BBC – “Türkiye demir yolları ağını geliştirmek için büyük yatırımlar yapıyor”

SUNUCU: Türkiye oldukça yaygın bir demir yolu ağına sahip. Ülkenin ilk demir yolu hattı, 150 yıldan uzun bir süre önce döşendi ancak Türk trenleri kısa süre öncesine kadar yavaş ve kirli olarak biliniyordu. Fakat yüksek hızlı tren ağı kurmak için artık milyarlar harcanıyor. Yani demir yollarını özelleştirme ve kârlı hâle getirme çabaları işe yarıyor. Jeremy Howe, Türkiye’nin başkenti Ankara’dan bildiriyor:

     HOWE: Yavaş seyahatler ve 1970’lerden kalma dizel trenler… Türklerin çoğu, devletin işlettiği demir yollarını böyle görüyor. Hükûmetler demir yollarına yatırım yapmadı; bu yüzden demir yollarına rağbet eden de çok olmadı. Şimdiye kadar Türklerin sadece yaklaşık yüzde 3’ü seyahatlerini trenle gerçekleştiriyordu ancak artık bu alışkanlıklar değişmeye başlayabilir çünkü eskiler gidiyor, yerlerine yenileri geliyor. Yüksek hızlı trenlerden bahsediyorum. Bu trenler saatte 250 kilometre hızla gidiyor ve havaalanlarında olduğu gibi yolculuk öncesi check-in (kayıt) yapılıyor. 10 yılda demir yolları ağını geliştirme programı kapsamında 10 milyar dolar harcandı.

     İBRAHİM ÖZ- TCDD GENEL MÜDÜRÜ: Son on yılda ülkemize yüksek hızlı treni getirdik. Hızlı tren ağı konusunda dünyada önde gelen 6 ülke arasında yer alıyoruz. 2023’e kadar 10 bin kilometrelik bir ağ kurmayı hedefliyoruz. Bu gurur duyduğumuz bir şey. Hükûmetin ihracatı yılda 500 milyar dolara çıkarmak gibi oldukça iddialı ekonomik hedefleri var. Liman kentlerine demir yoluyla ulaşım bu nedenle hayati önem taşıyor. Yük taşımacılığı için demir yolu ağını 12 bin kilometreden 26 bin kilometreye çıkaracağız.

     HOWE: Hükûmet, gelecek on yıl boyunca bu alana 15 miyar dolar daha yatırım yapma peşinde ve işlerin yarısından fazlasının Türk firmalarına gitmesi konusunda ısrar ediyor. Yüksek hızlı trenlere bubi üretmek için anlaşma yapan mühendislik firması Durmazlar’ın işleri böylece artıyor.

     DR. HÜSEYİN DURMAZ- DURMAZLAR YÖNETİM KURULU BAŞKANI: (Bu durum) firmaların, yerel şirketlerle iş birliği içinde yeni yatırımlar yapmasını sağlıyor. Böylece istihdam oluşturulacak. Gelecek beş yıl içinde toplu taşıma üretimi için 600 kişiyi işe almayı planlıyoruz.

     HOWE: Siyasi liderler yatırım yaptıkları bu yeni gösterişli demir yolu hizmeti ile anılmak konusunda hevesli görünüyorlar. Kısa süre önce parlamentoya giden yeni bir yasa tasarısı, özel şirketlere tren işletmeciliği izni vermeyi amaçlıyor.

     LEVENT ÖZEN – RAY HABER EDİTÖRÜ: Özel şirketler bu fırsat konusunda gerçekten heyecanlılar. Kara yolları taşımacılık şirketleri, demir yolu taşımacılığı lisansı alıp tren satın almayı planlıyorlar. Bu şirketler hatlar kiralayıp çok sayıda yolcu taşıyabilmek istiyorlar. Bu modernizasyon Türkiye Devlet Demir Yollarında bir devrim olacak ve gelecek on yıl içinde bu alan kârlı bir alan olacak.

     HOWE: Pekâlâ, hükûmetin bütün bu yatırımları maliyetini karşılayabilecek mi? Şu anda TCDD bilet satışlarından yılda bir milyar dolardan biraz fazla bir gelir elde ediyor ancak faaliyet zararını kapatmak için bu miktarın yaklaşık iki katını devletten almak zorunda. Özel sektör bu büyüklükteki bir kaybın kâra dönüştürülebileceğine nasıl güvenebilir?

     LEVENT ÖZEN: Türk Demir Yolları başarılı olacak çünkü bu, Türkiye’de yepyeni bir sistem. Halk trenleri ve trene binmeyi sever, işte bu yüzden başarılı olacak. Avrupa’da tren taşımacılığı 100 yıldır popüler ama bu, Türkiye’de yepyeni bir şey. Herkes trene binmek ister, bu yüzden popüler olacak.

     HOWE: Türk hükûmeti, özel demir yolu işletmecilerinin yolcu sayısını beş katına çıkarabildikleri takdirde kâr edebileceklerini belirtiyor.

     Yüksek hızlı tren oldukça çekici bir satış unsuru olsa da yıllarca yavaş ve kalitesiz bir hizmet görmüş olan Türk halkını trenle seyahat etmek için ikna etmek gerekebilir.