Tuvalet eğitiminde olmazsa olmaz kurallar

Çocukların gelişiminde önemli aşamalardan biri de tuvalet eğitimi. Bu, aynı zamanda ebeveynler için zorlu bir dönüm noktası anlamına da geliyor. Ebeveynlerin bu dönemdeki yanlış tutumları ileride onarılması güç sonuçlara neden olabiliyor. O nedenle tuvalet eğitimine çocuğun olduğu kadar anne babanın da hazır olması çok önemli. Peki, tuvalet eğitimi verirken nelere dikkat etmeli? Acıbadem Adana Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Göksu Telmaç, anne babalara özel eğitim tüyoları verdi.

Yaz aylarında pek çok ailenin evinde, tuvalet eğitimi telaşı yaşanıyor. Kimi çocuklar birkaç gün içerisinde tuvalet olgunluğu kazanırken, kimi çocuklar ise aşırı direnç göstererek tuvalet eğitimine karşı gelebiliyor. Uzman Klinik Psikolog Göksu Telmaç “Unutmayın ki her sağlıklı çocuk tuvalet eğitimini er ya da geç öğrenecektir. Ancak yanlış eğitim tutumları, çocukta onarılması güç özgüven, kimlik, benlik ve bağlanma problemlerine neden olabilir.” uyarısında bulundu.

Tuvalet eğitiminde yaz aylarının ideal olduğundan çocukları 2 -3 yaşına gelmiş pek çok anne-babanın aklında bugünlerde aynı soru olduğunu aktaran Telmaç, “Sabırlı olmak, kıyaslamamak, cezalandırmamak ve geri dönmemek gerekiyor. Çocuklarda mesane kontrolü 18 ay – 3 yaş arasında kazanıldığından genelde tuvalet eğitimi 2 yaş civarında başlıyor. Kimi çocuklar birkaç gün içerisinde tuvalet olgunluğu kazanırken kimi çocuklarsa aşırı direnç gösterip tuvalet eğitimine karşı gelebiliyor.” dedi.

‘CEZALANDIRMAYIN, KIYASLAMAYIN, BEZE GERİ DÖNMEYİN’

“Nasıl ki dokuz aylık bir bebeğe kasları henüz hazır olmadığı için yürüme öğretilemiyorsa, basit birkaç kelimeyi konuşamayan bir çocuktan da fiziksel ihtiyaçlardan biri olan boşaltımı haber vermesini beklememek gerekiyor.” diyen Telmaç, Uzman Klinik Psikolog Telmaç, ‘Artık tuvaletini bizim gibi normal tuvalete yapmayı öğrenmen için sana yardımcı olacağım. Bugün sana bunun için bazı şeyler alacağız.’ gibi bir başlangıç tercih edilebileceğini belirtiyor.

Oturak, minik klozet, alıştırma külotu, normal külotlar gibi alışverişin çocukla birlikte yapılmasının onu motive edeceğini belirten Telmaç, tuvalet eğitiminde tutarlılığın son derece önemli olduğunu vurguladı. Anne eğitime başladıktan sonra bakıcı ya da anneanne gibi yakınların beze kısa süreli de olsa dönüşler yapmaması, çocuk kreşe gidiyorsa oradaki eğitimin evdeki eğitim ile eş zamanlı başlaması, çocuğun her yarım saatte bir tuvalete oturtularak birkaç başarılı deneyimin zamanlamasının ayarlanması gerekiyor.

Bu dönemde çocuğun ara sıra altına kaçırabileceğini, böyle bir durumda çocuğa sert tepki vermemek ve tuvalet eğitimi boyunca cezadan mutlaka kaçınmak gerektiğini anlatan Uzman Klinik Psikolog Telmaç, çocuğun başkalarıyla kıyaslanmamasının da büyük önem taşıdığını dile getirdi. Telmaç, “Başka çocuklarla kıyaslama kısa vadede etkili olsa bile uzun vadede zararlı olacaktır. Bu nedenle ‘Bak kuzenin öğrendi sen hala bezlisin, bebeksin, büyümedin mi’ gibi benlik zedeleyici ifadelerden uzak durulmalıdır.” diye belirtti.

‘ARTIK BEZİ BIRAKTIN’ KUTLAMASI’

Çocuğun hasta ve kabız olduğu, etkilendiği üzücü bir olay yaşadığı, düzeninin değiştiği durumlarda tuvalet eğitimine başlamamak gerekiyor. Yine çok önemli bir nokta da annenin kendini hazır hissetmesi. Anne, tuvalet eğitimine yeterli zaman ayıramayacağını düşünüyorsa uygun zamanı beklemeli. Özellikle eğitim verirken kakasından ve çişinden nefret edecek ifadeler (ay ne pis, iğrenç koktu vs.) kullanmamak, çocuğun her başarılı deneyimini ‘aferin’ gibi sözler veya alkışlar ile ödüllendirilmek gerekiyor.

‘Artık bezi bıraktın’ adı altında minik bir kutlamanın da faydasının görüleceğini hatırlatan Klinik Psikolog Göksu Telmaç, “Eğer tüm bunlara rağmen aşırı direnç gösteriyorsa bir psikolog ya da pedagogtan yardım almak yararlı olacaktır. Bazı durumlarda eğitimi durdurmak, ertelemek bile gerekebilmektedir.” dedi.

‘UYAN, ÇİŞİMİZ GELDİ’

Gece eğitimi konusunda ise farklı uzman görüşleri olduğunu belirten Göksu Telmaç, bunları şöyle ifade etti: “Gece eğitimine, çocuğun gündüz eğitimi tam olarak oturduktan sonra başlamak, ancak bu dönemde de gece bezlemek yerine alıştırma külotları ve alezler kullanmak daha yararlı sonuçlar vermektedir. Çünkü gece mesane dolduğunda, derin uykudan uyanmayı sağlayan ‘Uyan, çişimiz geldi’ sinyali zor olgunlaşır.”

Çocuğun geceleri saat kurarak tuvalete götürülmesi, bu arada mümkün olduğu kadar uyandırılması gerektiğini anlatan Telmaç, “Çocuk neredeyse tamamen uyuklarken anne-baba tarafından tuvalete götürüldüğünde eğitim zorlaşır. Tuvaletini yaparken tam uyanık olup çocuğun her şeyin farkında olması eğitimi kolaylaştıracak önemli bir etkendir.” hatırlatmasında bulundu.