Yargıcın ölümü ABD siyasetini karıştırdı

ABD Yüksek Mahkeme Yargıcı Antonin Scalia’nın ani ölümü Amerikan siyasetini karıştırdı.

Cumartesi günü Teksas’daki evinde ölü bulunan Yüksek Mahkeme Yargıcı Antonin Scalia, Amerikan siyasetinin bir anda en önemli gündemi oldu. Doğal nedenlerden öldüğü tahmin edilen 79 yaşındaki Scalia, Yüksek Mahkeme’ye 1986 yılında dönemin Başkanı Ronald Reagan tarafından atanmıştı.

Yargının tepe noktasında beklenmedik ölüm haberinin kamuoyuna açıklanmasının hemen ardından yerine atama yapılıp yapılmayacağı tartışmalarına yol açtı. Cumhuriyetçi Partililer görev süresi bu yılın sonunda dolacak olan Başkan Barack Obama’nın Yüksek Mahkeme’ye aday göstermemesi gerektiğini savundu.

Senato’nun Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnel, Obama’nın Yüksek Mahkeme’ye göstereceği bir adayı Senato’nun oylamayacağını açıkladı. McConnel, Senato’nun ancak 2016 başkanlık seçimlerinin neticesinde yeni başkanın koltuğuna oturmasından sonra Scalia’nın yerine gösterilecek adayı için oylamaya gideceğini söyledi.

McConnel yazılı açıklamasında, ‘‘Amerikan halkının bir sonraki Yüksek Mahkeme üyesinin seçiminde söz sahibi olmalıdır. Bu nedenle yeni başkan seçilene kadar bu yere (Yüksek Mahkeme’ye) bir atama yapılmamalı’’ dedi.

OBAMA, ADAY GÖSTERECEK

Washington’da siyasi kulisleri hareketlendiren ölüm haberi, Yüksek Mahkeme üyeliği için muhafazakarlar ile liberalleri karşı karşıya getirdi. McConnel’ın açıklamasından birkaç saat sonra Başkan Obama, Antonin Scalia’nın yerine uygun bir ismi aday göstereceği mesajını verdi.

Yüksek Mahkeme üyesinin ölümü nedeni ile bir açıklama yapan Obama, Scalia’nın ailesine baş sağlığı diledi. Scalia’dan boşalan üyelik için demokrasi vurgusu yapan Obama, demokratik değerleri kast ederek ‘‘Her hangi partiden daha büyük’’ olduğu mesajını verdi.

Başkan Obama’nın Scalia’dan boşalan üyelik için aday göstereceğine kesin gözü ile bakılıyor.

CUMHURİYETÇİ BAŞKAN ADAY ADAYLARI DA ATAMA İSTEMİYOR

Cumhuriyetçi Parti’nin başkan aday adayları da Obama’nın Yüksek Mahkeme’ye atanması için aday göstermesini istemiyor. Muhafazakar partinin başkan aday adayları olan Florida Senatörü Marco Rubio ile Teksas Senatörü Ted Cruz, Obama’nın mahkemeye aday göstermemesi gerektiğini savundu. İki başkan aday adayı da Obama’nın gelecek yılın Ocak ayında göreve gelecek olan başkanın Yüksek Mahkeme’ye atama yapmasını beklemesi gerektiğini savundu.

CUMHURİYETÇİLERİN TAVRI İÇİN CLİNTON: ANAYASA’YA SAYGISIZLIKTIR

Demokrat Parti’nin güçlü başkan aday adayı ve eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Scalia’dan boşalan Yüksek Mahkeme üyeliği için Başkan Obama’nın aday göstermesi gerektiğini söyledi. Cumhuriyetçi Partililerin yeni başkan seçilinceye kadar başkanın aday göstermemesi çıkışına Clinton, ‘‘Bu Anayasa’ya saygısızlıktır’’ diye eleştirdi.

Clinton, Senato’nun Başkan’ın aday göstereceği bir ismi oylamasının Anayasal zorunluluk olduğunu belirterek, Cumhuriyetçi Parti’nin tutumunu ‘‘partizanlık’’ diye eleştirdi.

DEMOKRAT PARTİ, OBAMA’DAN ADAY GÖSTERMESİNİ İSTİYOR

Senato’da Demokrat Partililerin Azınlık Lideri olan Nevada Senatörü Harry Reid, yeni başkanın göreve gelmesi için 11 aylık süre olduğuna dikkat çekti. Reid, Senato’nun Başkan Obama’nın aday göstereceği bir isim için oylamaya gitmemesini de, “Boşalan koltuğu atama yapılmaması Senato’nun en önemli Anayasal sorumluluklarından birinin utanç verici şekilde yerine getirmemesidir’’ diye sert tepki gösterdi.

Senato’nun Yargı Komitesi üyesi Demokrat Partili Senatör Patrick Leahy, “Umut ederim ki, hiç kimse bu acı olayı başkanın ve Senato’nun Anayasal görevini yerine getirmemesi için kullanmaz’’ dedi.

YÜKSEK MAHKEME’YE ATAMA NEDEN ÖNEMLİ

ABD Anayasası gereği Yüksek Mahkeme’ye başkan uygun bir ismi aday gösterir. Başkanın aday gösterdiği isim Senato’dan onay alması durumunda atanma gerçekleşir. Başkanın Yüksek Mahkeme’ye aday göstermesi Anayasal bir yetkidir. Senato’nun gösterilen aday için oylama yapması da yine bu kurumun Anayasal ödevleri arasında.

Yüksek Mahkeme 9 üye yargıçtan oluşuyor. Yüksek Mahkeme, yargının en tepe noktası ve aldığı kritik kararlar nedeni ile de ABD siyasetine ciddi etkisi söz konusu. Bunu son senelerde kamuoyunda ‘Obamacare’ olarak adlandırılan ‘‘Sağlık Reformu’’, eşcinsel evlilik gibi konularda verdiği karar ile bir kez daha gösterdi. 2010 yılında da Mahkeme, başkan adaylarının seçim kampanyasına yapılan bağışlardaki limiti lobiler (super PAC) adına kaldırarak büyük sermaye kuruluşların seçimlerde daha etkin olmasına onay vermişti. Obama, Yüksek Mahkeme’nin bu kararını ‘‘demokrasiye darbe’’ diye eleştirmişti.

SCALİA’NIN ÖLÜMÜ DENGELERİ BOZDU

Scalia’nın ölümü Yüksek Mahkeme’deki dengeleri de bozdu. Scalia’nın ölümüne kadar muhafazakarlar liberal kanada oranla 4’e karşı 5 üye ile üstün durumdaydı. Bugün Yüksek Mahkeme’de liberaller ile muhafazakarlar arasında 4’e 4 denge sağlanmış durumda. Cumhuriyetçilerin, Başkan Obama’nın atama yapmamasını istememe nedeni bu dengenin liberaller lehine değişeceği korkusundan.

Beyaz Saray, Kongre gibi Washington’un en önemli güç noktalarından birisi olan Yüksek Mahkeme’de Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin güç kavgası ülkenin kuruluş yıllarına kadar dayanan bir çekişme.