Ebola nedir? Nasıl yayılır? Korunma yolları nelerdir?

Dünyada 5 bine yakın insanın ölümüne sebep olan Ebola virüsü hızla yayılmaya devam ediyor. İlk olarak Batı Afrika’da görülen hastalık şu anda bazı avrupa ülkeleri ve Amerika’da da bazı ölüm vakalarına sebep oldu.

Afrika kökenli olan Ebola virüsü hemorajik ateşe sebep olarak hayatı tehdit edici kanamalara ve organ yetmezliklerine sebep olabiliyor. İlk olarak maymun, şempanze ve yarasalarda tespit edilen virürsün insalara ise bir yarasa yoluyla geçtiği tahmin ediliyor.

Nasıl yayılıyor?

Hastalık, virüse yakalanan kişinin semptomları belirginleşmesinin ardından, vücüt sıvılarının bir başka kişiye geçmesi yoluyla yayılıyor. İnsanlar daha çok, hasta kişinin vefatı sonrası defin işlemleri esnasında enfekte oluyor. Tıbbi personel ise eldiven ve koruyucu maske kullanmadıklarında veya enfekte şırınganın batması sonucu virus kapabiliyor. Afrikada hastalığın epidemik bir şekilde yayılması ise hastanelerin sterilizasyon ve karantina şartlarının iyi olmamasından kaynaklanıyor.

Semptomlar:

Hastalığa ait bulgular genellikle hastalık etkeni ile karşılaşıldıktan 10 gün sonra başlar. Erken dönemde, ateş, terleme, halsizlik, baş ağrısı, eklem ve kas ağrıları gözlenmekte olup bir süre sonra bulantı-kusma, karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, kırmızı göz ve cilt döküntüleri ile hastalık şiddetlenir. Ek olarak göz, ağız, burun ve kulak gibi organlarda kanama gözlenebilir ve iç organ kanamaları da yaygın olarak görülür.

Komplikasyonlar:

Hastalığa yakalanan kişilerin büyük oranı kötüleşen semptomlar ve hayatı tehdit eden komplikasyonlar nedeniyle ölmektedir. Bunlardan bazıları, çoklu organ yetmezliği, hayatı tehdit eden kanamalar, sarılık, deliryum, sara nöbeti ve komadır.

Bazı kişiler ise virüsün vücutta oluşturduğu zayıf immünite engelini aşarak iyileşmektedir. Araştırmacılar henüz neden bazı kimselerin virüsü yenebildiğini fakat bazılarının ise virüse yenik düştüğü sorusunun cevabını bilmiyor. Şifa bulan hastalar virüsün zararlı etkilerinden uzun dönemde kurtulabiliyor. Bu dönemde hastalarda halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, saç dökülmesi, duyusal değişiklikler, göz, karaciğer ve testis iltihabı görülebilmektedir.

Tanı & Tedavi:

Malesef henüz bu hastalığı etkin bir şekilde tedavi edecek aşı veya ilaç bulunmamaktadır. Tanı alan hastalar sıklıkla destek tedavisi almakta ve komplikasyonlar açısından gözetim altında tutulmaktadır. Erken dönem semptomları pek çok diğer hastalıkla ortak olduğundan Ebola veya Marburg tanısı koymak oldukça zordur. Şüphelenilmesi durumunda, ELİSA ve PCR teknikleri ile tanı konulabilir. Tanı konulması durumunda hastalar destek tedavisi olarak sıvı replasmanı, kan basıncının korunmasına yönelik önlemler, oksijen desteği ve gerektiğinde kan ve ürünlerinin replasmanı ile izlenirler.

Korunma:

Virüsten en etkin korunma yöntemi maruziyetin önlemesi olarak özetlenebilir. Ayrıca,

*Hastalığın yoğun görüldüğü yerlere seyahat etmemek

* Özellikle sabunla veya alkol oranı yüzde 60 ve üzeri olan hijyen ürünleri ile elleri sık sık yıkamak

*Hastalık şüphesi veya hasta olduğu bilinen kişilerle temasın önlenmesi

*Genel infeksiyon önleme kurallarının uygulanması, örneğin enfekte materyallerle teması olan kişilerin koruyucu eldiven, maske ve gözlük kullanması, tek kullanımlık iğnelerin atılması ve sterilizasyon kurallarının izlenmesi

*Enfekte olmuş kişilerin cesedlerinin tüm güvenlik önlemleri alınarak defnedilmesi ile enfeksiyon etkeninin daha fazla yayılması önlenebilir.