Orta yaşlı beyaz Amerikalılarda ölüm oranları neden artıyor?

Amerika Birleşik Devletleri’nde diğer gelişmiş ülkelerin aksine şaşırtıcı derecede yüksek çıkan ölüm oranları, uyuşturucu ve intihar kaynaklı artan ölüm vakalarıyla birlikte tekrar gündeme geldi.

New York merkezli Commonwealth Fund isimli vakfa göre uyuşturucu ve intihar, problemin sadece bir yönünü teşkil ediyor. Ürküten gidişatın asıl sebebi ise sağlık sistemindeki başarısızlıklar ve ekonomideki köklü değişiklikleri içeren daha genel bir mesele.

Vakfın başkanı ve aynı zamanda raporu hazırlayanlar arasında yer alan Dr. David Blumenthal Los Angeles Times’da konu ile ilgili yayınlanan haberdeki demecinde;  “Hastalıklara karşı gelişme kaydedilmesine çok alıştık. Onları nasıl önleyebileceğimizi, tedavi edebileceğimizi öğreniyoruz. Ve biz öğrendikçe de bu hastalıklardan dolayı daha az insan ölüyor. Ancak kaydedilen bu başarı orta yaşlı beyazlarda durma noktasına geldi ve hatta bazı vakalarda tersine döndü. Arkasında yatan sebebi bulmamız gerekiyor” şeklinde konuştu.

Söz konusu artış en yoğun olarak West Virginia, Kentucky, Tennessee, Alabama, Mississippi, Arkansas  ve Oklahoma eyaletlerinde görülmekte. Bu eyaletlerde söz konusu ölüm oranı 80 ve 90’lı yıllara göre %60 – %76 daha yüksek. Diğer taraftan New York, New Jersey, California, Connecticut, Minnesota, Massachusetts ve Illinois ise beklenen ve gerçek oranlar arasındaki farkın en düşük olduğu eyaletler.

ABD’nin belirli bölgelerinde bir önceki nesle göre daha erken yaşta ölen insanların sayısındaki artış, ortalama yaşam süresinde endişe verici bir gidişat olarak gözlemlenmekteydi.

Orta yaşlı beyaz Amerikalılar’ın durumu ise Nobel ödüllü Angus Deaton ve Anne Case isimli Princeton Üniversitesi’nden iki ekonomistin geçen yıl yayınladığı, çok konuşulan makalesiyle dikkat çekmeye başladı. Makale, 1999 yılından beri özellikle 45-54 yaşlarındaki beyaz Amerikalılarda ölüm oranının dikkat çekici düzeyde arttığını ifade ediyordu.

Ülkede beyaz Amerikalılar ve diğer ırkların sağlık standartları arasında genel bir fark olsa da, araştırmalar Afrika ya da Latin kökenli Amerikalıların ölüm oranında benzer bir artışın söz konusu olmadığını gösteriyor. Batı Avrupa ya da diğer endüstriyel toplumların çalışan sınıfında da benzer bir durumla karşılaşılmıyor .

Anne Case, “Sebep sosyal güvenlik ağı mı? Avrupa’daki çalışan sınıf daha fazla mı korunuyor? Mesele herkesi kapsayan bir sağlık sistemi mi?” sorularına cevap aranması gerektiğini söylüyor.

Deaton ve Case, yıllardır kaydedilen gelişmelerin beyazlarda tersine dönmesini ise 1999’a göre 2014 yılında iki kat daha fazla ölüme yol açan uyuşturucu zehirlenmesi, intihar, alkol kaynaklı karaciğer hastalıklarıyla açıklıyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nden aldıkları aynı verilerle üzerinden çalışan Commonwealth Fund Vakfı ise bu sebeplerin ötesinde bir açıklama olması gerektiği düşünüyor.

Los Angeles Times’da yer alan haberde ortalama yaşam süresinde en kötü tabloya sahip eyaletlerin aynı zamanda fakirlik, sigara kullanımı ve obezitede de en yüksek oranlara sahip olduğu vurgulanıyor. Ayrıca çok sayıda sigortasız vatandaş ve tıbbi imkanlara erişimin zayıflığıyla da ülke genelindeki en kötü sağlık sistemi bu eyaletlere ait.

Bu yetersizliklerin bir kısmına Arkansas, Kentucky ve West Virginia eyaletlerinde Affordable Care Act ile çözüm bulunmaya çalışıldı. Medicaid sağlık ağını yasayla genişleterek uzun vadede olumlu sonuçlar getirebilecek adımlar atıldı. En büyük açığın yaşandığı diğer eyaletler ise yasaya direnmeye devam ediyor ve sağlık güvencesi garantisi vermiyor.

Blumenthal ve Squires’e göre orta yaşlı beyazlarda giderek kötüleşen ölüm oranlarının arkasında başka genel sebepler de bulunmakta. İki araştırmacı, eğitim seviyesi düşük çalışan sınıfta artan ekonomiden kopuş, azalan evlilik oranı ve düşen gelir seviyesine dikkat çekiyor. İkili, “Geçtiğimiz yarı yüzyılın endüstriyel dünyasında çok az örneği olan bir geriye gidişle karşı karşıyayız ” yorumunu yaptı.