Dikkat! Oyuncaklar çocukları kültürel boşluğa sürükleyebilir!

Henüz oyun yaşında olan çocuklar için yapılacak oyuncak seçimi, hem eğitim hayatlarını hem gelişimlerini etkiliyor. Uzmanlar çocuklara alınacak oyuncağın gelişimlerini zihinsel, bedensel ve psiko-sosyal/duygusal olarak destekleyecek ve kendi kültürünü de öğretecek nitelikte olması gerektiğine dikkat çekiyor.

Oysa oğluna Fatih Sultan Mehmet’in kahramanlıklarını anlatan baba, oyuncakçıya uğrayınca sadece He-Man, Star Wars ve Samuray kılıcı bulabiliyor. Çizgi film ya da sinema karakteri olamayan milli kahramanlara oyuncak sektörü de duyarsız. Bu kültürel açıklığa dikkat çeken uzmanlar ise “Yerel kahramanlarımızı neden küresel kahramanlara dönüştürmüyoruz?” diyor. Bu noktada küresel bir çocuk algısı oluşturularak, hâkim Batı kültürü oyuncaklarla çocuk zihnine yerleştiriliyor ve kendi kahramanlarımız da unutturuluyor. Oyuncakların belirli yaş döneminde herkesin ilişki kurup etkilendiği ve çocuğun şekillenmesinde de önemli bir fonksiyona sahip olduğunu dile getiren uzamanlar, sektörün çocuklar üzerindeki tahribatını ‘derinden ve kalıcı’ olarak değerlendiriyor.

Oyuncak seçerken nelere dikkat etmeli?

• Çocuğun yaşına, ilgisine, becerisine, gelişim düzeyine ve yeteneklerine uygun oyuncaklar seçilmeli.

• Oyuncak, çocukta merak uyandırmalı, çevresini tanımasına yardımcı olmalı. Eski saatler, karton kutular gibi.

• Oyuncaklar çocuğun tek başına kullanabileceği özellikte ve dayanıklı olmalı.

• Oyuncak toplumsal kültürümüzü yansıtan özellikte olmalı.

• Çocuğun cinsiyeti mutlaka göz önünde bulundurulmalı.

• Oyuncaklar, beceriyi artıracak özellikte olmalı ve basitten karmaşığa doğru tercih edilmeli.

• Alınan oyuncak eskisini tamamlayacak nitelikte seçilerek eski oyuncağa ilgi artırılabilir.

• Kasları çalıştırma, girişimciliği ve hayal gücünü artırma gibi çok yönlü oyuncaklar tercih edilmeli.

• Çocuğun hem kendi kendine hem de yaşıtlarıyla oynayabileceği oyuncaklar da alınmalı.

• Oyuncak sektörü sanal kahramanların istilasında!

Oyuncak sektöründe satış oranı yüksek ürünleri, çizgi filmler ve sinema filmleri belirliyor.

İnsan figüründen arabalara, süper kahramanlardan hayvanlara ve aksesuarlara kadar her şey o dönemde gösterilen filme göre üretilip satılıyor.

Spiderman ve Batman süper kahramanlara, Caillou ve Pepee küçük insan figürlerine, Arabalar çizgi filmindeki oyuncaklar arabalara, Winnie the Pooh çizgi filmindeki kaplan, ayı ve kanguru karakterleri hayvanlara ve Samuray, Star Wars ve He-Man kılıçları da aksesuarlara birkaç örnek.

Son günlerde Pepee ile kültürümüze ait oyuncaklar yaygınlaşmaya başlasa da tüm sektör düşünüldüğünde bu oldukça küçük bir yüzde.

Dünyaya mal olmuş bir çizgi film ya da sinema karakteri olmaması ya da var olanların dünyaya yansıtılamaması sektörde büyük bir kültürel açık oluşturuyor. Ayrıca milli kahramanlarla ilgili yeterince hikaye ve masal kitapları olmaması da çocukların zihninde kültürel boşluğa neden oluyor.

Dünyada çocuk başına ortalama 175 dolarlık oyuncak harcaması yapılıyor. Oyuncak pazarının yüzde 68’ine sahip 10 ülke Amerika, Japonya, Çin, Birleşik Krallık (UK), Fransa, Almanya, Brezilya, Hindistan, Avustralya, Kanada’dan oluşuyor. Çin üretim lideri ancak bu pazardan payı 13-15 milyar dolar. Türkiye oyuncak sektörünün yıllık hacmine baktığımızda ise 700–800 milyon TL. Türkiye’de çocuk başına ortalama 30 dolarlık oyuncak harcaması yapılıyor.