Kerry, Esed’e yaptığı teklife kendi bile inanmadı

Dışişleri Bakanı John Kerry, Esed’in kimyasalları teslim etmesi durumunda Suriye’ye müdahaleden vazgeçeceklerini söyledi. Bu sözler, daha sonra yapılan açıklamada kimyasal silahların rejim tarafından teslim edilmeyeceği anlamına gelen ifadeler olarak tevil edilse de Rusya-Suriye hattında memnuniyetle karşılandı.

Dışişleri Bakanı John Kerry, Beşşar Esed rejiminin elindeki tüm kimyasal silahları ‘bir hafta içinde’ uluslararası topluma teslim etmesi durumunda planladıkları saldırıyı gerçekleştirmeyebileceklerini ima ederek diplomasi çarklarını hareketlendirdi.

Dışişleri Bakanlığı sözcüleri, Kerry’nin Londra ziyaretinde İngiliz mevkidaşı William Hague ile dün düzenlediği ortak basın toplantısında bir soru üzerine sarf ettiği bu ifadelerin Esed’in silahları teslim etmesinin imkânsızlığına vurgu yapan bir ‘retorik’ten ibaret olduğuna işaret ettiler.

Ancak, açıklamayı muhtemel bir Amerikan askerî müdahalesini engelleme adına bir fırsat olarak değerlendirmekte gecikmeyen Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, kimyasalları denetime açma ve nihayetinde imha konusunda Suriye’yi ikna edebileceklerini söyledi. Suriye Dışişleri Bakanı Velid el Muallim de Rusya’nın bu girişimini memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu.

Bir anda gündeme oturan tartışmaya Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun da Güvenlik Konseyi’ne Suriye’deki kimyasal silahların ülke içerisinde “güvenle depolanacak ve imha edilecekleri” yerlere taşınmaları yönünde karar alınması teklifinde bulunacağını açıklayarak müdahil oldu.

Sürpriz seçenek, Başkan Barack Obama’nın ABD Kongresi’ni ve şüpheci kamuoyunu askeri müdahaleye ikna gayretlerini yoğunlaştırdığı haftaya denk geldi. Rusya’nın diplomasi hamlesi, Suriye’ye sınırlı askeri müdahale girişimlerinin merkezine Esed rejimini kimyasal silah kullanımından caydırma hedefini oturtan Beyaz Saray’ı hazırlıksız yakaladı.

Beyaz Saray sözcüleri Rusya’nın teklifini dikkatle inceleyeceklerini, Şam’ın böyle bir karar vermesini de olumlu karşılayacaklarını söylediler. Ancak Esed rejiminin yakın zamana kadar kimyasal silahlarının varlığını dahi inkar ettiğini, ilgili uluslararası anlaşmalara imza atmadığını, Rusya’nın da Birleşmiş Milletler’deki tüm teklifleri reddettiğini hatırlattılar. Şam’ın ABD’nin askerî tehdidi karşısında bu noktaya geldiğini vurgulayan Beyaz Saray, operasyon planından şimdilik geri adım atmadı. Kerry de Rus mevkidaşı Lavrov’la yaptığı telefon görüşmesinde yorumlarının bir teklif şeklinde anlaşılmaması gerektiğini belirtti.

Öte yandan, Lavrov ve Muallim, Moskova’da gerçekleştirdikleri görüşmenin ardından, 21 Ağustos’ta Şam’da gerçekleşen kimyasal saldırıyı soruşturan BM heyetinin geri dönerek araştırmalarına devam etmesi çağrısı yaptı.

‘Rusya, İran ve Suriye Esed’siz çözüm arayışında’

İsrail’de yayınlanan Haaretz gazetesi, Arap ve İran basınına dayandırdığı haberinde; Rusya, İran ve Suriye’nin ABD’nin gerçekleştirmeyi düşündüğü askeri müdahaleyi önlemek üzere yeni bir diplomatik girişimi tartıştığını yazdı. Haberde, “demokratik bir geçişin” öngörüldüğü plana göre rejimin lideri Beşşar Esed’in yarışmayacağı bir seçim yapılacağı ifade edildi. Gazete ayrıca, Rusya’da temaslarda bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Velid Mual-lim’in Rusya’dan, muhtemel bir ABD saldırısına karşı Scud füzeleri ve kimyasal silahlarını Rusya’ya ait Tartus deniz üssüne saklamayı talep ettiği iddiasına da yer verdi.