NYT: Türk siyasi hayatından derin devlet yeniden sahne aldı

New York Times (NYT) gazetesi Türkiye’de yeniden ‘‘derin devlet’’ yapılanmasının siyaset sahnesinde görüldüğünü savundu. Yazıda yeni derin devletin ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan öncülüğünde kurulduğu ima edildi.

Ankara’da yaşanan ülkenin en ölümcül terör saldırısı sonrasında Türkiye’de ‘‘eski bir hayalet siyaset sahnesinde göründü’’ ifadesi kullanan NYT, saldırıdan sonra, hukukun manipüle edilerek ‘‘derin devlet’’in yeniden sahne aldığı kanısının yaygınlaştığını kaydetti.

Deneyimli gazeteci Tim Arango’nun ‘‘Ne zaman kargaşa başgösterse, Türkler komplo teorilerinin işbaşı yaptığını görüyor’’ başlığı ile bir makale kaleme aldı. Yazıda, Ankara’daki saldırının hemen ardından IŞİD’in adının geçmesine karşın sosyal medya ve internet kullanıcıların bunu daha farklı yorumladığını kaydetti.

Sosyal medyada yazılan saldırının siyasi rant için hükümet ajanları tarafından yapıldığı ve bu yolla şiddetin körüklenerek provoke edildiği yorumlarına dikkat çekildi. Sosyal medya kullanıcılarının ‘‘Derin devlet geri döndü’’ ifadesine yer veren yazı diğer bir paylaşımı da ‘‘Şimdi, derin devlet adına IŞİD saldırıları gerçekleştiriyor’’ şekliyle sütunlarına taşıdı.

Makale, birçok Türk gazetecisinin yorum yazılarında da bu fikrin ortak görüş olduğuna dikkat çekildi.

Twitter ortamında eski derin devletin Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yıkıldığı, yenisinin ise ona hizmet ettiği tartışmalarının yaşandığına işaret etti.

‘‘Kürt militanlarıyla eski savaşın yenilenmesi, terörizim yoluyla ülkede siyasi istikrarsızlık ve Türk insanının etrafından artan koas ortamından dolayı birçoğuna derin devleti mantıklı (gerekli) olduğu fikrini  vermekte’’ diyen NYT, ‘‘Bu fikrin yaygın şekilde kabulü Türkiye tarihindeki darbeler ve politik entrikalar gibi politik kutuplaşmanın da etkisi sözkonusu’’ ifadesini kullandı.

Türk halkının yaşadığı ölümlü trajediye rağmen (saldırı sonrası) henüz ‘‘birlik’’ olamadığını gösterdiğine vurgu yapan makale, Pazar günü yapılacak olan erken genel seçimin kutuplaştırmayı daha da körükleyebilme tehlikesini dile getirdi.

Tarihçilerin derin devleti, Mustafa Kemal’in ilkeleri etrafında, laiklik ve milliyetçilik ekseni üzerine kurulmuş gizli bağlantılı yapı olarak tarif ettiklerine dikkat çeken NYT, Erdoğan’ın göreve geldikten sonra bu eski derin devleti yıkabilmek için alttan alta çalıştığı iddiasında bulundu.

‘‘ERDOĞAN, BÜROKRASİYİ KENDİ YANDAŞLARI İLE DOLDURDU’’

Tarihteki eski hükümetlerin kirli ilişkilerinin (derin devlet) davalarla, bir dizi soruşturmalarla Erdoğan ve partisi AKP tarafından ortaya çıkarılmaya çalışıldığını belirtilen yazı şöyle devam etti; ‘‘Erdoğan, gücüne güç ekleyince askeri devre dışı bıraktı. Akademisyenler eski derin devleti 1990’larda yaşanan Kürt savaşı ile izah ediyor. Ancak Türk siyasetinde egemen rolü ele geçirince (Erdoğan’ı kast ediyor) bürokrasiyi kendi yandaşları ile doldurdu. Eski derin devleti yenilgiye uğrattı ama birçok Türk, tarihi farkındalıkla eskisinin yerine şimdi yenisinin inşa edildiği fikrinde.’’

