FT – “Türkiye-İsrail: Yeni büyük oyun”

Doğu Akdeniz’in derinliklerinde yeni bir büyük oyun oynanıyor.

Türkiye ve İsrail’in geçici uzlaşması o kadar rahatsız edici bir süreç oldu ki ABD Dışişleri Bakanı Kerry, geçtiğimiz hafta sonu, İstanbul’a bir ziyaret düzenleyerek iki ülke arasında vuku bulan diplomatik ilişkilerin tam iyileşmesi için iki tarafı da zorladı. Kerry’nin istediği adımların atılması durumunda, Şam’dan Brüksel’e bir dizi değişiklik olabilir. Atılması gereken adımlar arasında İsrail’in tazminat ödemeyi kabul etmesi, kışkırtıcı konuşmaların yapılmaması ve büyükelçilerin tekrar atanması da var.

Özellikle yeni keşfedilen İsrail doğal gazının enerji açlığı çeken Türkiye’ye boru hattı yoluyla taşınması meselesi var ki böyle bir hamle ABD’nin iki müttefikini daha da yakınlaştıracaktır.

Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız, iki ülke arasındaki yakınlaşmayı takiben bir enerji iş birliğinin doğabileceğini söyledi.

Türk yetkililer, iş birliği konusunda ikili görüşmelerin ancak büyükelçi takasının gerçekleşmesi durumunda başlayabileceğini söyledi. Ancak iş dünyası konusunda temasların yavaştan başladığını da sözlerine eklediler.

İstanbul merkezli BGC Partners’tan Özgür Altuğ, bu yakınlaşmanın ekonomik ilişkilerin de yeniden canlanacağı anlamına geldiğini belirtti.

Altuğ, Türkiye’nin İsrail’le bir doğal gaz ortaklığına girmesi durumunda enerji maliyetlerinde yılda 1 milyar dolar tasarruf edebileceğini söyledi. Tabii Türkiye, aynı zamanda Kuzey Irak’la da bir enerji anlaşması yapabilir. Altuğ’a göre söz konusu bu gelişmeler, Türkiye’nin yükselen cari açığını düşürebilir.

Ekonomik açıdan önem arz eden ilişkilerin başka bir boyutu da Suriye meselesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yakın gelecekte eskisi gibi olması beklenmese de Suriye konusunda iş birliğinin yapılması yüksek bir olasılık.

İki ülke arasındaki enerji iş birliğinin Kıbrıs üzerinde de etkisi olabilir. Kıbrıs’ın doğal gaz kaynakları İsrail’inkinden az olsa da İsrail’in iş birliğine ihtiyaç duyacaktır.

Türkiye’nin, Güney Kıbrıs ile diplomatik ilişkisi olmasa da Yıldız, İsrail ile enerji iş birliğine girildiği takdirde ülkesinin “Kıbrıs Rum kesimini de işin içinde görmek isteyebileceğini” söyledi.

Türkiye ile Güney Kıbrıs’ın, ilişkileri kurma başarısı göstermeleri durumunda Ankara’nın AB ile yaşadığı en büyük sorunlardan birinin önündeki tıkanıklık da giderilecektir.

Karşılıklı ekonomik çıkarların olması, karışıklık içindeki bir bölgede yakın iş birliğinin sağlanması ve Brüksel’e giden yoldaki bariyerlerin kalkması konusunda kafalara takılan iki soru var.

Birincisi, İsrail’in Filistin politikasında bir değişiklik olmasa da iki ülkenin yakınlaşması mümkün olabilir mi? Zira Başbakan Erdoğan için Filistin meselesi bir ilkedir. İkincisi ise Erdoğan ve mevkidaşı Netanyahu yıpranmış ilişkilerin iyileşmesine, stratejik açıdan mı yoksa siyasi yatırıma değmeyecek ve Amerikalıları kısmen susturmak için alınmış bir taktiksel tedbir olarak mı bakıyor?

Bölgenin geleceği ve Doğu Akdeniz’in jeopolitik haritası bu sorulara verilecek yanıtlara bağlı.