İran da sahaya indi petrol 28 doların altında

Uluslararası müeyyidelerin kaldırılmasının ardından petrol üretiminin daha da artacağı beklentisi ile brent petrolün varil fiyatı 28 doların altına inerek 12 yılın en düşük seviyesini gördü. Temmuz 2008’de ham petrolün fiyatı 147 dolar ile rekor seviyeye yükselmişti. Petroldeki düşüşe rağmen Türkiye’de akaryakıt ucuzlamıyor.

Brent petrolü, İran’a uygulanan uluslararası yaptırımların kaldırılması ve buna bağlı olarak, küresel arz fazlası ortamında, ülkenin petrol ihracatının yolunun açılmasının ardından kayıplarını derinleştirdi ve bir süreliğine varil başına 28 doların altına inerek, 12 yılın en düşük seviyesine indi. Vadeli petrol kontratları Londra’da yüzde 4,4 kadar düşerek Kasım 2003’ten bu yana en düşük seviyesine geriledi. Bloomberg HT’de yer alan habere göre İran Ticaret ve Uluslararası İşler Bakan Yardımcısı Amir Hossein Zamaninia, pazar günü yaptığı açıklamada, “İran, kısıtlamaların kaldırılmasının ardından, üretimi ve ihracatı günlük 500.000 varil artırmaya başlıyor.” dedi.

Haberde Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali al-Naimi, fiyatların artacağını ve piyasa güçlerinin ve üretici ülkeler arasındaki işbirliğinin nihayetinde istikrara ulaşılmasını sağlayacağını kaydetti. Sydney’de CMC Markets baş analisti Ric Spooner, “Petrol fiyatları üzerinde, aşırı arz kaynaklı, süregelen bir negatif baskı var.” dedi ve “İran’ın durumu yeni değil, ancak yaptırımların kalktığı bir noktaya geldik ve bu, önümüzdeki haftalarda piyasalar için kilit odaklanma konusu olacak. Soru, kısa vadede ne kadar arzın gelebileceği” şeklinde görüş bildirdi. Zürih’te UBS Group AG analisti Giovanni Staunovo, “İran’ın muhtemel petrol üretimi artışı daha olumsuz bir dönemde gelemezdi.” şeklinde görüş bildirdi.

Petrol fiyatları, Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu’nun (OPEC) küresel arz fazlası ortamında üretim kotasını kaldırması ile birlikte, 2015 yılında düştü ve düşüşünü üçüncü yıla genişletti. İran Petrol Bakanlığı ve ulusal petrol şirketi yetkilileri, bu ay yaptıkları açıklamalarda, İran’ın ihracatını artırarak kaybettiği pazar payını geri almaya çalıştığını ve fiyatlar üzerinde baskı oluşturma niyeti taşımadığını kaydettiler.
Ucuzluk Türkiye’ye uğramadı
Ham petrolün (Türkiye’nin de aldığı Brent türü) varil fiyatı, 27 dolar seviyesine geriledi. Ancak Türkiye’de benzin ve motorin fiyatlarındaki ucuzlama, çok sınırlı kaldı. İndirimin önünde en büyük engel olarak Maliye’nin aldığı yüksek vergiler iken döviz kurundaki artış da fiyatları olumsuz ekiliyor. Ucuz akaryakıt için vergilerde indirim şart. Bu durum petrol fiyatlarındaki sert düşüşe rağmen, akaryakıt ürünlerinin ham petrolün zirve yaptığı dönemden bile bugün daha pahalı satılması gibi çarpık bir yapıyı ortaya çıkarıyor. Temmuz 2008’de ham petrolün fiyatı 147 dolara yükselirken istasyonda 1 litre  benzin 3,61 TL, 1 litre mazot ise 3,29 TL’den satılıyordu. Bugün ise ham petroldeki anormal gerilemeye rağmen 1 litre benzin istasyonda 4,24 TL ve motorin ise 3,34 TL’den satılıyor.
İran, üretimi 500 bin varil artıracak
İran yaptırımların kaldırılmasının hemen ardından petrol üretimini artırma politikasını uygulamaya koyarak günlük petrol üretiminin 500.000 varil artırılması için harekete geçti. Petrol fiyatları, piyasaların İran’dan gelecek ilave petrol arzına hazırlanmasıyla dün 2003 yılından bu yana en düşük seviyeye geriledikten sonra tekrar yükselişe geçti. Brent ham petrolünün varil fiyatı 29,50 dolardan işlem görüyor. Shana haber ajansında yer alan habere göre, İran Petrol Bakanı Yardımcısı Rokneddin Javadi, “İran’ın yaptırımların kaldırılmasının ardından günlük üretimini 500.000 varil artırma kapasitesi var ve bu artışın gerçekleşmesi için gerekli talimat bugün verildi.” dedi. İran, yıllık 10 milyar metreküplük doğalgaz ile Rusya’dan sonra Türkiye’nin ikinci doğalgaz tedarikçisi konumunda. Batının yaptırımlarına rağmen petrolde ise Türkiye’nin talebinin yüzde 30’una yakın bir bölümünü İran karşılıyor.