‘Hissedebilen’ protez el yapıldı

Bilim insanları takılan hastaların parmak uçlarında gerçek hayattakine benzer hisler duyulmasını sağlayan biyonik bir el geliştirdi. Kolun üst kısımlarındaki sinirlere bağlanan biyonik kol, İtalya’daki bir ameliyatla on yıl önceki bir havai fişek kazasında sol elini kaybeden Danimarkalı Deniz Aabo’ya takıldı.

Aabo, laboratuvar testlerinde gözleri bağlıyken bile biyonik kolla kaldırdığı nesnelerin şeklini ve yumuşaklığını ayırt edebildi. Science Translasyonel Tıp dergisinde yayımlanan araştırmayı uluslararası bir ekip yürüttü. Çalışmaya İtalyan, İsviçreli ve Alman robotik firmalarından uzmanlar katıldı. Lozan Federal Politeknik Okulu ve Pisa’daki Sant’ Anna Yüksekokulu’nda çalışan Profesör Silvestro Micera “Bir ampüte ilk kez bir protezle gerçek zamanlı dokunma hissi tecrübe etti” dedi.

Araştırmadaki asıl bilimsel ilerleme biyonik elin kendisi değil, beyine his uyarıcılarını ileten elektronik sistem ve yazılım.

BEYNE HİS İLETEN SİSTEM

Micera ve ekibi, yapay ele dokunmayla ilgili bilgileri tespit edip ölçebilen alıcılar ekledi. Uzmanlar bilgisayar algoritmaları kullanarak, elde ettikleri elektrik sinyallerini sinirlerin algılayabileceği dürtülere dönüştürdü. Roma’da yapılan ameliyatta hastanın kolunun üst tarafındaki sinirlere dört elektrot yerleştirildi. Daha sonra elektrotlar biyonik elin parmaklarındaki yapay alıcılara bağlandı.

Böylece dokunma ve baskı hisleri doğrudan beyne gönderilebildi. Dennis Aabo bir ay süren laboratuvar testlerinde önce elektrotların çalışıp çalışmadığını denedi. Ardından da, elektrotlar biyonik ele bağlı haldeyken deneyler yapıldı.

BAKMADAN HİSSEDEBİLMEK

Aabo, “En büyük fark, bir şeyi kavradığımda bakmak zorunda kalmadan hissetmemdi. Eli karanlıkta da kullanabiliyordum. Nesnelerin yumuşak, sert, yuvarlak ya da kare olduğunu hissetmek müthişti” dedi.

Roma’daki Agostino Gemelli Üniversite Hastanesi’nden Profesör Paolo Rossini, operasyonu Aabo üzerinde gerçekleştirmeden önce kolun üst kısmındaki küçük sinirlere elektrotların bağlanmasının önce domuzlar, sonra kadavralar üzerinde denendiğini belirtti.

Uluslararası araştırma ekibi, hala bir prototip olan biyonik kolun ev ortamında kullanılabilecek kadar küçültülmesi üzerinde çalışıyor. Uzmanlar bu tür biyonik ellerin on yıl içinde ticari satışa uygun hale getirilebileceğini tahmin ediyor.

Böylece gelecekte nesnelerin dokusunu ve sıcaklığını da hissettirebilen biyonik ellerin yapımı yolunun da açılabileceğine inanılıyor. Ancak şüphesiz bu teknolojiler çok pahalı olacak ve pek çok hastanın imkânlarını aşacak.