Yazıda, Ankara saldırısının ardından onca komplo teorilerinin ortalığa yayılmasına karşın Erdoğan’ın üç gün süre ile sessiz kaldığını kaydetti. Aragon yazısında Erdoğan’ın derin devlet iddialarına karşın savunmasını da, “Bu işin arkasında derin devlet olduğunu söyleyenler aslında kendilerini gizlemek için bunu dile getiriyor” sözleriyle yaptığı aktardı.

Komplo teorisinin Türkler tarafından çok sevildiğini iddia eden Aragon, bugüne kadar Türkiye’de derin devlet yapısını hiç kimsenin kanıtlayamadığını vurguladı. Yazıda Aragon, tarihçilerin (derin devleti) yer altı hücrelerine geri çekilmeyi Osmanlının çöküş yıllarında ilk olarak Jön Türkler daha sonra da Sovyet işgaline karşı NATO ülkeleri arasında kurulan başarılı bir yapı olarak ifade ettiklerini aktardı.

‘‘TÜKİYE’DE DERİN DEVLETİN VARLIĞININ İŞARETLERİ VAR’’

WikiLeaks’in yayınladığı gizli belgeler arasında 2002 yılında ABD’nin Türkiye eski büyükelçisi W. Robert Pearson tarafından Washington’a geçilen yazıda, ‘‘Türk derin devleti; ordu, yargı ve bürokrasiden seçilmiş elit üyelerinin bulunduğu, siyasi hayatın en önemli faktörü ve vatandaşların devlette ilişkisinde temkinli olduğu güç ilişkileri’’ diye tarif ettiğini yazan ünlü gazete, gazetecilerin de güvenlik güçlerinin birer propagandası haline dönüşebileceği konusunda zanlı oldukları vurgulandı.

Aragon yazısına bu iddiasını 28 Şuabt’ta yaşanan modern darbede gazetecilerin üstlendiği rol ile örnek verdi. Yazı şöyle devam etti; ‘‘Bugün Türkler derin devletine atıf yaptıklarında artık Erdoğan’ın bürokrasiyi partisinin destekçileriyle doldurduğu algısı hakim. Birçokları,  Kürt siyasi partisinin ofisleri ve ülkenin en büyük gazetelerinden birisi olan Hürriyet gazetesine öfkeli çetelerin saldırılarını eski bildik kargaşa zamanlarından kareleri hatırlattığını söylüyor.’’

Yazıda ABD Ankara büyükelçisinin verdiği mülakata da atıfta bulunarak, “Türk kamuoyunda derin devletin işaretleri olan yargısız infazlar sözkonusu’’ sözlerine yer verildi.

‘‘DERİN DEVLET YAPILANMASI, MUHALİFLERİ BASTIRIYOR’’

NYT’in yazısında, derin devletin yapılanmasının Türkiye’deki gibi  Ortadoğu ülkelerine de nüfuz ettiğini savundu. Gazete otokratik hükümetlerin güvenlik kurumlarını, istihbarat servislerini, paramiliter grupları kullanarak muhalefeti bastırıp, böldüğünü aktardı.

Türk halkının, Pazar günü seçimlere gideceğini belirten Amerikan gazetesi, Erdoğan partisinin Haziran seçimlerinde çoğunluğu kaybettiğini hatırlattı. Son seçim sonuçlarının, Erdoğan’ın büyüyen Cumhurbaşkanlığı hırsını engellemek için olduğu, onunda bu nedenle ilk fırsatta seçim çağrısı yaptığı belirtildi. Gazete, şu anki anket tahminlere göre sonuçların bir önceki seçimlere göre aynı olacağı, öncelikli sorunun Erdoğan’ın nasıl hareket edeceği olduğunu ifade etti.

Erdoğan hala ülkedeki ‘egemen siyasi bir figür’ olduğunu kaydeden NYT,  “Analistler, Erdoğan’ın parlamentoda çoğunluğu kazanamadığı ve istediği yeni anayasayı elde edemediği halde devletin muazzam gücün elinde tutabileceğini söylüyor” ifadelerine yer verdi.

Gazete, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun seçim çalışmalarında 1990’ların ve eski derin devletin korkusu olan Beyaz Toros’u hatırlatmasına atıfta bulundu. Yazıda Davutoğlu’nun Van mitinginde ‘”AK Parti iktidardan indirilirse buralarda terör çeteleri dolaşacak, beyaz Toroslar dolaşacak” söyledikleri hatırlatıldı.