NYT – “Suriyeli Kürtler Iraklı Kürtlerden destek arıyor”

Erbil, Irak- Suriye’deki iç savaş sınırları aşarken, yarı-özerk Irak Kürdistan’ı Suriyeli Kürtler için bir destek kapısı olarak ortaya çıkıyor. Suriyeli Kürtler Sam’daki rejim düşerse güçlü bir Kürt yönetimi oluşturmayı umuyorlar.
Kuzey Irak’taki Kürdistan yönetimi Suriyeli Kürtler’e yardım ederek bölgesel etkisini arttırıyor. Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani’nin bu desteği, Türkiye, Suriye, Irak ve İran’daki milyonlarca Kürt arasında milliyetçiliği körükleyebilir.
Iraklı Kürtler onbinlerce Suriyeli Kürt mülteciye insani yardım sağlıyor. Ayrıca, Iraklı Kürtler Suriyeli Kürt kökenli siyasal gurupları ağırlıyor ve Suriye Ordusu’ndan ayrılan yüzlerce Kürt askere eğitim olanakları sunuyor.
Kürtler’in yaşadığı kuzeydoğu Suriye, diğer bölgelerle karşılaştırıldıgında oldukça istikrarlı. Suriye Ordusu ülkenin diğer bölgelerine yoğunlaştığından Kürt guruplar kendi bölgelerinin güvenliğini ellerine almış durumda. Yıllardır devlet şiddetine maruz kalan Suriyeli Kürtler için savaş tarihi fırsatlar sunuyor. Suriye’deki Kürtler genel olarak Irak ve Türkiye sınırlarına yakın bölgelerde yaşıyorlar. Bir kısmı ise büyük şehirlere dağılmış durumda.
Iraklı Kürt liderler, son on yılda Bağdat’tan önemli otonomi hakları elde ettiklerinden, Suriyeli kardeşlerinin de Irak tipi bir federalizm uygulamasını tatbik edeceklerini düşünüyor. Kuzey Irak’ın kendine ait güvenlik gücü, sosyal hizmetler sistemi ve dünya çapında etkinlik gösteren diplomatik temsilcilikleri var. Irak Merkezi Yönetimi ile petrol, toprak paylaşımı ve güvenlik konularında sorunlar yaşasa da, Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) ülke içinde oldukça geniş haklar elde etmiş durumda.
Kürdistan’ın Suriye’den sorumlu bakan yardımcısı Hamit Derbendi “Kürtler’in Suriye’nin geleceğini belirleme noktasında söz sahibi olmalarını arzu ediyoruz.” dedi. Suriyeli Kürtler Iraklı Kürtler’in seçecekleri hükümet sistemi konusunda baskı yapmadığını belirtirken, KBY kendi deneyimlerini Suriye’ye aktarma yönünde tutum sergiliyor. Derbendi, federalizm Suriyelilere “birarada kalabilme olanağı sunuyor.” diye ekledi.
Kuzey Irak’ta yaşanan Kürt guruplar arası çatışmalar hala etkinliğini korurken bu tip güç mücadeleri son zamanlarda Suriye’de de ortaya çıkmakta. Temmuz ayında Barzani en önemli iki siyasal Kürt gurubunu kapsayan bir Suriye Kürt Komitesi kurulması için önayak oldu. Barzani’nin bu girişimi Kürdistan İşçi Partisi’yle (P.K.K.) bağlantılı Suriyeli Kürt gurup Demokratik Birlik Partisi’ni (DBP) dahil etmesi Türkiye’nin tepki göstermesine neden oldu. Otuz yıldır Türkiye’ye karşı direniş gösteren P.K.K., Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği tarafından terörist bir organizasyon olarak tanımlanıyor.
DBP, askeri bir etkiye sahip olmakla birlikte halk tarafından önemli destek gören bir parti. Araştırmacılar, Barzani’nin bu partiyi muhatap kabul etmesinin pragmatik bir yaklaşım olduğunu bildiriyor. Aslında, Suriyeli başka bir Kürt gurup olan Kürdistan Ulusal Konseyi (KUK) siyasal yönden Barzani’ye daha yakın bir organizasyon.
