Çocuk gelişimini ‘oyuncak’ etmeyin

Oyun ve oyuncak çocuğun gelişiminde büyük rol oynuyor. Bu nedenle çocukların yaşına uygun ve üretkenliğini geliştirici oyuncak seçmede anne-babalara görev düşüyor.

Rengarenk bir oyuncakçıya girildiğinde hangi anne-baba tüm mağazayı satın alıp çıkmak istemez ki? Önemli olan cıvıl cıvıl oyuncak âleminin içinde kaybolmadan çocuk için en doğru olanı tercih etmek. Öte yandan oyuncaklarda cinsiyetçi bir tutum sergiliyoruz. Yani erkek çocuk, bebek ile oynamak isterse elinden bir çırpıda kapıveriyoruz onu. Kız çocuk oyuncak kamyon ile oynadığında da ‘Şuna bak şuna! Erkek gibi arabalarla oynuyor’ yorumunu yapmaktan kendimizi alamıyoruz. Peki, oyuncakların gerçekten cinsiyeti var mı? Hangi yaş grubunda ne tür oyuncaklarla oynanmalı?

Gelişim seviyesine göre oyuncak seçin

Oyuncak deyip geçmemek lazım. Zira oyuncaklar, çocuğu eğlendirmenin yanı sıra zihinsel, bedensel ve sosyal yönden sağlıklı bir şekilde büyümesine de yardımcı oluyor. Yaş grubuna göre seçilmeyen oyuncak ise kulak rahatsızlığına burun ilacı vermek gibi bir etki gösteriyor çocukta. Yani ya hiçbir işe yaramıyor ya da çocuk nasıl oynayacağını anlamadığında kendisini başarısız hissetmesine sebep oluyor. Uzman pedagog ve oyun terapisti Sevil Yavuz, oyuncak seçiminde bazen yaşın da belirleyici olmadığını söylüyor. Çünkü Yavuz’a göre belirleyici olan çocuğun özellikleri ve gelişim seviyesi. Ancak çok fonksiyonlu ahşap oyuncaklar, yapbozlar ve resimli hikâye kitapları çocuğun gelişimine katkı sağlayanlar arasında ilk sıralarda.

Şimdilerde çocukların elinde oyuncak olan akıllı telefonlara, tabletlere de değinmemek olmaz. Uzmanlar, teknolojik aletlerin, çocukları bireyselleştirerek yalnızlaşmaya götürdüğü konusunda hemfikir. Bu nedenle, çocukların en yakın arkadaşı haline gelen bu aygıtların yerine akıl oyunlarının gelişim açısından daha faydalı olduğunu ifade ediyor PAL Akıl Oyunları Eğitim Koordinatörü Osman Metin. Bu tür oyunlar ayrıca çocukların yenme-yenilme, rekabet etme ve grup kurma gibi yetilerinin farkına varmasını sağlıyor.

Oyuncağın da fazlası zarar!

Çocuklara hediye almayı düşünürken ilk aklımıza gelen hep oyuncak oluyor. Bu nedenle çocuklu evlerde, sepetlerden taşan ve etrafa saçılmış oyuncak manzaraları görmek kaçınılmaz. Ancak uzmanlar çocuklara çok fazla oyuncak alınmamasını tavsiye ediyor. Örneğin, çocuğun üretkenliğini geliştirecek bir ahşap oyuncak, özellikli bir itfaiye arabasından çok daha faydalı çocuk için. Hediye gelen ya da fazladan alınan oyuncakları da çocuğa üzerinden biraz zaman geçtikten sonra vermek en iyisi. Böylece çocuk, oyuncağı hakkını vererek oynuyor.

Oyuncakların cinsiyeti var mı?

Gelelim ‘Oyuncakların cinsiyeti var mı?’ meselesine. Halk arasında oyuncaklar cinsiyetine göre ayrılmış durumda. Yani erkekler araba, kamyon, marangoz aletleriyle, kızlar ise bebek ve mutfak araçları gibi oyuncaklarla oynayabilir. Pedagog Sevil Yavuz, bu yaklaşımın doğru olmadığını savunuyor. ‘Sen erkek çocuksun, kız oyuncaklarıyla oynayamazsın’ gibi bir sınırlandırma da çocuğun bu oyuncaklara karşı ilgisini artırıp ters etki yapabilir. Bu yüzden, çocukların her türlü oyuncakla oynamasına izin vermeli. Çünkü çocuk, gerçek hayatı oyuncakla canlandırır.

Yaş gruplarına göre şu oyuncaklar tercih edilebilir:

4-8 ay: Yeni doğan bebek ilk olarak kendi el ve ayakları ile oyun oynuyor. Sonraki aylarda ise yatağının üstüne takılan, hareketli sesli oyuncaklar tercih edilebilir.

2 yaş: Bu yaşlarda çocukların, küçük parmak kuklaları, bebekler, arabalar ve resimli hikaye kitaplarıyla oynaması tavsiye ediliyor. Yine mutfak malzemeleri, marangoz aletleri, doktor araç gereçleri gibi günlük hayatta kullandığımız eşyaların oyuncakları alternatif olabilir. Su havuzu ve oyuncakları da bu yaşlarda çocukların ilgisini çekiyor.

3-4 yaş: Bu dönemde 6-8-12 parçalı puzzle’lar, orta boy legolar, resimle ilgili araç gereçler ve çeşitli hafıza oyunları alınabilir. Bu yaşlarda çocuklar keşfetme eğiliminde oldukları için daha çok zihinsel gelişimi sağlayacak oyuncaklar tercih edilmeli.

5 yaş: Bu yaşta çocuklar grup oyunlarına daha çok ilgi gösterir. Bu yüzden ailecek oynanabilecek oyunlar önerilebilir. Yine meslek gruplarına ait oyun araçları ve giysileri, boyama, kesme, yapıştırma, resim yapma gibi faaliyetler de bu yaşta ilgilerini çekebilir.

6 yaş: Arkadaşlarıyla oyun oynamayı bu dönemde daha çok tercih ettiklerinden evcilik, doktorculuk gibi takım oyunları favorilerindendir. Bu dönemde ip, top ve paten gibi oyun malzemeleri tercih edilebilir. Yine çocukların yeteneklerini ortaya çıkaracak satranç, bisiklet sürme, basketbol oynama ve paten kayma gibi faaliyetlere de yönlendirilebilir.

Burcu Öztürk’ün Yeni Bahar Dergisi’nde yer alan haberi için tıklayınız..