunun ABD’de ete kemiğe bürünerek adına beyzbol denilmiş.

Beyzbol, dünya genelinde fazla rağbet görmese de ABD’de en popüler üç spordan biri. ABD topraklarına bu spor nasıl geldiği konusunda sağlam bir kaynak yok. Bu oyun 19. yüzyılın ortalarından itibaren yeni kıtada popüler olmaya başladığı biliniyor.

1871 yılında Ulusal Lig (National League) ve 1901 yılında Amerikan Ligi (American League) kuruldu. 1905 yılından beri her yıl bu iki ligin şampiyonları, dünya şampiyonluğu için sezon sonunda karşı karşıya geliyor. Bu iki ligin birlikte oluşturduğu en büyük beyzbol ligine “Major League Baseball (MLB)” deniyor.

Beyzbol sezonu diğer tüm popüler spor dallarından daha uzun sürüyor. Her bir takım sezon boyunca 160’dan fazla maça çıkıyor. Sezon açılışları ise genellikle Nisan ayının ilk pazar günü başlıyor, Ekim ayının ilk pazarında normal sezon karşılaşmaları son buluyor.

Ulusal ligde doğu, batı ve merkez konferanslarında toplam 14 takım mücadele ediyor. Amerikan liginde ise doğu, batı ve merkez konferanslarında toplam 16 takım bulunuyor.

Normal sezon sonunda her iki ligin 3’er konferansında birinci olan takım ile, her iki ligin birer en iyi ikincisinden (wild card) oluşan 8 takım “division series” denilen playoff maçları başlıyor.

Division Series’te takımlar 5 maç üzerinde karşılaıyor. Bu seride galip gelen takım eşleştiği rakibini eleyen 2’şer takım, kendi liglerinin şampiyonu olmak için, 7 maç üzerinden bu defa şampiyonuk mücadelesi veriyor. Şampiyonluk serisinde eşleştiği takımı yenen ise Amerikan Ligi ya da Ulusal Lig şampiyonu unvanını elde ediyor.

Nihayetinde Amerikan Ligi ile Ulusal Lig şampiyonları 7 maçlık “World Series” ile beyzbolda yılın en büyüğünü belirlemek için karşı karşıya geliyor. Bu seriyi kazanan takım dünya şampiyonu oluyor ve Japanyo’nın şampiyonu ile gösteri mahiyetinden öte bir anlam taşımayan maça çıkmaya hak kazanıyor.

BEYZBOL UYUNUNUN KULLARLARI NELERDİR?

Beyzbol, “umpire” genelde 4 hakemin kontrolünde 9’ar oyuncudan kurulu iki takım arasında oynanıyor. Beyzbol, her takımın her birinde birer kez hücum ve savunma pozisyonunda olduğu 9 devre (inning) olarak oynanıyor. Her inning’in ilk devresine ‘top’ ve ikinci devresine ‘bottom’ denir.

Beyzbol sahasında bir baklava dilimini andıran her bir köşesi 27 metre uzunluğundaki kare alanda (diamond) 4 adet “base (kale)” vardır. Top atıcı (pitcher) ile topa vurucu (batter) arasındaki mesafe 18.4 metredir. Vurucunun arkasındaki maskeli oyuncuya ise “catcher” denir.

Beyzbol oyununda, top atıcı ve yakalayıcı, topa vuran kişiyi oyun dışı bırakmaya, vurucu da kaleleri oyun dışı kalmaksızın aşıp, sayı kazanmaya çalışır. Hücumdaki takımın her oyuncusu sırayla sayı kalesine gelir ve top atıcının sayı kalesinin arkasında duran yakalayıcıya attığı topa, sopayla (bat) vurmaya çalışır. Topun nizami şekilde atılıp atılmadığına ‘catcher’ın hemen arkasında duran hakem karar verir.

Vurucu oyuncunun nizami gelmiş bir topa vuramamasına “strike” denir. 3 defa “strike” yapan vurucu oyuncu, hakkını kaybederek oyun dışı (strikeout) kalır. Bir devrede 3 oyuncusu “out” olan vurucu takım (hücum takımı), hücum hakkını kaybederek savunma takımı pozisyonuna geçer. Top atıcının, topu nizami atamamasına ise, “ball” denir. Atıcı 4 kez nizami atış yapamaz ise, rakibi olan top vurucu, ilk kaleye yürür.

Atıcının nizami attığı topa, vurucu da nizami bir şekilde vurmayı başarırsa, “base steal” denen kale kapma yarışı başlar. Topa vuran oyuncu sopayı atarak ilk kaleye doğru koşar. Rakip takım ise, vurulan topu yakalayıp, vurucudan önce topu ilk kaledeki elemanına ulaştırmaya çalışır. Eğer, rakip takımın elemanı, bir ayağı kaledeyken arkadaşlarının attığı topu, vurucu kaleye ulaşmadan tutarsa, vurucu oyun dışı (groundout) kalır. Ancak, vurucu top geri gelmeden ilk kaleye ulaşırsa (safe) o kaleye yerleşir ve bir başka arkadaşının vurucu platformuna yerleşmesine imkan verir. Eğer topun gelmesi gecikirse, vurucu ikinci kaleye doğru da koşabilir. Dördüncü kaleye ulaşan her oyuncu takımına 1 sayı kazandırır. Eğer vurucunun vurduğu topu rakip takım, havada yakalarsa, vurucu yine oyun dışı (flyout) kalır.

Beyzbolda en değerli vuruşa sayı turu (home run) denir. Top vurucu, iyi bir vuruşla topu sahanın dışına gönderirse, “home run” yapmış olur. Bu durumda vurucu oyuncu, başarısızlık riski olmadan rahatça 4 kaleyi de koşarak sayı yapar. Eğer diğer kalelerde kendisinden önce yer kapmış takım arkadaşları da varsa onlar da sayı turuna katılır. Böylesi durumlarda, ‘home run’ vuran oyuncu, kalelerde kaç arkadaşı varsa, takımına o kadar sayı kazandırmış olur.

9 ‘inning’ sonunda en çok sayıyı kazanan maçı kazanmış sayılır. Eğer eşitlik olursa maç, bir takım önde tamamlayıncaya kadar sürekli bir ‘inning’ daha uzar.

Bir maçın kaç saat süreciğine dair zaman kısıtlaması yoktur. Genelde bir beyzbol maçı 3.5 saat kadar sürer. Ancak eşitiliğin normal 9 inning içinde bozulmaması durumunda maçın bitiş zamanı da uzar.