Suikaste kurban giden Malcolm X ölümünün 50. yılında New York’ta anıldı

ABD’de sivil hak mücadelesinin bayrak isimlerinden olan ve suikaste kurban giden Malcolm X, ölümünün 50. yılında New York’ta anıldı.

Aktivist, aktör ve siyasetcileri buluşturan anma törenine kızı Malcolm X’in Ilyasah Shabazz da katıldı. 21 Şubat 1965 yılında New York’un Harlem semtinde vurularak öldürülen Malcolm X’in tam ismi El-Hajj Malik El-Shabazz’dı.

Malcolm X’in New York’un Harlem semtinde vurulduğu salonda düzenlenen programda, 1960’lı yıllara damgasını vuran Müslüman siyahi liderin insani ve mücadeleci kişiliği dile getirildi. Törende kızı Shabazz, babası için ‘‘Genç yaşında yapması gereken herşeyi yapmış biriydi.’’ dedi. Babasının hayatına çizdiği yolun bugün yalnızca siyahiler için değil herkese model olduğunu belirten Shabazz, “Malcolm’u tarif edebilecek söz; onun insan hakları ve sivil haklar hareketinin hayatının hep önceliği olmasıydı’’ dedi.

Malcolm X’i anma programına 300 kadar seçkin davetli katıldı. Kızı Shabazz, babasının dava insanı olduğunu hatırlatarak, “Bizlerin hayatının odağında hep iyi bir eğitim alma, ev sahibi olma, kariyer elde etme gibi şeyler vardır. Ancak babam hep en değerli şeyin insan hakkı olduğunu ve onun talep edilmesi gerektiğini savundu.’’ diye konuştu.

Anma törenine katılan aktivist Ron Daniels ise Malcolm X için, ‘‘Dürüst insandı ve inandığı değerler için yaşadı. Malcolm sen hep bizlerle birlikte yaşayacaksın.’’ dedi.

Anma törenine ayrıca aktör Delroy Lindo ile aktivist Ossie Davis de katıldı.

MALCOLM X KİMDİR?

39 yaşında iken öldürülen Malcolm X, 1925 yılında doğduğunda Malcolm Little olarak ismi kimliğine yazılır. ABD tarihinde Martin Luther King’den sonra en etikili Afro-Amerikan olarak anılan Malcolm X,  Müslüman siyahilerin temsilcisi ve insan hakları savunucusuydu. Hac vazifesini yerine getirene kadar yalnızca siyahi insanlara karşı suç işleyenlerle mücadele eden ve siyahi insanların haklarını savunan biri olarak biliniyordu. Ancak Mekke’de yaşadığı değişim Malcolm X’in dini anlayışına yeni bir perspektif kazandırarak, İslam’ın yalnızca siyahilere değil tüm insanlığa gelmiş bir din olduğunu idrak etmesini sağladı.

Henüz altı yaşındayken babası öldürülen Malcolm X, on üç yaşına basdığında ise annesi akıl hastanesine yerleştirilir. Daha sonra koruyucu bir aileye verilen Malcolm X, 20 yaşına girdiğinde haneye tecavüz suçu ile hapse atılır. Hapishanedeyken, ‘İslam Ümmeti’ (Nation of Islam) isimli siyahi hareketin üyesi olur. 1952 yılındaki şartlı tahliyesinden sonra hızla hareketin liderlerinden biri haline gelir. Malcolm X, Mekke yolculuğuna kadar Amerika’nın siyahlarla beyazların ayrılması fikrini savunur.

1964 yılının Mart ayında; Malcolm X, İslam Ümmeti lideri Elijah Muhammed ile ilgili büyük bir hayal kırıklığı yaşar. En sonunda da hareketi ve öğretilerini reddeder. Devamında Sünni mezhebine girer ve Orta Doğu ile Afrika’da bulunduğu süre zarfından sonra Afo-Amerikan Birliği’ni kurar. Daha sonra Pan-Afrikanizm, yani siyahilerin kendi kaderini tayin edebilme ve kendi kendilerini savunma hakkı gibi konuların önemini vurgulayarak ırkçılığı reddeder. Malcolm X, “Siyahi bir Müslüman olarak şu an özür dilememe sebep olan birçok şey yaptım. Bir hortlak gibiydim… Belli bir yön işaret edildi ve yürümem söylendi.” diye öz eleştiride bulunur.

İslam Ümmeti Hareketi’ni reddetmesinden sonra Şubat 1965’te, hareketin üç üyesi tarafından suikaste uğradı. Ölümünden kısa bir süre sonra da 20. yüzyılın en etkileyici kitaplarından biri olarak kabul edilen ‘Malcolm X Otobiyografisi’ (The Autobiography of Malcolm X) isimli kitabı yayınlandı.

Malcolm X’in etkileyici konuşması ve karizmatik kişiliğinin yanında mücadele dolu hayatında günümüze bakan önemli tespitleri sözkonusudur. Özellikle de bugünümüzü yakından ilgilendiren, ‘‘Dikkat etmezseniz eğer, gazeteler sizi zülme uğrayanlardan nefret ettirir, zulmü yapanları ise sevdirir.’’ sözü Türkiye’de yaşananları adeta özetler durumda.