Türkiye kendi Kürtleri ile sorunlar yaşasa da, Iraklı Kürtlerle ekonomik ve diplomatik ilişkilerini son yıllarda oldukça iyi bir noktaya getirdi. Türkiye kendi enerji sıkıntısını Irak Kürdistanı’ndan sağladıgı petrolle gidermeyi hedefliyor. Diğer yandan, KBY ise Türkiye ile ticari ilişkilerini geliştirerek Bağdat’tan ekonomik yönden bağımsız olmayı amaçlıyor.
DBP lideri Salih Müslüm, Irak Kürdistanı ve kuzeybatı Suriye’ye gönderme yaparak “Umuyoruz ki, bu ekonomik ilişkiler güney ve batı Kürdistan arasındaki siyasi ilişkileri zadelemeyecektir. Şimdiye kadar bu yönde bir gelişme görmedik.” dedi.
Türkiye ve KBY Suriye’deki muhalefeti desteklese de, her iki yönetimin Suriye Kürtleri’nin gelecekteki konumu ile alakalı planları birbirinden çok farklı. Araştırmacılara göre, Türkiye Suriye’de otonom bir Kürt yönetimi kurulmasının kendi Kürt vatandaşlarının da özerklik talep etmesine neden olması ihtimalindan dolayı endişeli.
Barzani’nin Suriye bağlantısı KUK’da yöneticilik yapan Abdülhakim Baçar, Erbil’deki bürosunda “Barzani bize siyasal destek veriyor. Nereye giderse gitsin Suriyeli Kürtlerin kendi hakları olmalı diyor. Diğer ülkelerle görüşmelerinde mutlaka Suriyeli Kürtler’den bahsediyor.” dedi.
Türkiye ve Kürdistan’ın Suriyeli Kürtlere destek vermesi Tahran ve Bağdat’ın tepkisine yol açıyor. Nitekim, her iki ülke de yönetimdeki Suriye rejimine destek veriyor. Irak merkezi yönetimi ve Kürdistan arasındakı sorunlar, Suriye’deki Kürtler’e olan bakış açılarından dolayı daha da karmaşık hale gelmiş durumda.
Bölgesel güçler Suriyeli Kürtler üzerindeki etkilerini genişletmek için mücadele verirken, Kürt guruplar arasındaki güvensizlik gittikçe artıyor. Bu guruplar, Araplar ve Kürtler arasındaki olası çatışmaları engellemeye çalıştıkça bölgedeki etkinlikleri daha da belirsiz hale geliyor.
Bu arada, Irak Kürdistanı KBY ve uluslararası gurupları oldukça zorlayan mülteci akını sorunuyla başa çıkmaya çalışıyor.
Kardeşlik bağı Iraklı Kürtleri Suriyeli Kürtler’e yardım etmeye ve mültecilerin kendi toplumlarıyla ilişkiler kurması konusunda daha töleranslı davranmaya yönlendiriyor. Fakat, bu gelişmeler bölgedeki sosyal dengeyi ciddi bir şekilde ekiliyor.
KBY, Suriye’den gelecek olan mülteci trafiğini sınır ötesine gıda ve petrol yardımı göndererek yavaşlatmaya çalışıyor. Bölgedeki yardım görevlileri, bölgesel yönetim açıkça siyasal bir destek ortaya koymasa da Kürt mültecilerin Barzani’yi kendilerine rol model aldıklarını belirtiyor.
Suriye’yi üç ay önce terkeden Kürt kökenli Ferhan Hasan Mahmut isimli mülteci, yardım guruplarının geçen hafta Erbil’in kenar mahallelerine yardım gönderdiğini bildirdi. Erbil son zamanlarda mültecilerin en çok yerleştiği bölgelerden biri. Gönüllüler, Barzani’nin partisinin yerel bürosu önünde kışlık giyecek, battaniye ve gıda dağıtımı yapıyorlar.
Mahmut, kendisi gibi vatandaşlık hakkından mahrum bırakılan diğer Suriyeli Kürtler gibi Iraklı Kürt liderlere teşekkür ederken, “Başkan Barzani ve Irak’ın Kürt Cumhurbaşkanı Talabani’ye şükranlarımızı sunuyoruz.” dedi. Barzani’nin Suriyeli Kürtlere bir örnek olduğunu belirterek, “İnşallah onlar da Iraklı Kürtler gibi olacaklar” diye ekledi.

Haberin orjinali için: http://www.nytimes.com/2013/01/31/world/middleeast/31iht-m31-kurds.html?pagewanted=1&_r=0