AKP faiz lobisine 12 yılda 387 milyar dolar ödedi

Yaklaşık bir ay önce Cumhuriyet tarihi boyunca toplanan vergi gelirleri ile AKP iktidarının 12 yılında toplanan vergi gelirlerini kıyaslamış; ve bu 12 yılda toplanan vergilerin, önceki seksen yılda toplanan vergi gelirlerine kıyasla üç kat fazla olduğunu yazmıştım.

Kısaca hatırlatmak gerekirse 1923 yılından 2002 yılına kadar geçen seksen yıllık sürede toplam 572 milyar dolar vergi toplanmışken, 12 yıllık AKP döneminde 1 trilyon 820 milyar dolar vergi toplanmış. Üstelik bu rakamlar sadece toplanan vergilerden oluşuyor. Yani SSK primleri, özelleştirmeler ve diğer yükümlülüklerden (kiralama, devletin ticari faaliyetleri vs.) kaynaklanan gelirler bu rakamlara dahil değil. Herkesin malumu olduğu üzere AKP, seksen yıl boyunca devlet tarafından kurulan ve yönetilen birçok büyük işletme ve hakkı bu dönemde sattı veya devretti.

1- Günümüz bütçeleri hâlâ açık verdiğine ve Hazine nakit açığı için borçlandığına göre yukarıda bahsettiğim toplanmış olan paralar aynı zamanda harcanmış oluyor. Ülkenin ve çağın gelişmesine paralel olarak bazı yatırımlar yapılmış olmakla beraber, bu rekor fark niteliğindeki paraların akıbeti ne kadar takip edilebildi? İktidarların gelir toplama ve harcama yetkilerini aldıkları makam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetim yapan Sayıştay, bu dönemde yeterince kamu harcamalarını teftiş etti mi? Yapılan teftişler ve yazılan raporlar gereği yapılmak üzere yetkili mercilere iletildi mi? İktidar olduğu dönemin başlangıcında AKP’nin silahı gibi kullanılan ve eski dönemleri inceleyen Sayıştay’ın denetim yetkisi sonraki dönemlerde neden budandı? Yapılan haksızlık ve yolsuzlukları ayyuka çıkan iktidar, denetlenmekten ve şeffaflaşmaktan neden bu kadar korkuyor? Son dönemlerde Merkez Bankası’nın açıkladığı kaynağı belirsiz paralar, net hata noksanı vb. rakamların bu harcamalar ve denetlenemeyen yolsuzluklarla alakası var mı? Bu soruların cevabı ancak bağımsız denetimin yapılabildiği dönemlerde verilebilecek. (Tablo 1)

2- Ülkenin ve ekonominin büyümesi, mükellef bilincinin ve denetim gücünün artması ile doğru orantılı olarak afâki bir şekilde artan bu vergi gelirlerinin nereye harcanmış olabileceğine dair yaptığım araştırmada ilginç bir sonuçla karşılaştım. Devlet kurumları tarafından açıklanan bütçe gerçekleşmelerine göre AKP hükümetlerinin en çok şikayet ettikleri ve bu söylemle oy devşirdikleri faiz lobisi, AKP hükümetleri döneminde en büyük desteği almış. Bu dönem içerisindeki son 12 yılda kamunun iç ve dış borçları için kreditörlere ödenen toplam faiz 600 milyar liraya yaklaşıyor. 2003-2014 döneminde ödenen toplam faiz, önceki 12 yıldakinin neredeyse 5 katı düzeyinde. Bu tutar 1980 yılından beri ödenen faizlerin bile iki katından fazla (Tablo 2).

3- Ayrıca AKP döneminde doğrudan katma değer üretecek kamu yatırımlarına aktarılan paralar da faiz lobisine ödenen paranın yarısını bulmuyor (Tablo 3). Geçmiş dönem bütçe rakamlarında kamu kaynaklarından yatırıma aktarılan paralar 305 milyar TL, bu paranın yılsonu döviz kuru ile karşılığı 177 milyar dolar. Tabloda da görüldüğü üzere aynı süre zarfında faiz lobisine ödenen para 598 milyar TL, yani yaklaşık 387 milyar dolar. (Hesaplama yılsonu dolar kuruna göre yapılmıştır.)

4- Görüldüğü üzere AKP döneminde faiz geliri elde eden iç ve dış odaklara aktarılan kaynaklar azalmak bir yana giderek artmış. Her yıl devletin kasasından ciddi boyutlarda bir kaynak bu kesime aktarılıyor. Buna karşılık işsizlere iş, yoksula gelir, ekonomiye katma değer oluşturacak olan kamu yatırımları kısılıyor. Bu yönde gelen talepler ise kaynak olmadığı gerekçesiyle geri çevriliyor.

Yusuf Keleş- Zaman